 nr rej. 64/31/A z 4 marca 1931
| |
 Kościół pocysterski w Byszewie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Kościół | |
| Rodzaj klasztoru | |
| Właściciel | |
| Typ zakonu |
męski |
| Obiekty sakralne | |
| Kościół | |
| Styl | |
| Data budowy |
1651 |
| Data zamknięcia |
1819 |
Położenie na mapie gminy Koronowo  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu bydgoskiego  | |
 53°17′40″N 17°49′06″E/53,294444 17,818333
| |
Opactwo Cystersów w Byszewie – dawne opactwo cystersów w Byszewie w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie bydgoskim. Opactwo funkcjonowało zaledwie kilkadziesiąt lat, później zostało translokowane do Koronowa. Dobra byszewskie pozostały własnością cystersów do kasaty klasztoru w 1819. Obecnie pozostałością opactwa jest kościół św. Trójcy, będący jednocześnie znanym Sanktuarium Matki Boskiej Byszewskiej – Królowej Krajny.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Początki opactwa cystersów w Byszewie sięgają roku 1250, kiedy to otrzymali oni od Mikołaja Zbrożka, skarbnika księcia kujawskiego Kazimierza tę miejscowość oraz osiem innych jako uposażenie dla nowego klasztoru[1]. Sprawa utworzenia klasztoru w Byszewie była przedmiotem obrad kapituły generalnej cystersów w 1253. Ze względu na niespokojną sytuację polityczną w tej okolicy[2], pierwsi zakonnicy przybyli do Byszewa w 1256. Decyzją kapituły klasztorem macierzystym dla Byszewa było opactwo sulejowskie[2]. Pierwszymi zakonnikami w Byszewie byli cystersi francuscy z podwłocławskiego Szpetala, później przybyli tu mnisi niemieccy. W 1283 roku cystersi uzyskali od księcia kujawskiego Ziemomysła przywilej lokacji miasta na prawie magdeburskim[1]. Ze względu na zburzenie przez Krzyżaków w tym samym roku klasztoru do lokacji tej nie doszło, a cystersi w 1286 przenieśli klasztor do wsi Smeysche (miejsce to zwane było przez cystersów Koroną Matki Boskiej, stąd później wykształciła się współczesna nazwa Koronowo)[3].
Po przeniesieniu cystersów klasztor byszewski stał się własnością parafii obsługiwanej przez księży diecezjalnych, chociaż niewykluczone, że cystersi nadal sprawowali nad nią opiekę. W 1460 Byszewo wraz z parafią wcielono do dóbr cysterskich, a cystersi powrócili do pełnej obsługi parafii. Stan ten utrzymał się aż do sekularyzacji klasztoru w 1819 roku. Mimo krótkiego funkcjonowania głównej siedziby cystersów w Byszewie, do końca funkcjonowania opactwa byli oni zamiennie nazywani koronowskimi lub byszewskimi.
Obiekt pocysterski współcześnie
[edytuj | edytuj kod]Na początku przy opactwie wzniesiono drewniany kościół lub kaplicę. Pozostałością z tamtego okresu jest granitowa romańska chrzcielnica[4]. Kościół został zniszczony wraz z opactwem w 1283. Na jego miejscu na przełomie XV i XVI wieku wzniesiono pierwszy kościół murowany, który funkcjonował do początku wieku XVII, kiedy to uległ zniszczeniu w wyniku pożarów. W 1610 z inicjatywy opata koronowskiego Jana Karola Czołchańskiego ufundowano nowy kościół[5], wybudowany w stylu manierystycznym, konsekrowany w 1663[3]. Prezbiterium oraz korpus nawowy przetrwał do czasów współczesnych, natomiast pozostałe elementy przebudowano w II połowie XVIII wieku. Dobudowano wtedy dwie kaplice boczne oraz kruchtę, a szczyt wieży nakryto hełmem. W tym stanie świątynia funkcjonuje do czasów współczesnych.
Świątynia wewnątrz zamknięta jest sklepieniami krzyżowo-żebrowymi, żaglastymi i kolebkowo-krzyżowymi. Wnętrze jest jednolite stylistycznie, z XVIII-wiecznym rokokowym wystrojem, pokryte lekkimi białymi polichromiami ze złoconymi ażurowymi ornamentami wykonanymi przez Leona Drapiewskiego w 1920 roku.
Ołtarz główny świątyni, drewniany, polichromowany na biało, ze złoconymi ornamentami mieści w swej środkowej części największy skarb świątyni – obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem, zwanej Królową Krainy. Obraz pochodzi z I połowy XVII wieku. Na jego rewersie znajduje się XV-wieczne przedstawienie męczeństwa św. Bartłomieja. Bogato zdobiona rokokowa rama obrazu podtrzymywana jest przez aniołki. Obraz ten, będący celem pielgrzymek wielu pątników, koronowany był w 1966 przez biskupa Kazimierza Kowalskiego XVII-wiecznymi koronami[5].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b ks. Janusz Góral: Dawne opactwa cysterskie. Byszewo-Koronowo. Pomorski Szlak Cysterski. [dostęp 2012-05-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-28)]. (pol.).
- ↑ a b Byszewo. Szlak Cysterski w Polsce. [dostęp 2012-05-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-09)]. (pol.).
- ↑ a b Pomorska Pętla Szlaku Cysterskiego. Byszewo. Muzeum Diecezjalne w Pelplinie. [dostęp 2012-05-21]. (pol.).
- ↑ Anna Gąsior: Kościół pw. Świętej Trójcy w Byszewie. listopad 2005. [dostęp 2012-05-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-03-28)]. (pol.).
- ↑ a b Katarzyna Mamys: U Królowej Krajny. Przewodnik Katolicki 37/2003. [dostęp 2012-05-21]. (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Byszewo. Szlak Cysterski w Polsce. [dostęp 2012-05-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-09)]. (pol.).
- ks. Janusz Góral: Dawne opactwa cysterskie. Byszewo-Koronowo. Pomorski Szlak Cysterski. [dostęp 2012-05-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-28)]. (pol.).
- Anna Gąsior: Kościół pw. Świętej Trójcy w Byszewie. listopad 2005. [dostęp 2012-05-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-03-28)]. (pol.).
- Adam Dylewski: Piękna Polska. Pomorze. Warszawa: Świat książki, 2007. ISBN 978-83-247-0499-6.
- Konrad Kazimierz Czapliński: Koronowane Madonny Polskie. Katowice: VideografII, 2007. ISBN 978-83-7183-500-1.
| Opactwa i klasztory cystersów istniejące współcześnie |
| ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Zachowane obiekty opactw i klasztorów nieistniejących |
| ||||||
| Opactwa niezachowane |
