Powódź w Hiszpanii (2024)

Ten artykuł dotyczy trwającego wydarzenia. Informacje w nim zamieszczone mogą się zmienić lub zdezaktualizować wraz z postępem zdarzenia, a początkowe doniesienia mogą być niepewne. Ostatnie zmiany tego artykułu mogą nie odzwierciedlać najbardziej aktualnych informacji.

Powódź w Hiszpanii

Sedaví po powodzi
Państwo	Hiszpania
Miejsce	wschód kraju, głównie prowincja Walencja
Rodzaj zdarzenia	powódź
Data	29 października - 4 listopada 2024
Ofiary śmiertelne	co najmniej 222
Zaginieni	32
Położenie na mapie Układ pogodowy
Multimedia w Wikimedia Commons

Powódź w Hiszpanii – powódź błyskawiczna, która nawiedziła wschodnią część Hiszpanii w październiku 2024 roku^[1]. Powódź spowodowała poważne zniszczenia infrastruktury, straty materialne oraz kryzys humanitarny. W wyniku powodzi zginęły przynajmniej 222 osoby^[2].

Powódź objęła wschodnią część kraju, przede wszystkim prowincję Walencję (gminy Paiporta, Massanassa, La Torre^{[niewiarygodne źródło?]}, Alfafar i Chiva^[3]), oraz wspólnoty autonomiczne Kastylia-La Mancha i Andaluzję^[4] we wtorek i środę 29 i 30 października^[1]. W jej wyniku liczba ofiar śmiertelnych przekroczyła 200 osób, a na terenie całego kraju ogłoszono żałobę narodową^[1][5].

Powódź była wynikiem intensywnych burz i gwałtownych opadów deszczu, które spowodowały natychmiastową powódź na ulicach miast. Doszło do tego wskutek zjawiska zwanego DANA (hiszp. depresión aislada en niveles altos, lub „zimna kropla”) które powstaje, gdy zimne powietrze napotyka ciepłe i wilgotne masy znad Morza Śródziemnego^[1][5]. Powódź miała charakter błyskawiczny^[6]. W jednej z miejscowości w okolicach Walencji spadło aż 491 mm deszczu^[3], co odpowiada rocznej sumie opadów w niektórych regionach^[6].

Była to najpoważniejsza katastrofa tego typu w Hiszpanii od 1973 roku, kiedy w wyniku ulewnych deszczów, które doprowadziły do zniszczeń w kilku miastach w Murcji i Andaluzji, zginęło około 300 osób^[1][5].

Pierwsze prognozy o nadciągającej DANA zaczęły pojawiać się ze znacznym wyprzedzeniem (już tydzień przed kataklizmem), a meteorolodzy wyraźnie informowali o możliwych poważnych skutkach, mimo to władze regionalne Walencji podjęły działania ostrzegawcze dla mieszkańców z dużym opóźnieniem^[6]. W weekend przed powodzią synoptycy alarmowali, o nadchodzącym zjawisku, jednak część opinii publicznej zlekceważyła te ostrzeżenia jako „straszenie apokalipsą”^[6]. W niedzielę i poniedziałek wydano pierwsze oficjalne alerty, a we wtorek rano, 29 października, hiszpańska agencja meteorologiczna ogłosiła czerwony alarm dla zagrożonych regionów, w tym dla Walencji, gdzie przed południem rozpoczęły się intensywne opady^[6]. Wkrótce ogłoszono także specjalne ostrzeżenie. Portal climatica.coop podkreślił, że pomimo licznych alarmów powiadomienia telefoniczne dla mieszkańców regionu (podobne do polskich alertów RCB) władze Walencji wysłały dopiero po godzinie 20:00, gdy powódź już trwała^[6].

Gwałtowny spadek temperatury, opady i burze wystąpiły od rana 29 października 2024 w okolicy Walencji. Około południa 29 października rzeki w obszarach dotkniętych powodzią, zaczęły występować z koryt i zalewać miejscowości. Po godzinie 15, miasto Utiel zostało całkowicie zalane, a do wieczora tego samego dnia powódź dotknęła wiele innych miejscowości w dorzeczu rzeki Turia i równoległego do niej suchego zazwyczaj kanału Rambla del Poyo w prowincji Walencja, gdzie odnotowano przepływ aż 2300 m³/s^[7]. Wieczorem w mieście Turís zanotowano 42 mm deszczu w zaledwie w 10 minut i ustanowiono nowy rekord godzinny opadu w Hiszpanii, który wyniósł 179,4 mm w ciągu jednej godziny. W rejonie gminy Chiva odnotowano w ciągu kilku godzin opad przekraczający 445 litrów deszczu na metr kwadratowy^[8]. W nocy z 29 na 30 października potwierdzono pierwsze ofiary śmiertelne kataklizmu, przeciążone zostały linie alarmowe numeru 112, a nad ranem 30 października 2024 sytuacja w wielu miejscach wschodniej Hiszpanii była katastrofalna^[7]. Bardzo zła sytuacja była również w pobliżu dróg ekspresowych A3 i A7 oraz ponad 70 lokalnych drogach^[7]. W dniu 30 października do podtopień doszło także w dorzeczu rzeki Ebro w południowej Katalonii, gdzie spadło 120 litrów deszczu na m²^[9]. W kolejnych dniach od 31 października do 4 listopada 2024 we wschodniej Hiszpanii (głównie w Katalonii), występowały liczne mniejsze podtopienia i wezbrania rzek oraz wydawano tam ostrzeżenia meteorologiczne najwyższego poziomu.

Wg stanu na 11 listopada potwierdzono śmierć 222 osób: w tym 214 w rejonie Walencji (w tym w gminie Paiporta 60 osób^[10]), 7 w Kastylii-La Manchy, 2 w Andaluzji. Zaginione są 32 osoby^[2][10].

Wśród ofiar znaleźli się cudzoziemcy, pośród których było pięciu obywateli Rumunii w tym trzyosobowa rodzina^[11], dwóch obywateli Maroka^[12], dwóch obywateli Chin^[13] i mężczyzna z Kolumbii^[14] oraz trzej obywatele Wielkiej Brytanii w tym starsze małżeństwo^[15][16].

Rwąca woda zniszczyła wiele domów i samochodów, niszczyła mosty, zalewała miejscowości mułem i odcinała je od dostaw wody oraz prądu powodując także całkowity paraliż komunikacyjny^[10][4]. Uszkodzeniu uległo wiele lokalnych linii kolejowych, utrudnienia wystąpiły także na linii Madryt-Walencja i Walencja-Barcelona kolei dużych prędkości (LAV), gdzie wstrzymano ruch pociągów^[17].

Wciąż są poszukiwane ciała ofiar, które są uwięzione w zniszczonych pojazdach^[1]. Hiszpańska żandarmeria przeprowadziła 3,4 tysiąca akcji ratunkowych w samej prowincji Walencja, skupiając się zarówno na ratowaniu ludzi, jak i ochronie przed kradzieżami^[1]. Policja zatrzymała 39 osób za grabieże w sklepach na obszarach dotkniętych kataklizmem^[1].

W akcji ratunkowej uczestniczyły liczne jednostki straży pożarnej z kilku regionów Hiszpanii (ponad 2 000 strażaków) oraz jednostka z Francji. Według danych z 11 listopada 2024 r. w akcji ratunkowej uczestniczyło także 8 474 żołnierzy, 22 psychologów wojskowych i 2 psychiatrów^[2]. Użyto 2 031 jednostek sprzętu m.in. 14 helikopterów, 105 wozów inżynieryjnych, 1 790 ciężarówek, 32 drony. Służby cywilne skierowały 9 728 osób, w tym 8 psychologów, 4 438 policjantów, 5 290 agentów gwardii cywilnej i 1 784 jednostek sprzętu, w tym 1 samolot i 10 helikopterów. Naprawiono 139 kilometrów zniszczonych dróg^[2].

Rząd hiszpański wprowadził trzydniową żałobę narodową^[1]. Premier Pedro Sánchez wraz z liderem opozycji, Alberto Núñez Feijóo, odwiedzili centrum kryzysowe w Walencji, zapewniając mieszkańców o wsparciu^[1]. Wszystkie mecze zaplanowane na weekend po katastrofie w regionie Walencji zostały odwołane. Dotyczyło to również sobotnich spotkań, w których Real Madryt miał zmierzyć się z Valencią CF, a Villarreal z Rayo Vallecano^[18]. Do Walencji przybył okręt marynarki wojennej Galicia z setką żołnierzy piechoty morskiej, sprzętem i żywnością, a w całym zalanym rejonie na pomoc przyjechało około 7,5 tysiąca żołnierzy^[19].

W niedzielę 3 listopada król Filip VI, jego żona oraz premier Pedro Sánchez odwiedzili obszary Hiszpanii zniszczone przez powódź, m.in. Walencję i mocno dotkniętą Paiportę. Emocje tłumu były bardzo intensywne; w stronę króla rzucano błotem, kamieniami i patykami. Ochrona i służby ratunkowe otoczyły monarchę, starając się osłonić go własnymi ciałami oraz parasolką. Premier Sánchez również spotkał się z nieprzychylnością zgromadzonych. Po licznych okrzykach i wyzwiskach w jego stronę, tłum zaczął rzucać w niego kamieniami i błotem. Sytuacja wymagała interwencji policji konnej, która rozproszyła rozwścieczonych mieszkańców^[20].

Z różnych europejskich krajów, w tym z Polski, napływają kondolencje i oferty wsparcia do Hiszpanii^[21]. Papież Franciszek w przesłaniu wideo wyraził słowa otuchy i zapewnienia o modlitwie^[21]. W środę 30 października przedstawiciele Unii Europejskiej ogłosili zamiar udzielenia pomocy^[21]. Król Maroka, Mohamed VI, przesłał kondolencje hiszpańskiej parze królewskiej oraz rządowi Hiszpanii^[21].

Ambasada RP w Hiszpanii opuściła flagę do połowy masztu jako znak żalu za ofiarami powodzi^[21].