Płesznik czerwonkowy

Płesznik czerwonkowy
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Asteroideae
Rodzaj	płesznik
Gatunek	płesznik czerwonkowy
	Nazwa systematyczna
	Pulicaria dysenterica (L.) Bernh.; Syst. Verz. Erf.: 153 (1800)
Synonimy
	Inula dysenterica L.;
	Inula dysenterica L.;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Płesznik czerwonkowy (Pulicaria dysenterica (L.) Bernh.) – gatunek roślin z rodziny astrowatych (Asteraceae). Występuje naturalnie niemal całej Europie (z wyjątkiem północnych i wschodnich krańców kontynentu), w północno-zachodniej Afryce oraz w Azji na obszarze od Bliskiego Wschodu po Nepal^[4]^[3]. Rośnie powszechnie w basenie Morza Śródziemnego^[5]. W Polsce rośnie bardzo rzadko w północnej części kraju^[6]. Bywa także uprawiany^[4].

Rozmieszczenie geograficzne

Rośnie naturalnie w basenie Morza Śródziemnego w północno-zachodniej Afryce w: Maroku, Algierii i Tunezji^[4]^[3], w południowej Europie: Portugalia, Hiszpania (także na Balearach), Francja (w tym Korsyka), Włochy (wliczając Sardynię i Sycylię), Słowenia, Chorwacja, Bośnia i Hercegowina, Serbia, Czarnogóra, Macedonia Północna, Albania, Grecja (także na Krecie i Wyspach Egejskich), Bułgaria. W zachodniej, środkowej i południowo-wschodniej Europie: Irlandia, Wielka Brytania, Dania, Belgia, Holandia, Niemcy, Szwajcaria, Austria, Czechy, Węgry, Rumunia, Polska, Słowacja, Białoruś, Ukraina, Mołdawia, południowa Rosja; w południowo-zachodniej Azji w takich krajach jak: Turcja, Cypr, Liban, Syria, Izrael, Jordania, Gruzja, Armenia, Azerbejdżan, Irak, Iran, Turkmenistan, Afganistan, Pakistan, Indie (w stanie Dżammu i Kaszmir) oraz Nepal^[4]^[5]. Ponadto został naturalizowany w Chinach i Nowej Zelandii^[4]. Także w Polsce uznany został za gatunek introdukowany^[7]. Znany jest z rozproszonych stanowisk w północno-zachodniej części kraju^[8].

Morfologia

Pokrój: Roślina zielna dorastająca do 20–60 cm wysokości^[9]. Łodyga wyrasta z podziemnego kłącza^[5], jest prosto wzniesiona, owłosiona, rozgałęzia się w górze^[9].
Liście: Blaszka liściowa jest omszona i ma podłużnie lancetowaty kształt, jest mniej lub bardziej falista i odlegle ząbkowana na brzegu. Dolne liście są zwężone u nasady. Górne liście łodygowe obejmują do połowy łodygę uszkowatą nasadą^[5]^[9]. Liście osiągają od 3 do 8 cm długości ^[9].
Kwiaty: Liczne koszyczki osiągające 1,5–3 cm średnicy^[5]. Listki okrywy gęsto owłosione. Kwiaty języczkowate wyraźnie dłuższe od rurkowatych, rozpostarte^[6].
Owoce: Niełupki o długości 1,5 mm z puchem kielichowym w postaci błoniastego rąbka oraz białych włosków^[9].
Gatunki podobne: Jasonia tuberosa ma liście równowąsko lancetowate, zwężające się w ogonek liściowy. Występuje na górskich skalistych terenach w południowo-zachodniej Europie^[5].

Biologia i ekologia

Bylina kwitnąca od lipca do września^[9]^[6]. Rośnie w miejscach wilgotnych, na brzegach wód i w miejscach zalewanych^[5]^[6], na łąkach pastwiskach i przydrożach^[9]. Larwy ćmy Anania crocealis żerują między innymi na płeszniku czerwonkowym^[10].

Zmienność

W obrębie tego gatunku wyróżniane są dwa podgatunki^[3]:

P. dysenterica subsp. dysenterica – podgatunek nominatywny; występuje w całym zasięgu gatunku
Pulicaria dysenterica subsp. uliginosa Nyman – występuje w południowo-wschodniej Europie oraz południowo-zachodniej i środkowej Azji

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-03-21] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Pulicaria dysenterica (L.) Bernh., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2025-01-07] .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Taxon: Pulicaria dysenterica (L.) Bernh.. U.S. National Plant Germplasm System. [dostęp 2017-03-21]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g P. Schönfelder, I. Schönfelder: Guide photo de la flore de Méditerranée. Paris: Delachaux & Nestlé, 2014, s. 112. ISBN 978-2-603-02027-2. (fr.).
↑ ^a ^b ^c ^d Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004, s. 469. ISBN 83-01-14342-8.
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 142, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając (red.) i inni, Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 438, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g KazimierzK. Zarzycki KazimierzK., Pulicaria Gaertn., Płesznik, [w:] BogumiłB. Pawłowski, AdamA. Jasiewicz (red.), Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych, t. XII, Warszawa, Kraków: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1971, s. 189 .
↑ Anania crocealis [online], UK Moths [dostęp 2020-03-15] (ang.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-03-21] (ang.).

[powo-3] Pulicaria dysenterica (L.) Bernh., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2025-01-07] .

[npgs-4] Taxon: Pulicaria dysenterica (L.) Bernh.. U.S. National Plant Germplasm System. [dostęp 2017-03-21]. (ang.).

[guidephoto-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g P. Schönfelder, I. Schönfelder: Guide photo de la flore de Méditerranée. Paris: Delachaux & Nestlé, 2014, s. 112. ISBN 978-2-603-02027-2. (fr.).

[rutkowski-6] Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004, s. 469. ISBN 83-01-14342-8.

[checklist-7] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 142, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[8] Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając (red.) i inni, Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 438, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .

[zarzycki-9] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g KazimierzK. Zarzycki KazimierzK., Pulicaria Gaertn., Płesznik, [w:] BogumiłB. Pawłowski, AdamA. Jasiewicz (red.), Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych, t. XII, Warszawa, Kraków: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1971, s. 189 .

[10] Anania crocealis [online], UK Moths [dostęp 2020-03-15] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]