Płesznik

Płesznik
	; Płesznik zwyczajny
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Asteroideae
Rodzaj	płesznik
	Nazwa systematyczna
	Pulicaria Gaertn.; Fruct. 2: 461. Sep-Dec 1791
	Typ nomenklatoryczny
	P. vulgaris J. Gaertner
Synonimy
	Duchesnia Cass.; Francoeuria Cass.; Kiliana Sch.Bip. ex Hochst.; Platychaete Boiss.; Poloa DC.; Pterochaete Boiss.; Sclerostephane Chiov.; Strabonia DC.; Tubilium Cass.;
	Duchesnia Cass.; Francoeuria Cass.; Kiliana Sch.Bip. ex Hochst.; Platychaete Boiss.; Poloa DC.; Pterochaete Boiss.; Sclerostephane Chiov.; Strabonia DC.; Tubilium Cass.;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Płesznik (Pulicaria Gaertn.) – rodzaj roślin z rodziny astrowatych (Asteraceae). Obejmuje ok. 70 gatunków^[4]. Występują one na Starym Świecie – na znacznej części Europy, gdzie rośnie 5 gatunków^[5], Azji (bez jej wschodniej części) i w Afryce, z wyjątkiem jej części równikowej^[4]. Do polskiej flory należą dwa gatunki – rodzimy płesznik zwyczajny P. vulgaris i zadomowiony antropofit – płesznik czerwonkowy P. dysenterica^[6].

Nazwa rodzajowa pochodzi prawdopodobnie od starożytnego wykorzystania tej rośliny w walce z pchłami (od łacińskiej ich nazwy „pulex”)^[7]^[8].

Morfologia

Pokrój: W większości rośliny jednoroczne, rzadziej dwuletnie i byliny, w tym drewniejące u nasady, czasem z kłączami^[8]. Łodygi osiągają od 20 do 120 cm wysokości^[8], nie są oskrzydlone i pozbawione są przewodów żywicznych^[9].
Liście: Skrętoległe, odziomkowe i łodygowe, pojedyncze, zwykle siedzące, całobrzegie, ząbkowane lub piłkowane^[8].
Kwiaty: Zebrane w koszyczki tworzące luźne, baldachogroniaste, groniaste lub wiechowate kwiatostany złożone. Okrywy są półkuliste do dzwonkowatych, o średnicy od kilku mm do ponad 20 mm. Listki okrywy są równe lub nierówne, trwałe (w czasie owocowania czasem odstają) i wyrastają w trzech, czterech lub większej liczbie rzędów. Dno koszyczka jest płaskie. Kwiaty brzeżne języczkowe, żeńskie i płodne, mają korony żółte i jest ich zwykle od kilkunastu do 30, rzadziej więcej. Kwiaty rurkowe wewnątrz koszyczka są obupłciowe, o koronie żółtej, 5-ząbkowej^[8]^[9].
Owoce: Niełupki elipsoidalne, na końcach często zwężone i gruczołowate, zwieńczone pierścieniem niepodzielonych i spłaszczonych lub drobnopiórkowatych włosków trwałego puchu kielichowego oraz łuskami^[9]^[8].

Systematyka

Pozycja systematyczna: Rodzaj z plemienia Inuleae, podrodziny Asteroideae i rodziny astrowatych (Asteraceae)^[10].

Wykaz gatunków^[4]

Pulicaria adenophora Franch.
Pulicaria albida E.Gamal-Eldin
Pulicaria alveolosa Batt. & Trab.
Pulicaria angustifolia DC.
Pulicaria argyrophylla Franch.
Pulicaria armena Boiss. & Kotschy
Pulicaria attentuata Hutch. & B.L.Burtt
Pulicaria aualites Chiov.
Pulicaria aucheri Jaub. & Spach
Pulicaria auranitica Mouterde
Pulicaria aylmeri Baker
Pulicaria baluchistanica Qaiser & Abid
Pulicaria burchardii Hutch.
Pulicaria canariensis Bolle
Pulicaria carnosa (Boiss.) Burkill
Pulicaria chrysantha (Diels) Y.Ling
Pulicaria clausonis Pomel
Pulicaria confusa E.Gamal-Eldin
Pulicaria diffusa (Shuttlew.) Pett.
Pulicaria dioscorides R.Atk.
Pulicaria diversifolia Balf.f.
Pulicaria dumulosa E.Gamal-Eldin
Pulicaria dysenterica (L.) Bernh. – płesznik czerwonkowy
Pulicaria edmondsonii E.Gamal-Eldin
Pulicaria elegans E.Gamal-Eldin
Pulicaria filaginoides Pomel
Pulicaria foliolosa DC.
Pulicaria gabrielii N.Kilian
Pulicaria gamal-eldiniae N.Kilian & P.Hein
Pulicaria glandulosa Caball.
Pulicaria glaucescens Jaub. & Spach
Pulicaria gnaphalodes (Vent.) Boiss.
Pulicaria grandidentata Jaub. & Spach
Pulicaria grantii Oliv. & Hiern
Pulicaria guestii Rech.f. & Rawi
Pulicaria hadramautica E.Gamal-Eldin & Boulos
Pulicaria hildebrandtii Vatke
Pulicaria incisa (Lam.) DC.
Pulicaria insignis J.R.Drumm. ex Dunn
Pulicaria kurtziana Vatke
Pulicaria laciniata Thell.
Pulicaria lanata E.Gamal-Eldin
Pulicaria lanceifolia O.Schwartz
Pulicaria lhotei Maire
Pulicaria mauritanica Coss.
Pulicaria microcephala Lange
Pulicaria migiurtinorum Chiov.
Pulicaria monocephala Franch.
Pulicaria mucronifolia (Boiss.) Anderb.
Pulicaria nivea O.Schwartz
Pulicaria nobilis E.Gamal-Eldin
Pulicaria odora (L.) Rchb.
Pulicaria omanensis E.Gamal-Eldin
Pulicaria paludosa Link
Pulicaria petiolaris Jaub. & Spach
Pulicaria pulvinata E.Gamal-Eldin
Pulicaria rajputanae Blatt. & Hallb.
Pulicaria rauhii E.Gamal-Eldin
Pulicaria renschiana Vatke
Pulicaria salviifolia Bunge
Pulicaria samhanensis N.Kilian & P.Hein
Pulicaria scabra Druce
Pulicaria schimperi DC.
Pulicaria sericea E.Gamal-Eldin
Pulicaria sicula (L.) Moris
Pulicaria somalensis O.Hoffm.
Pulicaria steinbergii E.Gamal-Eldin
Pulicaria stephanocarpa Balf.f.
Pulicaria vieraeoides Balf.f.
Pulicaria volkonskyana Maire
Pulicaria vulgaris Gaertn. – płesznik zwyczajny
Pulicaria wightiana C.B.Clarke

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
↑ Pulicaria. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2022-12-31].
↑ ^a ^b ^c ^d Pulicaria Gaertn.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-12-31].
↑ David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 771, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 142, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ P. Schönfelder, I. Schönfelder: Guide photo de la flore de Méditerranée. Paris: Delachaux & Nestlé, 2014, s. 112. ISBN 978-2-603-02027-2. (fr.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Robert E. Preston: Pulicaria Gaertner. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-12-31].
↑ ^a ^b ^c Pulicaria Gaertn.. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-12-31].
↑ Genus Pulicaria Gaertn.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-12-31].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).

[ing-3] Pulicaria. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2022-12-31].

[powo-4] Pulicaria Gaertn.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-12-31].

[mabb-5] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 771, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[checklist-6] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 142, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[guidephoto-7] P. Schönfelder, I. Schönfelder: Guide photo de la flore de Méditerranée. Paris: Delachaux & Nestlé, 2014, s. 112. ISBN 978-2-603-02027-2. (fr.).

[america-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Robert E. Preston: Pulicaria Gaertner. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-12-31].

[china-9] Pulicaria Gaertn.. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-12-31].

[grin-10] Genus Pulicaria Gaertn.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-12-31].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]