Księstwo oleśnickie
Olešnické knížectví (czes.)
Herzogtum Oels (niem.)

1313–1884
Flaga
Ustrój polityczny	monarchia dziedziczna (księstwo)
Stolica	Oleśnica
Data powstania	1313
Data likwidacji	1884
Władca	Wilhelm I Welf
Księstwo oleśnickie po utworzeniu w 1313 na mapie Śląska w końcowym okresie rozbicia dzielnicowego w Polsce
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Księstwo oleśnickie Olešnické knížectví (czes.) Herzogtum Oels (niem.)
Położenie na mapie Polski Księstwo oleśnickie Olešnické knížectví (czes.) Herzogtum Oels (niem.)
51°13′N 17°23′E/51,208889 17,376389
Multimedia w Wikimedia Commons

Księstwo oleśnickie – historyczne księstwo na Dolnym Śląsku ze stolicą w Oleśnicy, powstałe w schyłkowym okresie rozbicia dzielnicowego w Polsce, w południowo-zachodniej Polsce. Powstało w 1313 w wyniku podziału księstwa głogowskiego (na część żagańską na zachodzie i oleśnicką na wschodzie) i pozostawało we władzy dynastii Piastów do 1492, następnie przechodząc pod panowanie innych rodów, aż do 1884.

Obszar księstwa oleśnickiego pierwotnie był położony w granicach księstwa wrocławskiego. W 1294, w wyniku wojny między Henrykiem III Głogowczykiem a Henrykiem V Brzuchatym, znalazło się w granicach księstwa głogowskiego.

Samodzielne księstwo oleśnickie powstało w 1313 r., skutkiem podziału księstwa głogowskiego między synów Henryka III. Księciem oleśnickim został wówczas Bolesław. Stan ten utrzymał się do 1321, kiedy to po bezpotomnej śmierci Bolesława władzę objął tam jego brat Konrad I. Książę ten w 1329 złożył hołd lenny królowi czeskiemu Janowi Luksemburskiemu. Odtąd władztwo Piastów i ich następców należało do korony królestwa czeskiego jako jego lenno. Stan ten uległ zmianie dopiero 1742 r., w wyniku wojen śląskich, kiedy księstwo weszło w skład królestwa pruskiego. W skład księstwa oprócz stołecznej Oleśnicy wchodziły wówczas także Milicz, Bierutów, Syców i Kąty Wrocławskie.

W rękach potomków Konrada I księstwo oleśnickie pozostało, aż do wymarcia miejscowej linii Piastów, to znaczy do 1492. Następnie księstwo znalazło się kolejno we władzy: Podiebradów (1495-1647), książąt wirtemberskich (1647-1792), książąt brunszwickich (1792-1884), wreszcie jako uposażenie dla następcy tronu niemieckiego (1884-1918). W 1683 r. wprowadzono w księstwie obowiązek szkolny.

W 1492 r. z księstwa oleśnickiego zostały wydzielone wolne państwa stanowe. Państwem żmigrodzkim władały kolejno rody Kurzbachów, Schaffgotschów i Hatzfeldtów. Państwem milickim rządził ród Kurzbachów, a od 1590 r. Maltzanów. W późniejszym okresie z państwa milickiego wydzielono wolne państwa stanowe w Sułowie, Cieszkowie i Nowym Zamku – Wierzchowicach^[1]. W 1489 wydzielono państwo sycowskie dla rodu von Haugwitz. Później rządzili w nim von Maltzanowie, von Braunowie, von Dohna-Schlobitten, von Biron-Kurland.

• herb księstwa oleśnickiego
• książęta oleśniccy
• księstwo bierutowskie