Pawieł Milukow

Pawieł Milukow
Павел Милюков
	; Milukow w roku 1919
Data i miejsce urodzenia	27 stycznia 1859 ; Moskwa, Imperium Rosyjskie
Data i miejsce śmierci	31 marca 1943 ; Aix-les-Bains, Francja
	Minister spraw zagranicznych Rosji
Okres	od 2 marca?/15 marca 1917; do 5 maja?/18 maja 1917
Przynależność polityczna	Partia Konstytucyjno-Demokratyczna
Poprzednik	Nikołaj Pokrowski
Następca	Michaił Tereszczenko
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Teksty w Wikiźródłach
	Cytaty w Wikicytatach

Pawieł Nikołajewicz Milukow, ros. Павел Николаевич Милюков (ur. 15 stycznia^?/27 stycznia 1859 w Moskwie, zm. 31 marca 1943 w Aix-les-Bains) – rosyjski historyk, publicysta, polityk. Założyciel i pierwszy przewodniczący Partii Konstytucyjno-Demokratycznej (tzw. kadetów)^[1], kierował organizacją w całym okresie jej istnienia (1905–1918).

Obok Wasilija Makłakowa był głównym ideologiem kształtującego się na przełomie XIX i XX w. rosyjskiego liberalizmu^[2], przyczynił się do jego ożywienia i sformułowania jednolitego programu, w którym naczelnym postulatem była likwidacja w Rosji samodzierżawia i wprowadzenie monarchii konstytucyjnej. Jego program polityczny w znacznej mierze ukształtował się w czasie podróży, jakie odbył przed 1904 do Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii i Francji. W czasie wojny rosyjsko-japońskiej wzywał do organizacji zgromadzenia ustawodawczego^[3]. W IV Dumie Państwowej w latach 1915–1916 stał na czele Bloku Postępowego, w skład którego weszli wszyscy deputowani poza przedstawicielami skrajnej prawicy i skrajnej lewicy^[4].

1 listopada^?/14 listopada 1916 wystąpił w Dumie, wygłaszając przemówienie, w którym zarzucił rządowi zdradę kraju w przemówieniu, przeplatanym frazą Głupota, czy zdrada. Przemówienie Milukowa miało duży rezonans w kraju i przyczyniło się do wzmożenia nastrojów rewolucyjnych, wyprzedzając rewolucję lutową i obalenie caratu^[5].

Po rewolucji lutowej minister spraw zagranicznych Rządu Tymczasowego pod przewodnictwem ks. Gieorgija Lwowa (15 marca – 18 maja 1917). Odszedł z rządu po kryzysie kwietniowym – protestach w Piotrogrodzie przeciwko zamiarom kontynuowania przez Rosję wojny w sojuszu z Francją i Wielką Brytanią^[6].

Po przewrocie bolszewickim członek Dońskiej Rady Obywatelskiej przy Armii Ochotniczej gen. Ławra Korniłowa, autor jej odezwy. Od maja 1918 w Kijowie, okupowanym przez armię niemiecką, prowadził rozmowy z dowództwem niemieckim w sprawie możliwości wsparcia w walce z bolszewikami, zdezawuowany przez większość działaczy partii, złożył rezygnację z funkcji jej przewodniczącego. W listopadzie 1918 poprzez Turcję wyjechał na Zachód, najpierw do Wielkiej Brytanii, gdzie prowadził działalność polityczną w ramach ruchu Białych. Od 1920 na emigracji we Francji, gdzie zmarł.

Autor prac poświęconych analizie przyczyn rewolucji październikowej. Jako czynnik, który znacząco przyczynił się do sukcesu bolszewików, wskazywał abstrakcyjne i utopijne programy głoszone przez radykalną inteligencję rosyjską^[3].

Pochowany na Cmentarzu Batignolles w Paryżu.

Prace Pawła Milukowa

Государственное хозяйство России в первой четверти XVIII столетия и реформы Петра Великого. — Petersburg 1892 (wydanie II — Sankt Petersburg 1905).(język rosyjski)
Разложение славянофильства. Данилевский, Леонтьев. Вл.Соловьев., Moskwa 1893.
Очерки по истории русской культуры (в 3 частях), СПб.: Издание журнала «Мир Божий», 1896-1903, Paris 1930—1937;.(język rosyjski)
Из истории русской интеллигенции. Сборник статей и этюдов. — Sankt Petersburg 1902.
Год борьбы. — Sankt Petersburg 1907.. download.prlib.ru. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (język rosyjski)
Интеллигенция и историческая традиция // Интеллигенция в России. — Sankt Petersburg 1910
Главные течения русской исторической мысли. — Sankt Petersburg 1913, (język rosyjski)
История второй русской революции Sofia 1921—1924
Национальный вопрос (происхождение национальностей и национального вопроса в России). Berlin 1925.
Эмиграция на перепутье., Paris 1926.
Россия на переломе: Большевистский период русской революции. Paris 1927. Т. 1–2.
Воспоминания (1859—1917). t. 1–2 New York 1955, (język rosyjski)
Живой Пушкин. Paris 1937
Главные течения русской исторической мысли, (język rosyjski)
Вооруженный мир и ограничение вооружении. download.prlib.ru. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-07)]. (język rosyjski)
Przemówienie Pawła Milukowa na posiedzeniu Dumy (język rosyjski)
О выезде из России Николая II (język rosyjski)
Война и вторая революция Пять дней революции (27 февраля -- 3 марта) (język rosyjski)
Russia and its crisis (1905) (język angielski)
Constitutional government for Russia (1908) (język angielski)
Bolshevism: an international danger (1920) (język angielski)
Russia, to-day and to-morrow (1922). (język angielski)

Przypisy

↑ Riasanovsky i Steinberg 2009 ↓, s. 422.
↑ Riasanovsky i Steinberg 2009 ↓, s. 478.
↑ ^a ^b Billington J. H.: Ikona i topór. Historia kultury rosyjskiej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2008, s. 421–424. ISBN 978-83-233-2319-8.
↑ Riasanovsky i Steinberg 2009 ↓, s. 439.
↑ Richard Pipes: Rewolucja Rosyjska. Warszawa: PWN, 1994, s. 205–207. ISBN 83-01-11521-1. Cytat: Milukow przyczynił się do rozdmuchania namiętności rewolucyjnych w stopniu nie mniejszym niż to wszystko, co rząd zdziałał lub czego zaniechał. Efekt jego przemówienia, które wzbudziło ogromne zainteresowanie, gdyż wygłosił je w imieniu najbardziej wpływowej partii politycznej Rosji, podnosiła dodatkowo opinia, jaką cieszył się jako wybitny uczony: było nie do pomyślenia, by człowiek takiej pozycji rzucał tak ciężkie oskarżenia, nie dysponując dowodami..
↑ A. Rabinowitch, The Bolsheviks Come to Power. The Revolution of 1917 in Petrograd, Haymarket Books, Chicago 2017, ISBN 978-1-60846-793-8, s. XLV–XLVI.

Bibliografia, Literatura, Linki

Richard Pipes: Rewolucja Rosyjska. Warszawa: PWN, 1994. ISBN 83-01-11521-1.
Riasanovsky N. V., Steinberg M. D.: Historia Rosji. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2009. ISBN 978-83-233-2615-1.

[CITEREFRiasanovskySteinberg2009422-1] Riasanovsky i Steinberg 2009 ↓, s. 422.

[CITEREFRiasanovskySteinberg2009478-2] Riasanovsky i Steinberg 2009 ↓, s. 478.

[bill421-3] Billington J. H.: Ikona i topór. Historia kultury rosyjskiej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2008, s. 421–424. ISBN 978-83-233-2319-8.

[CITEREFRiasanovskySteinberg2009439-4] Riasanovsky i Steinberg 2009 ↓, s. 439.

[5] Richard Pipes: Rewolucja Rosyjska. Warszawa: PWN, 1994, s. 205–207. ISBN 83-01-11521-1. Cytat: Milukow przyczynił się do rozdmuchania namiętności rewolucyjnych w stopniu nie mniejszym niż to wszystko, co rząd zdziałał lub czego zaniechał. Efekt jego przemówienia, które wzbudziło ogromne zainteresowanie, gdyż wygłosił je w imieniu najbardziej wpływowej partii politycznej Rosji, podnosiła dodatkowo opinia, jaką cieszył się jako wybitny uczony: było nie do pomyślenia, by człowiek takiej pozycji rzucał tak ciężkie oskarżenia, nie dysponując dowodami..

[6] A. Rabinowitch, The Bolsheviks Come to Power. The Revolution of 1917 in Petrograd, Haymarket Books, Chicago 2017, ISBN 978-1-60846-793-8, s. XLV–XLVI.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

Posolsky Prikaz, przewodniczący (1549–1699)	Iwan Wiszkowaty (1549–1570) Wasilij i Andriej Szelkalow (1570–1601) Iwan Gramotyn (1605–1606) Piotr Tretiakow (1608–1610) Iwan Gramotyn (1610–1612) Piotr Tretiakow (1613–1618) Iwan Gramotyn (1618–1626) Iwan Gramotyn (1634–1635) Almaz Iwanow (1635–1667) Afanasy Ordin-Naszczokin (1667–1681) Artamon Matwiejew (1671–1676) Wasilij Golicyn (1682–1689) Emelian Ukrainczew (1689–1697) Lew Naryszkin (1697–1699)
Kanclerze i wicekanclerze Carstwa Rosyjskiego i Imperium Rosyjskiego (1699–1801)	Fiodor Gołowin (1700–1706) Piotr Szafirow (1706–1708) Gawriłło Gołowkin (1706–1734) Andriej Ostermann (1734–1740) Aleksiej Czerkaski (1740–1742) Aleksy Piotrowicz Bestużew-Riumin (1744–1758) Michaił Iłłarionowicz Woroncow (1758–1763) Nikita Panin (1763–1781) Iwan Andrejewicz Ostermann (1781–1797) Aleksandr Bezborodko (1797–1799) Fiodor Rostopczyn (1799–1801) Nikita Pietrowicz Panin 1801
MSZ Imperium Rosyjskiego (1801–1917)	Wiktor Koczubej (1801–1802) Aleksander Woroncow (1802–1804) Adam Jerzy Czartoryski (1804–1806) Andriej Budberg (1806–1808) Nikołaj Rumiancew (1807–1814) Karl Nesselrode (1814–1856) Ioannis Kapodistrias (1816–1822, razem z Nesselrode’m) Aleksandr Gorczakow (1856–1882) Nikołaj de Giers (1882–1895) Aleksiej Łobanow-Rostowski (1895–1896) Nikołaj Szyszkin (1896–1897) Nikołaj Murawiow (1897–1900) Władimir Lambsdorff (1900–1906) Aleksandr Izwolski (1906–1910) Siergiej Sazonow (1910–1916) Borys Stürmer 1916 Nikołaj Pokrowski (1916–1917)
MSZ Rządu Tymczasowego Rosji	Pawieł Milukow (1917) Michaił Tereszczenko (1917)
Ludowy Komisariat Spraw Zagranicznych RFSRR	Lew Trocki (1917–1918) Gieorgij Cziczerin (1918–1923)
Ludowy Komisariat Spraw Zagranicznych ZSRR (1922–1946)	Gieorgij Cziczerin (1923–1930) Maksim Litwinow (1930–1939) Wiaczesław Mołotow (1939–1946)
Ministerstwo Spraw Zagranicznych ZSRR (1946–1991)	Wiaczesław Mołotow (1946–1949) Andriej Wyszynski (1949–1953) Wiaczesław Mołotow (1953–1956) Dmitrij Szepiłow (1956–1957) Andriej Gromyko (1957–1985) Eduard Szewardnadze (1985–1990) Aleksandr Biessmiertnych 1991 Boris Pankin 1991 Eduard Szewardnadze
Ministerstwo Spraw Zagranicznych Federacji Rosyjskiej	Andriej Kozyriew (1990–1996) Jewgienij Primakow (1996–1998) Igor Iwanow (1998–2004) Siergiej Ławrow (od 2004)