Rafał Leszczyński (zm. 1703)

Ten artykuł dotyczy podskarbiego wielkiego koronnego. Zobacz też: Inne osoby o tym imieniu i nazwisku.

Rafał Andrzej Leszczyński

Epitafium w bazylice św. Mikołaja w Lesznie
Wieniawa
Rodzina	Leszczyńscy herbu Wieniawa
Data urodzenia	1650
Data i miejsce śmierci	31 stycznia 1703 Oleśnica
Ojciec	Bogusław Leszczyński
Matka	Anna Denhoffówna
Żona	Anna Jabłonowska (1676)
Dzieci	Stanisław

Rafał Andrzej Leszczyński herbu Wieniawa (ur. 1650, zm. 31 stycznia 1703 w Oleśnicy) – podskarbi wielki koronny od 1702, starosta generalny Wielkopolski i wojewoda łęczycki od 1692, wojewoda poznański od 1687, wojewoda kaliski od 1685, chorąży wielki koronny od 1683^[1], krajczy wielki koronny od 1678, stolnik wielki koronny od 1677, podstoli wielki koronny od 1676, wicemarszałek Trybunału Głównego Koronnego w 1680 roku^[2], starosta wschowski od 1671, starosta mościcki w 1681 roku^[3], starosta odolanowski, dubieński, starosta nowodworski w 1698 roku^[4], ojciec króla Stanisława Leszczyńskiego, poeta i mówca, ambasador Rzeczypospolitej w Imperium Osmańskim w latach 1699–1700^[5].

Syn Bogusława, podkanclerza koronnego, i Anny z Denhoffów, wnuk Rafała, wojewody bełskiego. W młodości przez wiele lat przebywał za granicą, głównie we Francji. W 1670 wojewoda dorpacki Przecław Leszczyński scedował mu starostwo wschowskie, które objął w 1671 i piastował do 1688. Poseł sejmiku średzkiego województw poznańskiego i kaliskiego na sejm koronacyjny 1676 roku^[6]. Poseł sejmiku średzkiego na sejm 1683 roku, sejm 1685 roku^[7].

W 1676 dzięki wstawiennictwu wojewody ruskiego Stanisława Jana Jabłonowskiego, z którego córką Anną się ożenił, został podstolim koronnym. Był krytykiem proaustriackiej polityki Jana III i zwolennikiem opcji francuskiej. W 1683 brał udział w wyprawie wiedeńskiej na czele chorągwi husarskiej i regimentu piechoty. Na sejmie w 1690 stał na czele opozycji wielkopolskiej, która sprzeciwiała się dalszemu prowadzeniu wojny tureckiej. Sędzia kapturowy w grodzie poznańskim w 1696 roku^[8]. Po zerwanym sejmie konwokacyjnym 1696 roku przystąpił 28 września 1696 roku do konfederacji generalnej^[9]. W czasie sejmu elekcyjnego w 1697 opowiedział się początkowo za synem zmarłego króla, Jakubem Sobieskim, ostatecznie poparł elektora saskiego. W 1697 roku podpisał elekcję Augusta II Mocnego^[10]. Wiosną 1700 posłował do Turcji w celu nakłonienia sułtana do wojny z Rosją; misja zakończyła się niepowodzeniem^[11]. Po wybuchu wojny północnej w 1700 i wkroczenia wojsk szwedzkich do Polski brał udział w negocjacjach z królem szwedzkim Karolem XII. W styczniu 1702 roku podpisał akt pacyfikacji Wielkiego Księstwa Litewskiego^[12].

Zmarł otruty^[11]. Pochowany został w leszczyńskiej farze, z wyjątkiem serca pogrzebanego w poznańskim kościele Jezuitów^[11].

• Zwycięstwo niezwyciężonego narodu polskiego nad hardym Turczynem na polach chocimskich w r. 1673 (poemat)
• Mowy łac. i pol. polityczne i okolicznościowe, ogł. J. Daneykowicz Ostrowski Swada polska i łacińska, t. 2: Suada latina, Lublin 1747; J. C. Lünig Orationes procerum Europae, t. 3, Lipsk 1713
• Diariusz poselstwa do Turcji w r. 1699 odbytego, prawdopodobnie w rękopisie Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego; fragmentaryczne relacje z tegoż poselstwa: Sławna światu legacyja... Pana Hrabi na Lesznie Leszczyńskiego, wojewody łęczyckiego, generała województw wielkopolskich... do Stambułu w roku 1699 szczęśliwie odprawiona, a teraz publicznie życzliwym piórem w roku 1709 wyrażona, rękopis Biblioteki Kórnickiej nr 410, k. 96-110; pt. Relacja solennej audiencji u Cesarza Jego mości tureckiego... Z Stambułu die 21 Mai A. D. 1700, (1700); por. rękopis Ossolineum nr 295 (zaginiony lub we Lwowie)
• Wiersze (z tytułu, nie od autora): Proroctwo... królowi Janowi będącemu w młodych latach; Wiersze, kiedy został królem król Jan; Wiersze złożone... kiedy go po zwycięstwie wiedeńskim płacząc z radości przyjmowano do miasta; Dyskurs o pewnym stryju kochającym się w swej synowicy; ogł. Tygodnik Wielkopolski 1874, nr 29, s. 232

• Rękopisy listów (m.in. do i od Augusta II, S. Jabłonowskiego, J. Przebendowskiego, W. Przyjemskiego, J. Sobieskiego), Biblioteka Kórnicka; Ossolineum
• Do Augusta II, z jesieni 1702, wyd. E. Raczyński „Archiwum tajne Augusta II”, Wrocław 1843, Obraz Polaków i Polski w XVIII wieku, t. 17
• Do królewicza Jakuba Sobieskiego, dat. z Rydzyny 15 lipca b.r., wyd. E. Raczyński „Materiały do historii Stanisława Leszczyńskiego, Poznań 1841, Obraz Polaków i Polski w XVIII wieku, t. 13
• Od Augusta II, dat. z Połowej 6 września 1702, wyd. E. Raczyński „Archiwum tajne Augusta II”, Wrocław 1843, Obraz Polaków i Polski w XVIII wieku, t. 17

• Bibliografia Literatury Polskiej – Nowy Korbut, t. 2 Piśmiennictwo Staropolskie, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1964, s. 448-449