Mrozowiccy herbu Prus III

Mrozowiccy – polski ród szlachecki pieczętujący się herbem Prus III^[1][2]

Pochodzenia staropruskiego, od II połowy XIII wieku obecny na Mazowszu, gdzie otrzymał od książąt mazowieckich w zamian za służbę wojskową nadania ziemskie na obszarze położonym na południe od dzisiejszej Warszawy w okolicach Grójca^[3][4]. W połowie XV wieku przyjęli nazwisko od dóbr Mrozowice w ziemi bełskiej i do końca XVIII wieku pisali się z Mrozowic^[5]; byli wspólnego pochodzenia z senatorską rodziną Wieczwińskich vel Wieczffińskich vel Witwińskich^[6][7][8], która w tym czasie otrzymała nadania w ziemi zawkrzeńskiej i przyjęła swoje nazwisko od dóbr Wieczwnia (obecnie Wieczfnia Kościelna)^[9][10]. Służyli rycersko, jako rotmistrzowie, pułkownicy i regimentarze wojsk koronnych, w wojnach z: Tatarami, Turcją, Moskwą i Multanami, często poświęcając swoje życie^{[11][12][13][14]}. Do końca I Rzeczypospolitej wielu z nich, mając gruntowne wykształcenie zdobyte w kolegiach jezuickich, Akademii Krakowskiej i Zamojskiej, pełniło urzędy grodzkie i ziemskie, głównie sędziowskie, na Rusi Czerwonej^{[15][16][17][18][19][20][21]} oraz funkcje sekretarzy królewskich, kolejno królów: Władysława IV, Jana Kazimierza, Michała Korybuta Wiśniowieckiego, Jana III Sobieskiego i Augusta II Mocnego^[22][23] oraz podkomorzego koronnego i szambelana Stanisława Augusta Poniatowskiego^[18]. Brali udział w: Konfederacji Barskiej^[17][18], wojnie z Austrią 1809, wojnie z Rosją 1812^[24], Wiośnie Ludów w Galicji 1848, Powstaniu Węgierskim 1848, Powstaniu Styczniowym^[25][26], I Wojnie Światowej^[27], Kampanii Wrześniowej 1939, II Wojnie Światowej na Zachodzie^[28] oraz w Powstaniu Warszawskim^[29]. Wielu przedstawicieli rodziny od początków XVII wieku było ludźmi pióra: poetami, pisarzami, tłumaczami literatury historycznej i religijnej, publicystami i dziennikarzami, którzy publikowali w językach: łacińskim, polskim i francuskim^{[30][26][31][32][33][27][28][34]}.

• Adam Mrozowicki (1705-1775) – starosta stęgwilski, regimentarz wojsk koronnych, konfederat barski, skarbnik lwowski, podsędek ziemski lwowski
• Adam Kazimierz Mrozowicki (1877-1914) – porucznik artylerii wojsk Austrio-Węgier
• Aleksander Mrozowicki (1555-1600) – mąż rycerski, uczestnik wojen z: Turcją, Wołoszczyzną i Tatarami
• Aleksander Mrozowicki (1674-1733) – podstoli bracławski, sędzia kapturowy ziemi halickiej
• Barbara Aniela Mrozowicka (1741-1796) – starościanka stęgwilska, benedyktynka sakramentka
• Franciszek Mrozowicki (1788–1843) – porucznik ułanów Księstwa Warszawskiego
• Irena Mrozowicka (1863-1939) – pisarka dla młodzieży i dzieci, działaczka społeczna
• Jan Franciszek Mrozowicki (1652-1714) – sędzia ziemski lwowski, pisarz ziemski halicki, sędzia i podstarości buski, stolnik trembowelski, deputat na Trybunał Koronny, poseł na Sejmy
• Jan Klemens Mrozowicki (1910-1972) – kapitan żeglugi wielkiej, literat
• Jerzy Mrozowicki (1605-1677) – sekretarz królewski, deputat na Trybunał Główny Koronny w Lublinie, rotmistrz pospolitego ruszenia ziemi halickiej, pisarz ziemski halicki, poseł na sejmy, podstarości halicki, podstarości lwowski, poseł do hospodara mołdawskiego Bazylego Lupu, pisarz ziemski żydaczowski, sędzia kapturowy ziemi halickiej, podstarości i sędzia grodzki krakowski, komornik ziemski krakowski, elektor w latach: 1632, 1648 i 1669
• Józef Michał Mrozowicki (1913-1940) – komendant główny Legionu Młodych, prezes Legionu Młodzieży Polskiej, redaktor naczelny Kuźni Młodych, publicysta
• Józef Michał Wincenty Kazimierz Mrozowicki (1747-1828) – pułkownik JKM, konfederat barski, członek Stanów Galicyjskich
• Konstanty Stanisław Mrozowicki (1649-1717) – sekretarz królewski, prezydent Lubelskiego Trybunału Koronnego, ksiądz, administrator sede vacante Archidiecezji Lwowskiej, kanclerz kapituły metropolitalnej, oficjał, wikariusz generalny i archidiakon lwowski, proboszcz buski i rohatyński
• Marcin Mrozowicki (1651-1688) – cześnik buski, podstoli grabowiecki, elektor 1669
• Michał Władysław Mrozowicki (1826-1871) – kapitan Legionu Polskiego na Węgrzech, komisarz pełnomocny Rządu Narodowego Powstania Styczniowego w Księstwach Naddunajskich, Komisarz Wojenny i Administracyjny w Mołdawii, publicysta
• Michał Piotr Mrozowicki (ur. 1956-) – profesor dr habil., literaturoznawca, romanista
• Mikołaj Sabba Mrozowicki (1739-1827) – podkomorzy JKM, konsyliarz i członek Rady Generalnej Konfederacji Barskiej, rotmistrz chorągwi pancernej, elektor 1764, członek Stanów Galicyjskich
• Paweł Mrozowicki (1589-1640) – podstarości i pisarz grodzki trembowelski, pisarz ostrzeszowski, poseł na Sejm, elektor 1632
• Paweł Mrozowicki (1645-1697) – sędzia ziemski halicki, sędzia kapturowy ziemi halickiej, pisarz ziemski halicki, podstarości lwowski, notariusz ziemski halicki, sędzia grodzki lwowski, pisarz grodzki żydaczowski, komornik graniczny żydaczowski i lwowski, deputat na Trybunały Koronne, elektor 1669 i 1674
• Regina Anastazja Mrozowicka (1879-1968) – literatka, dziennikarka, tłumaczka literatury francuskiej
• Stanisław Mrozowicki (1585-1618) – rotmistrz Lisowczyków
• Stanisław Mrozowicki Morozenko (1610-1649) – pułkownik korsuński
• Stanisław Mrozowicki (1677-1704) – skarbnik lwowski
• Stanisław Mrozowicki (1757-1832) – członek Stanów Galicyjskich, członek władz tymczasowych Galicji w 1809 roku
• Teodor Józef Tadeusz Ignacy Mrozowicki (1784-1862) – pionier przemysłu cukrowniczego w Galicji
• Wizyta Teresa Mrozowicka (1758-1774) – starościanka stęgwilska, tłumaczka literatury historycznej
• Zofia Kazimiera z Mrozowickich Rudnicka (1828-1903) – powieściopisarka, nowelistka, pisarka dla dzieci
• Zofia Mrozowicka (1861-1917) – pisarka pozytywistyczna, publicystka i działaczka społeczna
• Zofia Janina z Żelskich Mrozowicka (1888-1970) – dziennikarka, działaczka społeczna

• Volumina Legum. Prawa, konstytucye y przywileie Królestwa Polskiego, Wielkiego Xięstwa Litewskiego y wszystkich prowincyi należących na walnych seymiech koronnych od Seymu Wiślickiego roku pańskiego 1347 aż do ostatniego Seymu uchwalone, wyd. Jozafat Ohryzko, T. 3, Petersburg 1859, s. 419; T. 4, Petersburg 1859, s. 97, 105, 231, 293, 443; T. 5. Petersburg 1859, s. 20, 154; T. 6, Petersburg 1860, s. 100; T. 7, Petersburg 1860, s. 118,119.
• Józef Andrzej Załuski, Anecdota quaedam singularia celsissimae de Prussiis Ducum, ac S.R.J Principum Jabłonoviorum Domus…, Varsaviae 1755, s. 356.
• Szymon Okolski, Orbis Polonus splendoribus coeli, triumphis mundi, pulchritudine animantium condecoratus, in quo antiqua Sarmatorum gentiliata pervetusta nobilitatis insignia etc. specificantur et relucent. t. II, Kraków 1643, s. 554.

• Piotr Szczurowski, Ród heraldyczny Prus na Mazowszu w XIII-XVI wieku, Sandomierz 2018.

• Seweryn Uruski, Rodzina Herbarz szlachty polskiej. T. XI. Warszawa 1914, s. 330-331.

• Jadwiga Chwalibińska, Ród Prusów w wiekach średnich, Toruń 1948.

• Tomasz Święcki, Historyczne pamiątki imiennych rodzin i osób Dawnej Polski, t. I, Warszawa 1858, s. 183.

• Urzędnicy województwa ruskiego XIV-XVIII wieku (ziemie halicka, lwowska, przemyska, sanocka). Spisy, (opr. Kazimierz Przyboś), Wrocław-Warszawa 1987, s. 25, 175, 176, 307, 503, 697, 1050, 1051, 119, 1133, 1140.

• Akta grodzkie i ziemskie z Archiwum Państwowego we Lwowie w dalszym ciągu Wydawnictwa Fundacji Al. Hr. Stadnickiego ogłaszane przez Towarzystwo Naukowe we Lwowie. Lauda Sejmikowe Halickie 1575-1695, wyd. Antoni Prochaska, t. XXIV, Lwów 1931, s. 14, 67-72, 75-77, 78-81, 95-96, 130, 169, 187, 279-281, 313-317, 319, 329, 326, 362, 372, 383, 184.

• Karol Maleczyński, Urzędnicy grodzcy i ziemscy lwowscy w latach 1352-1783, Lwów 1938, s. 40, 41, 44, 71, 73, 75, 107, 113, 128, 148.

• Wenanty Tyszkowski, Kostka Nayosobliwsza Całey Polski Korpus mocny y nieprzełamany Szczegulnie Czyniąca. S. Stanisław Kostka Kazaniem Panegirycznym na Fest Iego mianym dowodnie w Kościele S.J. Collegium Lwowskiego Ukazana, a J. W. Wielmożnym Adamowi Mrozowickiemu y Ewie z Puzynow Mrozowickiey Stęgwilskim &c. Starostom Przy Imieninach Oboyga, na SS. SS. Adama y Ewy za Wiązanie Ofiarowana..., Lwów 1746.

• Zbiór Aleksandra Czołowskiego, Zespół nr 388, Notatki oraz wypisy Ludwika Zielińskiego z akt ziem. i grod. z XV-XVIII w. dot. Młockich, Morskich i Mrozowickich, [w:] Archiwum Główne Akt Dawnych, sygn. 487.

• Kazimierz Przyboś, Urzędnicy województwa ruskiego XIV-XVIII wieku (ziemie halicka, lwowska, przemyska, sanocka). Spisy, Wrocław-Warszawa, 175, 1987.

• Polski Słownik Biograficzny, t. XXII, 1977, s. 204-210; t. XXXII, 1989–1991, s. 612.

• Encyklopedia Gdyni, Gdynia, 2006, s. 481, 984.

• Mrozowicki herbu Prus. W: Kasper Niesiecki: Korona polska przy złotej wolności starożytnymi wszystkich katedr, prowincji i rycerstwa klejnotami.... T. III. Lwów: drukarnia Collegium Lwowskiego Societatis Jesu, 1740, s. 317–318.

• Genealogia rodu Mrozowicki herbu Prus III.