Ministerstwo Sprawiedliwości

Gmach Ministerstwa Sprawiedliwości w Alejach Ujazdowskich 11 widziany z placu Na Rozdrożu
Państwo	Polska
Data utworzenia	1917
Siedziba	Warszawa
Minister	Adam Bodnar
Sekretarz stanu	Arkadiusz Myrcha
Adres
Al. Ujazdowskie 11 00-567 Warszawa
Położenie na mapie Polski Ministerstwo Sprawiedliwości
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Ministerstwo Sprawiedliwości
Położenie na mapie Warszawy Ministerstwo Sprawiedliwości
52°13′14,578″N 21°01′26,393″E/52,220716 21,023998
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Zobacz kolekcję cytatów Ministerstwo Sprawiedliwości (Polska) w Wikicytatach

Ministerstwo Sprawiedliwości (MS) – urząd pomocniczy Ministra Sprawiedliwości, członka Rady Ministrów stanowiącego naczelny organ administracji rządowej odpowiedzialny za dział administracji rządowej – sprawiedliwość, będącego od 29 grudnia 1989 roku jednym z członków Krajowej Rady Sądownictwa, co czyni go na mocy art. 187 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej jednym z dwóch „nazwanych” ministrów (obok Ministra Obrony Narodowej)^[1]. Ponadto od 31 marca 1990 r. do 30 marca 2010 r. Minister pełnił z urzędu godność Prokuratora Generalnego, a od 4 marca 2016 r. na mocy ustawy Prawo o prokuraturze pełni ją ponownie, niemniej w świetle Konstytucji są to osobne organy, obsługiwane również obecnie przez odrębne urzędy, odpowiednio przez Ministerstwo Sprawiedliwości oraz przez Prokuraturę Krajową, zaś wspomniana ustawa skutkuje jedynie ich unią personalną, bez zniesienia prawnej odrębności któregokolwiek z nich^[2], dzięki czemu od 31 marca 2010^[3] do 3 marca 2016 r. zamiast Prokuratury Krajowej mogła działać Prokuratura Generalna, usytuowana całkowicie niezależnie od Ministerstwa Sprawiedliwości i szerzej administracji rządowej, a sam Prokurator Generalny był osobą powoływaną przez Prezydenta RP na 6-letnią kadencję spośród dwóch kandydatów przedstawionych przez Krajową Radę Sądownictwa i (nieistniejącą obecnie) Krajową Radę Prokuratury^[4].

• Adam Bodnar (bezpartyjny) – Minister Sprawiedliwości i Prokurator Generalny od 13 grudnia 2023
• Arkadiusz Myrcha (PO) – sekretarz stanu od 13 grudnia 2023^[6]
• Maria Ejchart – podsekretarz stanu od 13 grudnia 2023
• Zuzanna Rudzińska-Bluszcz (Polska 2050) – podsekretarz stanu od 13 grudnia 2023
• Dariusz Mazur – podsekretarz stanu od 22 grudnia 2023^[7]
• Wojciech Kutyła – dyrektor generalny

Rozporządzenie określa szczegółowy zakres działania Ministra Sprawiedliwości:

1. Minister kieruje działem administracji rządowej – sprawiedliwość.
2. Minister jest dysponentem części 15 i 37 budżetu państwa.
3. Obsługę ministra zapewnia Ministerstwo Sprawiedliwości.

Dział sprawiedliwość obejmuje sprawy:

1. sądownictwa,
2. prokuratury, notariatu, adwokatury i radców prawnych, w zakresie wynikającym z przepisów odrębnych,
3. wykonywania kar oraz środków wychowawczych i środka poprawczego orzeczonego przez sądy oraz sprawy pomocy postpenitencjarnej.

Minister właściwy do spraw sprawiedliwości zapewnia przygotowywanie projektów kodyfikacji prawa cywilnego, w tym rodzinnego, oraz prawa karnego.

Minister właściwy do spraw sprawiedliwości jest właściwy w sprawach sądownictwa w zakresie spraw niezastrzeżonych odrębnymi przepisami do kompetencji innych organów państwowych i z uwzględnieniem zasady niezawisłości sędziowskiej.

Ministrowi właściwemu do spraw sprawiedliwości podlega Służba Więzienna.

 Z tym tematem związana jest kategoria: Urzędnicy Ministerstwa Sprawiedliwości (III Rzeczpospolita).

W skład Ministerstwa Sprawiedliwości wchodzą następujące jednostki organizacyjne^[8]:

• Gabinet Polityczny Ministra
• Departament Analiz i Strategii
• Departament Budżetu i Inwestycji
• Departament Funduszy i Nieodpłatnej Pomocy Prawnej
• Departament Informatyzacji i Rejestrów Sądowych
• Departament Kadr i Organizacji Sądów Powszechnych i Wojskowych
• Departament Legislacyjny
• Departament Nadzoru Administracyjnego
• Departament Prawa Cywilnego i Gospodarczego
• Departament Prawa Europejskiego
• Departament Prawa Karnego
• Departament Spraw Rodzinnych i Nieletnich
• Departament Współpracy Międzynarodowej i Praw Człowieka
• Departament Wykonania Orzeczeń i Probacji
• Departament Zawodów Prawniczych
• Biuro Administracyjne
• Biuro Bezpieczeństwa
• Biuro Cyberbezpieczeństwa
• Biuro Dyrektora Generalnego
• Biuro Finansów
• Biuro Informacyjne Krajowego Rejestru Karnego
• Biuro Komunikacji i Promocji
• Biuro Ministra
• Biuro Obsługi Komisji do spraw reprywatyzacji nieruchomości warszawskich
• Biuro Obsługi Restrukturyzacji i Upadłości oraz Pełnomocnika do Spraw Biegłych Sądowych.

Jednostki organizacyjne podległe ministrowi^[9][10]:

• Instytut Ekspertyz Ekonomicznych i Finansowych w Łodzi
• Instytut Ekspertyz Sądowych im. prof. dra Jana Sehna w Krakowie
• Instytut Wymiaru Sprawiedliwości
• Centralny Zarząd Służby Więziennej
• Centrum Cyberbezpieczeństwa
• Okręgowe inspektoraty Służby Więziennej
• Areszty śledcze
• Zakłady Karne
• Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej w Kaliszu
• Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej w Kulach
• Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej w Popowie
• Schroniska dla nieletnich i zakłady poprawcze

Jednostki organizacyjne nadzorowane przez ministra^[9]:

• Krajowa Szkoła Sądownictwa i Prokuratury
• Szkoła Wyższa Wymiaru Sprawiedliwości w Warszawie
• Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL w Warszawie
• Sądy powszechne – w zakresie nadzoru administracyjnego ministra nad działalnością administracyjną sądów
• Sądy wojskowe – w zakresie zwierzchniego nadzoru ministra w zakresie organizacji i działalności administracyjnej sądów
• Izby morskie – w zakresie zwierzchniego nadzoru ministra nad działalnością przewodniczących i wiceprzewodniczących tych izb oraz trybu postępowania przed izbami
• Ośrodki kuratorskie
• Opiniodawcze zespoły sądowych specjalistów
• Mazowiecka Instytucja Gospodarki Budżetowej MAZOVIA
• Przedsiębiorstwa państwowe, dla których minister jest organem założycielskim

Ministrowie sprawiedliwości (1917–1919)

• Stanisław Bukowiecki (ur. 1867, zm. 1944) od 7 grudnia 1917 r. do 27 lutego 1918 r.
• Józef Higersberger (ur. 1856, zm. 1921) od 4 kwietnia 1918 r. do 4 listopada 1918 r.
• Józef Światopełk-Zawadzki (ur. 1859, zm. 1919) od 4 listopada 1918 r. do 14 listopada 1918 r.^[11]

Ministrowie sprawiedliwości – naczelni prokuratorzy (1919–1939)

• Leon Supiński (ur. 1874, zm. 1950) od 17 listopada 1918 do 2 września 1919
• Bronisław Sobolewski (ur. 1870, zm. 1924) od 2 września 1919 do 9 grudnia 1919
• Jan Hebdzyński (ur. 1856, zm. 1929) 13 grudnia 1919 – 9 czerwca 1920
• Jan Morawski 23 czerwca 1920 – 24 lipca 1920^[11]
• Stanisław Nowodworski 24 lipca 1920 – 19 czerwca 1921
• Bronisław Sobolewski 19 czerwca 1921 – 6 czerwca 1922
• Wacław Makowski 28 czerwca 1922 – 26 maja 1923
• Stanisław Nowodworski 28 maja 1923 – 15 grudnia 1923
• Włodzimierz Wyganowski 19 grudnia 1923 – 17 listopada 1924
• Antoni Żychliński 17 listopada 1924 – 13 listopada 1925
• Stefan Piechocki 20 listopada 1925 – 15 maja 1926
• Wacław Makowski 15 maja 1926 – 30 września 1926
• Aleksander Meysztowicz 2 października 1926 – 22 grudnia 1928
• Stanisław Car 22 grudnia 1928 – 29 grudnia 1929
• Feliks Dutkiewicz kierownik 29 grudnia 1929 – 17 marca 1930
• Stanisław Car 29 marca 1930 – 4 grudnia 1930
• Czesław Michałowski 4 grudnia 1930 – 15 maja 1936
• Witold Grabowski 16 maja 1936 – 30 września 1939

Ministrowie sprawiedliwości – naczelni prokuratorzy Rządu RP na uchodźstwie (1944-1990)

• Władysław Sikorski 16 października 1939 – 20 lipca 1940 r.
• Marian Seyda 20 lipca 1940 – 22 września 1941
• p.o. Prezes Rady Ministrów Władysław Sikorski 22 września 1941 – 3 września 1941
• Herman Lieberman 3 września 1941 – 20 października 1941
• Karol Popiel 20 października 1941 – 21 stycznia 1942
• Wacław Komarnicki 21 stycznia 1942 – 29 listopada 1944
• Bronisław Kuśnierz 29 listopada 1944–luty 1949
• vacat luty 1949 – 25 września 1950
• p.o. Prezes Rady Ministrów Roman Odzierzyński 25 września 1950 – 18 stycznia 1954
• Kazimierz Okulicz 18 stycznia 1954 – 8 sierpnia 1955
• Tadeusz Bugayski 8 sierpnia 1955 – 15 kwietnia 1957
• Stanisław Lubodziecki 15 kwietnia 1957 – 20 lipca 1970
• Sylwester Karalus 20 lipca 1970 – 18 lipca 1972
• Stanisław Wiszniewski 18 lipca 1972 – 5 sierpnia 1976
• Kazimierz Sabbat 5 sierpnia 1976 – 12 lipca 1978
• Zbigniew Scholtz 12 lipca 1978 – 20 czerwca 1979
• Bolesław Dziedzic 20 czerwca 1979 – 17 stycznia 1984
• p.o. Bohdan Wendorff 17 stycznia 1984–1986
• Stanisław Wiszniewski 1986 – 20 grudnia 1990

Ministrowie sprawiedliwości w Polsce Ludowej (1944–1989)

• Jan Czechowski (ur. 1894, zm. 1972), (SL) od 21 lipca 1944 do 31 grudnia 1944^[12]
• Edmund Zalewski (ur. 1883, zm. 1962), (SL) od 31 grudnia 1944 do 2 maja 1945
• Henryk Świątkowski (ur. 1896, zm. 1970), (PPS/PZPR) od 2 maja 1945 do 21 kwietnia 1956
• Zofia Wasilkowska (ur. 1910, zm. 1996), (PZPR) od 27 kwietnia 1956 do 20 lutego 1957
• Marian Rybicki (ur. 1915, zm. 1987), (PZPR) od 27 lutego 1957 do 24 czerwca 1965
• Stanisław Walczak (ur. 1913, zm. 2002), (PZPR) od 25 czerwca 1965 do 26 października 1971
• Włodzimierz Berutowicz (ur. 1914, zm. 2004), (PZPR) od 26 października 1971 do 25 marca 1976
• Jerzy Bafia (ur. 1926, zm. 1991), (PZPR) od 27 marca 1976 do 12 czerwca 1981
• Sylwester Zawadzki (ur. 1921, zm. 1999), (PZPR) od 12 czerwca 1981 do 22 listopada 1983
• Lech Domeracki (ur. 1929, zm. 2020), (PZPR) od 22 listopada 1983 do 19 września 1988
• Łukasz Balcer (SD) od 14 października 1988 do 1 sierpnia 1989

Ministrowie sprawiedliwości – członkowie Krajowej Rady Sądownictwa – prokuratorzy generalni (1989–2010)

Lp. (od 1989)	Zdjęcie	Imię i nazwisko (partia polityczna)	Objęcie urzędu[a]	Złożenie urzędu[b]	Długość urzędowania	Rząd
1.		Aleksander Bentkowski (ZSL/PSL) (ur. 1941)	12 września 1989	14 grudnia 1990	458 dni	Rząd Tadeusza Mazowieckiego
2.		Wiesław Chrzanowski (ZChN) (1923–2012)	12 stycznia 1991	listopad 1991	ok. 298 dni	Rząd Jana Krzysztofa Bieleckiego
p.o.		Andrzej Marcinkowski (1929–2010)	listopad 1991	23 grudnia 1991	ok. miesiąc	--------
3.		Zbigniew Dyka (ZChN) (1928–2019)	23 grudnia 1991	17 marca 1993	452 dni	Rząd Jana Olszewskiego Rząd Hanny Suchockiej
4.		Jan Piątkowski (ZChN) (1935–2016)	17 marca 1993	26 października 1993	223 dni	Rząd Hanny Suchockiej
5.		Włodzimierz Cimoszewicz (SLD) (ur. 1950)	26 października 1993	6 marca 1995	496 dni	Drugi rząd Waldemara Pawlaka
6.		Jerzy Jaskiernia (SdRP) (ur. 1950)	7 marca 1995	7 lutego 1996	337 dni	Rząd Józefa Oleksego
7.		Leszek Kubicki (ur. 1930)	7 lutego 1996	31 października 1997	632 dni	Rząd Włodzimierza Cimoszewicza
8.		Hanna Suchocka (UW) (ur. 1946)	31 października 1997	8 czerwca 2000	951 dni	Rząd Jerzego Buzka
p.o.		Prezes Rady Ministrów Jerzy Buzek	8 czerwca 2000	12 czerwca 2000[13]	4 dni
9.		Lech Kaczyński (PiS) (1949–2010)	12 czerwca 2000	4 lipca 2001	387 dni
14..		Stanisław Iwanicki (AWS) (ur. 1951)	5 lipca 2001	19 października 2001	106 dni
11.		Barbara Piwnik (ur. 1955)	19 października 2001	6 lipca 2002	260 dni	Rząd Leszka Millera
12.		Grzegorz Kurczuk (SLD) (ur. 1949)	6 lipca 2002	2 maja 2004	666 dni	Rząd Leszka Millera
13.		Marek Sadowski (ur. 1948)	2 maja 2004	6 września 2004	127 dni	Pierwszy rząd Marka Belki Drugi rząd Marka Belki
14.		Andrzej Kalwas (ur. 1936)	6 września 2004	31 października 2005	420 dni	Drugi rząd Marka Belki
15.		Zbigniew Ziobro (PiS) (ur. 1970)	31 października 2005	7 września 2007	676 dni	Rząd Kazimierza Marcinkiewicza Rząd Jarosława Kaczyńskiego
p.o.		Prezes Rady Ministrów Jarosław Kaczyński	7 września 2007	11 września 2007[13]	4 dni	--------
(15.)		Zbigniew Ziobro (PiS) (ur. 1970)	11 września 2007	16 listopada 2007	66 dni	Rząd Jarosława Kaczyńskiego
16.		Zbigniew Ćwiąkalski (ur. 1950)	16 listopada 2007	21 stycznia 2009	432 dni	Pierwszy rząd Donalda Tuska
p.o.		Prezes Rady Ministrów Donald Tusk	21 stycznia 2009	23 stycznia 2009[13]	2 dni	--------
17.		Andrzej Czuma (PO) (ur. 1938)	23 stycznia 2009	13 października 2009	273 dni	Pierwszy rząd Donalda Tuska
(p.o.)		Prezes Rady Ministrów Donald Tusk	13 października 2009	14 października 2009[13]	1 dzień	--------
18.		Krzysztof Kwiatkowski (PO) (ur. 1971)	14 października 2009	30 marca 2010	167 dni	Pierwszy rząd Donalda Tuska

Ministrowie sprawiedliwości – członkowie Krajowej Rady Sądownictwa (od 2010 do 2016)^[14] (po odłączeniu urzędu prokuratora generalnego)

Lp. (od 1989)	Zdjęcie	Imię i nazwisko (partia polityczna)	Objęcie urzędu[c]	Złożenie urzędu[d]	Długość urzędowania	Rząd
(18.)		Krzysztof Kwiatkowski (PO) (ur. 1971)	30 marca 2010	18 listopada 2011	598 dni	Pierwszy rząd Donalda Tuska
19.		Jarosław Gowin (PO) (ur. 1961)	18 listopada 2011	6 maja 2013	535 dni	Drugi rząd Donalda Tuska
20.		Marek Biernacki (PO) (ur. 1959)	6 maja 2013	22 września 2014	869 dni
21.		Cezary Grabarczyk (PO) (ur. 1960)	22 września 2014	30 kwietnia 2015	220 dni	Rząd Ewy Kopacz
p.o.		Prezes Rady Ministrów Ewa Kopacz	30 kwietnia 2015	4 maja 2015[13]	5 dni
22.		Borys Budka (PO) (ur. 1978)	4 maja 2015	15 listopada 2015	195 dni
(15.)		Zbigniew Ziobro (SP) (ur. 1970)	16 listopada 2015	4 marca 2016	109 dni	Rząd Beaty Szydło

Ministrowie sprawiedliwości – członkowie Krajowej Rady Sądownictwa – prokuratorzy generalni (od 2016)

Lp. (od 1989)	Zdjęcie	Imię i nazwisko (partia polityczna)	Objęcie urzędu[e]	Złożenie urzędu[f]	Długość urzędowania	Rząd
(15.)		Zbigniew Ziobro (SP) (ur. 1970)	4 marca 2016	27 listopada 2023	2 824 dni	Rząd Beaty Szydło Pierwszy rząd Mateusza Morawieckiego Drugi rząd Mateusza Morawieckiego
23.		Marcin Warchoł (SP) (ur. 1980)	27 listopada 2023	13 grudnia 2023	16 dni	Trzeci rząd Mateusza Morawieckiego
24.		Adam Bodnar (ur. 1977)	13 grudnia 2023	nadal	344 dni	Trzeci rząd Donalda Tuska

 Z tym tematem związane są kategorie: Urzędnicy Ministerstwa Sprawiedliwości II Rzeczypospolitej, Urzędnicy Ministerstwa Sprawiedliwości (Polska Ludowa), Urzędnicy Ministerstwa Sprawiedliwości (III Rzeczpospolita).

W latach 1919–1939 siedzibą Ministerstwa Sprawiedliwości był pałac Raczyńskich przy ul. Długiej 7^[15]. Po wojnie siedzibą ministerstwa był gmach Sądów Grodzkich na Lesznie^[16].

Obecnie Ministerstwo Sprawiedliwości mieści się w dawnej kamienicy dochodowej Bohdanowicza (pierwotny adres Aleje Ujazdowskie 9), wzniesionej w latach 1929–1930 według projektu Adolfa Inatowicza-Łubiańskiego, połączonej z budynkami przy ul. Koszykowej 6 i 6A^[17]. W czasie okupacji niemieckiej znajdowała się tam siedziba Kriminalpolizei (Kripo), a po 1945 – Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. W latach 1994–1996 gmach powiększono poprzez nadbudowę narożnej wystawki na dachu^[17].

W 2018 Minister Sprawiedliwości utworzył uczelnię zawodową służb państwowych pod nazwą Wyższa Szkoła Kryminologii i Penitencjarystyki w Warszawie^[18] oraz Instytut Ekspertyz Ekonomicznych i Finansowych w Łodzi^[19].

15 czerwca 2019 r. Ministerstwo Sprawiedliwości zapowiedziało, że pozwie naukowców z Uniwersytetu Jagiellońskiego za wystawienie przez nich krytycznej opinii na temat kontrowersyjnych, lecz przegłosowanych przez ówczesną partię rządzącą zmian w kodeksie karnym^[20][21]. Wywołało to falę krytyki nie tylko w środowisku naukowym, ale też w ogólnopolskich środkach masowego przekazu. Krakowski Instytut Prawa Karnego nazwał zapowiedzi Ministerstwa atakiem na wolność nauki, ingerencję w autonomię badań naukowych oraz próbę ograniczenia udziału społeczeństwa obywatelskiego w opiniowaniu projektów przyszłego prawa^[22]. Po nagłośnieniu medialnym minister Ziobro ostatecznie wycofał się z tych zapowiedzi. Jednak według niektórych doniesień medialnych na zmianę jego decyzji wpłynęła dopiero interwencja Jarosława Kaczyńskiego, a nie fakt nagłośnienia sprawy^[23].

• Ministerstwa w III Rzeczypospolitej

• Ministerstwo Sprawiedliwości