Lokalizacja dźwięku

Lokalizacja dźwięku – czynność, polegająca na określaniu położenia źródła dźwięku w przestrzeni oraz jego odległości od słuchacza. Fakt posiadania pary uszu umożliwia np. człowiekowi lokalizację źródła dźwięku (por. widzenie stereoskopowe – binokularne). Lokalizacja jest dokonywana przez mózg na podstawie analizy głośności dźwięku docierającego do każdego ucha i porównanie obu sygnałów. Kierunek jest określany na podstawie różnic głośności, czyli odległości oraz czasu docierania dźwięku do jednego i do drugiego ucha. Miejsce (odległość do źródła dźwięku) może być rozpoznane tylko wówczas, gdy jest to dźwięk o znanej głośności, np. klakson samochodu, wołanie innego człowieka oraz bliskości źródła dźwięku.

Lokalizacja źródła dźwięku jest możliwa również na podstawie czasu, jaki upływa od chwili odebrania bodźca przez każde z uszu ssaków i ptaków^[1], często korzystających ze słuchu w czasie polowania lub porozumiewania się (głos kontaktowy, np. słuch i głosy płomykówki zwyczajnej). Model Loyda A. Jeffressa (nazywany ITD od interaural time difference) został opublikowany w połowie XX w. Dominował w psychoakustyce przez wiele lat. Wyniki późniejszych badań sugerują, że mechanizm kodowania sygnałów dźwiękowych może być różny u ptaków i ssaków^[2].

Niesymetryczne zaburzenia słuchu powodują zaburzenia w rozpoznawaniu kierunku, z którego dobiega dźwięk.

Techniczna metoda lokalizacji źródła dźwięku oparta jest na tej samej zasadzie. Jednak możliwość zastosowania większej odległości między odbiornikami i elektroniczna analiza rejestrowanych sygnałów umożliwia bardzo precyzyjną lokalizację. Technikę tę stosuje się m.in. w wojsku do namierzania dział przeciwnika.

Zobacz też

Przypisy

↑ Lloyd A. Jeffress. A place theory of sound localization. „Journal of Comparative and Physiological Psychology”. 41 (1), s. 35–39, Feb 1948. American Psychological Association. ISSN 0021-9940. (ang.).
↑ David Mcalpine (University College London). Creating a sense of auditory space (abstract). „The Journal of Physiology”, August 2005. PubMed; Literature Review. DOI: 10.1113/jphysiol.2005.083113. (ang.).

Linki zewnętrzne

Model Jeffressa – uproszczona animacja. auditoryneuroscience.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-25)]., pochodząca ze strony internetowej prof. Toma Yina (University of Wisconsin), autora licznych publikacji nt. lokalizacji źródła dźwięku
George D. Pollak (University of Texas at Austin) in., Roles of inhibition for transforming binaural properties in the brainstem auditory system , Hearing Research 168(1–2), 2002, s.60–78
Neurobiologia słuchu; wykład na stronie internetowej Collegium Medicum UJ, Zakład Patomorfologii Klinicznej i Doświadczalnej w Katedrze Patomorfologii; m.in. międzyuszna różnica czasu (Medial superior olive, MSO) i kodowanie lokalizacji dźwięku dzięki różnicom jego intensywności (Lateral superior olive)

[Jeffress-1] Lloyd A. Jeffress. A place theory of sound localization. „Journal of Comparative and Physiological Psychology”. 41 (1), s. 35–39, Feb 1948. American Psychological Association. ISSN 0021-9940. (ang.).

[Mcalpine-2] David Mcalpine (University College London). Creating a sense of auditory space (abstract). „The Journal of Physiology”, August 2005. PubMed; Literature Review. DOI: 10.1113/jphysiol.2005.083113. (ang.).

[1]

[2]