Pryszczel lekarski

Pryszczel lekarski
	Lytta vesicatoria
	(L., 1758)
	; Pryszczel lekarski
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Podkrólestwo	tkankowce właściwe
Nadtyp	pierwouste
Typ	stawonogi
Podtyp	tchawkodyszne
Nadgromada	sześcionogi
Gromada	owady
Podgromada	owady uskrzydlone
Rząd	chrząszcze
Podrząd	chrząszcze wielożerne
Rodzina	oleicowate
Rodzaj	pryszczel
Gatunek	Pryszczel lekarski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Pryszczel lekarski, majka lekarska, kantaryda (łac. Lytta vesicatoria) – chrząszcz z rodziny oleicowatych, o ubarwieniu zielonym z metalicznym połyskiem, znany pod potoczną nazwą „mucha hiszpańska”^[1]^[2]. Żeruje głównie na jesionie, ligustrze oraz bzie, żywiąc się głównie nektarem kwiatów^[2]. Występuje w Europie Południowej i cieplejszych rejonach Europy Środkowej, m.in. w Polsce^[3].

Długość ciała osobnika dorosłego osiąga około 12–21 mm^[4]. Larwy, podobnie jak u oleicy fioletowej, rozwijają się w gniazdach błonkówek^[4]. W celu samoobrony owad wytwarza silnie drażniącą substancję kantarydynę, która od czasów starożytnych wykorzystywana była jako afrodyzjak lub w większych ilościach jako trucizna^[3]. Mechanizm działania afrodyzjaku polega na podrażnieniu narządów wewnętrznych człowieka (m.in. narządów płciowych), co powoduje ich przekrwienie^[2].

Dawniej wysuszone ciało majki lekarskiej było wykorzystywane w oficjalnej medycynie i farmacji, głównie jako surowiec do produkcji leków na reumatyzm i moczopędnych, a także środków do usuwania tatuaży oraz na porost włosów^[2].

Przypisy

↑ V.J.V.J. Staněk V.J.V.J., Wielki atlas owadów, wyd. 3, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1984, ISBN 83-09-00903-8, OCLC 69458693 [dostęp 2021-08-20] .
↑ ^a ^b ^c ^d AleksanderA. Smakosz AleksanderA., Bug as a Drug. Lytta vesicatoria L. Applications in Nineteenth Century Official Medicine, „Pharmacognosy Reviews”, 16 (31), 2022, s. 27–33, DOI: 10.5530/phrev.2022.16.5 [dostęp 2023-10-09] .
↑ ^a ^b HeikoH. Bellmann HeikoH., Atlas owadów, Warszawa: Wydawnictwo RM, 2010, s. 110-111, ISBN 978-83-7243-794-5 .
↑ ^a ^b LadislavL. Korbel LadislavL. (red.), Świat zwierząt, Warszawa: Oficyna Wydawnicza Multico, 1993, s. 138-139, ISBN 83-7073-036-1 .

[1] V.J.V.J. Staněk V.J.V.J., Wielki atlas owadów, wyd. 3, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1984, ISBN 83-09-00903-8, OCLC 69458693 [dostęp 2021-08-20] .

[:0-2] AleksanderA. Smakosz AleksanderA., Bug as a Drug. Lytta vesicatoria L. Applications in Nineteenth Century Official Medicine, „Pharmacognosy Reviews”, 16 (31), 2022, s. 27–33, DOI: 10.5530/phrev.2022.16.5 [dostęp 2023-10-09] .

[Bellmann-3] HeikoH. Bellmann HeikoH., Atlas owadów, Warszawa: Wydawnictwo RM, 2010, s. 110-111, ISBN 978-83-7243-794-5 .

[Korbel-4] LadislavL. Korbel LadislavL. (red.), Świat zwierząt, Warszawa: Oficyna Wydawnicza Multico, 1993, s. 138-139, ISBN 83-7073-036-1 .

[1]

[2]

[3]

[4]