Melampsora lini

Melampsora lini

Teliospory Melempsora lini
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	rdze
Rząd	rdzowce
Rodzina	melampsorowate
Rodzaj	Melampsora
Gatunek	Melampsora lini
Nazwa systematyczna
Melampsora lini (Ehrenb.) Thüm. Grevillea 6(no. 39): 104 (1878)
Multimedia w Wikimedia Commons

Melampsora lini (Ehrenb.) Thüm. – gatunek grzybów z rzędu rdzowców (Pucciniales)^[1]. Wywołuje grzybową chorobę roślin o nazwie rdza lnu^[2]. W 2012 r. gatunek ten znalazł się na 10 miejscu na liście najgroźniejszych grzybowych patogenów roślin^[3].

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Melampsora, Melampsoraceae, Pucciniales, Incertae sedis, Pucciniomycetes, Pucciniomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy zdiagnozował go w 1818 r. Christian Gottfried Ehrenberg nadając mu nazwę Xyloma lini. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu Felix von Thümen w 1878 roku^[1].

Synonimy^[4]:

Pasożyt bezwzględny. Jest to rdza pełnocyklowa i jednodomowa, tzn, że wytwarza wszystkie typowe dla rdzy rodzaje zarodników i przechodzi pełny cykl życiowy na jednym żywicielu^[2].

Patogen zimuje w postaci teliospor w resztkach pożniwnych. Może na nich przetrwać kilka lat^[5]. Wiosną teliospory kiełkują wytwarzając podstawki, na których tworzą się zarodniki płciowe – bazydiospory. Dokonują one infekcji pierwotnej zakażając siewki lnu. Z bazydydiospor rozwija się haploidalna grzybnia wytwarzająca spermogonia, w których powstają zarodniki typu spermacjum. W grzybni następuje dikariotyzacja i w tkankach porażonego lnu wytwarza ona ecja, w których powstają zarodniki typu ecjospor. Przenoszone przez wiatr dokonują infekcji wtórnych rozprzestrzeniając chorobę. Ecjospory po wykiełkowaniu tworzą dikariotyczną grzybnię wytwarzającą uredinia. Powstające w nich zarodniki typu uredinium znów infekują rośliny lnu. W okresie wegetacyjnym powstaje ich kilka pokoleń i to one są głównym źródłem rozprzestrzeniania się choroby. Jesienią z grzybni tej wytwarzane są grubościenne zarodniki przetrwalnikowe – teliospory^[2].

Ecja są typu ceoma, tzn. że nie posiadają ściany. Ecjosopory są jednokomórkowe, szerokoelipsoidalne lub kuliste, o średnicy 18–25 μm. Uredinia otwierają się wcześnie. Powstające w nich urediniospory są szerokoelipsoidalne lub kuliste, o średnicy 18–25 μm o wymiarach 20–26 × 17–22 μm i ścianie pokrytej drobnymi kolcami. Teliospory cylindryczne, o długości do 100 μm, gładkościenne, żółte lub żółtobrunatne, ułożone palisadowo na powierzchni rośliny w zwartą warstwę^[2]. Od teliospor rodzaju Puccinia odróżniają się brakiem trzonków^[6].

Optymalna temperatura kiełkowania urediniospor wynosi 15–20 °C, przy temperaturze powyżej 30 °C nie kiełkują wcale^[6].

Melampsora lini występuje na całym świecie, we wszystkich rejonach uprawy lnu^[7]. Występuje zarówno na lnie uprawianym, jak i na dziko rosnącym. W Polsce notowana na kilku gatunkach lnu: lnie przeczyszczającym (Linum catharticum), lnie karpackim (Linum extraaxillare), lnie zwyczajnym (Linum usitatissimum)^[8]. Częściej spotykana jest na północy kraju^[6].