Ratko Mladić

Ратко Младић

Gen. Ratko Mladić w czasie rozmów w Sarajewie w 1993 roku
generał pułkownik
Data i miejsce urodzenia	12 marca 1942 Božanovići
Przebieg służby
Lata służby	1965–1996
Siły zbrojne	Jugosłowiańska Armia Ludowa (1965–1991) Siły Zbrojne Republiki Serbskiej(inne języki) (1992–1996)
Główne wojny i bitwy	wojna w Bośni i Hercegowinie, wojna w Kosowie
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Ratko Mladić (cyr. Ратко Младић, wym. [râtkɔ mlǎːditɕ]; ur. 12 marca 1942^[1][2] w Božanovići) – serbski generał, dowódca Sił Zbrojnych Republiki Serbskiej(inne języki) (Vojska Republike Srpske), które brały udział w działaniach wojennych podczas wojny w Bośni i Hercegowinie w latach 1992–1995^[2], zbrodniarz wojenny.

Mladić był ścigany przez Międzynarodowy Trybunał Karny dla byłej Jugosławii w Hadze^[3]. Uznawany jest za odpowiedzialnego za oblężenie Sarajewa i masakrę w Srebrenicy. Rząd Stanów Zjednoczonych oferował 5 milionów dolarów za informacje o serbskim zbrodniarzu, zaś Serbia była gotowa zapłacić 10 milionów dolarów za wskazanie miejsca pobytu Mladicia^[4]. Ratko Mladić został aresztowany 26 maja 2011^[5], a 22 listopada 2017 skazany na karę dożywotniego pozbawienia wolności przez Międzynarodowy Trybunał Karny dla byłej Jugosławii.

Ratko Mladić urodził się w serbskiej wiosce Božanovići, w gminie Kalinovik, na zachód od Goražde (obecnie Bośnia i Hercegowina). Wtedy tereny te były częścią Niepodległego Państwa Chorwackiego, stworzonego podczas II wojny światowej przez nazistowskiego okupanta.

Ojciec Mladicia, Neđo, był dowódcą oddziału bośniackich Serbów. Zginął w 1945 podczas partyzanckiego ataku na wioskę, z której pochodził Ante Pavelić^[6]. Po śmierci męża, matka Mladicia pozostała bez pracy i dochodów^[7].

Według znajomych Mladicia ubóstwo miało znaczny wpływ na jego charakter^[7]. Był on bardzo zdyscyplinowany, ambitny, potrafił wzbudzić w swoich kolegach z armii lojalność wobec siebie.

Komentator wojskowy pisma Vreme, M. Vasić, opisywał Mladicia jako zdolnego oficera i organizatora, który szczerze uwierzył w zachodni spisek przeciwko Serbii i prawosławiu. Opinię tę podziela Tom Judah, którego zdaniem jest możliwe, by wszystkie działania Mladicia (w odróżnieniu od współczesnych mu polityków) podjęte w czasie wojen bałkańskich były popełniane z pobudek ideologicznych^[8].

Mladić w wieku 15 lat dostał się do Akademii Wojskowej w Belgradzie. W 1965, po ukończeniu studiów, wstąpił do Związku Komunistów Jugosławii. Na początku pełnienia służby wojskowej Ratko Mladić stacjonował w Macedonii^{[9][niewiarygodne źródło?]}. Był dowódcą plutonu, batalionu, a potem korpusu. W czerwcu 1991 został oddelegowany do Kninu w Krajinie jako dowódca 9 Korpusu JNA w początkowej fazie wojny w Chorwacji. Tam uzyskał stopień pułkownika. Gdy przebywał w Krajinie, nastąpiła jego największa seria awansów w dotychczasowej karierze militarnej. Podczas wojny serbskie oddziały Mladicia wykazywały się szczególną przebiegłością – nosili oni cywilne ubrania, niczym się nie wyróżniając. Posługiwali się oni chorwackimi dokumentami. Dzięki odnoszonym na wojnie „sukcesom” Mladić 4 października 1991 otrzymał awans do stopnia generała majora. 24 kwietnia 1992 otrzymał awans do stopnia generała porucznika. 25 kwietnia został mianowany na stanowisku Szefa Sztabu/Zastępcą Komendanta 2-ego Okręgu Wojskowego JNA w Sarajewie. 12 maja 1992 został mianowany Szefem Sztabu Generalnego Sił Zbrojnych Republiki Serbskiej, pozostał na tym stanowisku do 22 grudnia 1996. 24 czerwca 1994 otrzymał awans do stopnia generała pułkownika^[2].

• Order Braterstwa i Jedności ze Srebrnym Wieńcem – Jugosławia
• Order Zasług Wojennych ze Złotymi Mieczami – Jugosławia

• pułkownik – 1991
• generał major – 1991
• generał porucznik – 1992
• generał pułkownik – 1994

W maju 1992 o bezwzględnych działaniach Ratko Mladicia za pośrednictwem chorwackiej gazety dowiedział się ówczesny przywódca bośniackich Serbów. Uznał on, że wsparcie ze strony generała pomoże przejąć inicjatywę w wojnie. Mladić powiedział korespondentowi New York Times, że przyjechał bronić swoich rodaków przed muzułmańskim rządem. Zamieszkał w jednej z dzielnic Sarajewa, Pofalici. Wkrótce dom, w którym mieszkał, został spalony^{[9][niewiarygodne źródło?]}.

Podczas wojny nakazał między innymi przeprowadzić oblężenie Sarajewa. Miasto było bombardowane przez jego oddziały. Kiedy siły bośniackie zdecydowały się na odwrót w stronę Tuzli, Mladić zaatakował je z trzech stron. Według ONZ zginęło wtedy około 1000 bośniackich żołnierzy. Po kilku miesiącach od przyjazdu Ratko Mladicia siły serbskie opanowały 70% powierzchni Herceg-Bośni. Bośniaccy Serbowie dopuścili się tysięcy zbrodni wojennych^{[9][niewiarygodne źródło?]}.

24 marca 1994 córka Mladicia, Ana, popełniła samobójstwo. Uważa się, że przyczyną były problemy psychiczne po przeczytaniu artykułu o ojcu, który został opublikowany w Magazynie Armii Ludowej przez Gajo Petkovicia. Druga z hipotez mówi, że Ana Mladić odebrała sobie życie, po tym, jak jej chłopak zginął walcząc na pierwszej linii frontu, posłany tam przez jej ojca^[10]. Sam Ratko twierdzi, że jego córka zginęła^{[9][niewiarygodne źródło?]}.

W marcu 1993 r. Mladić dowodził jednostkami, które zaatakowały enklawę Srebrenicy, skąd bośniaccy Muzułmanie zaatakowali serbskie wioski, a atakom tym towarzyszyły masakry cywilów. Między 12 a 16 lipca 1995 miała miejsce masakra w Srebrenicy, która również była zaplanowana przez Mladicia. Jest ona uważana za największe ludobójstwo w Europie od czasów II wojny światowej. Zginęło w niej ok. 8000 cywilów (do tej pory nie ustalono dokładnej liczby ofiar)^{[9][niewiarygodne źródło?]}.

Po wojnie Ratko Mladić i Radovan Karadžić zostali oskarżeni o bezprawne uwięzienia, morderstwa, gwałty, napaści na tle seksualnym, tortury, pobicia, rozboje i nieludzkie traktowanie ludności cywilnej, bezprawne deportacje i transfery ludności cywilnej, nielegalny ostrzał cywilów, bezprawne przywłaszczenie i grabieże majątku oraz niszczenie miejsc kultu^{[9][niewiarygodne źródło?]}.

Przed aresztowaniem Slobodana Miloševicia Ratko Mladić czuł się bezkarny. Był widywany w miejscach publicznych, na przykład w restauracjach czy na meczach piłkarskich^[1]. Dopiero po zatrzymaniu byłego prezydenta Jugosławii generał zaczął się ukrywać. Według niektórych źródeł jego schronieniem był powojenny bunkier w Han Pijesak^[1]. Mógł też szukać schronienia na terenach dzisiejszej Czarnogóry. W kwietniu 2005 Vuk Drašković, ówczesny minister spraw zagranicznych Serbii, stwierdził, że szef państwowej agencji bezpieczeństwa wiedział, gdzie ukrywa się Mladić. Ten uznał oskarżenia za „śmieszne”^[1]. Rodzina zbrodniarza usilnie starała się o uznanie śmierci Ratko Mladicia. Twierdziła też, że od 7 lat nie miała z nim kontaktu^[11]. 8 września 2010 serbski sąd odrzucił wniosek rodziny^[12].

Ratko Mladić został aresztowany przez serbską policję 26 maja 2011 w miejscowości Lazarevo niedaleko miasta Zrenjanin w regionie autonomicznym Wojwodina, ok. 100 km na północ od stolicy Serbii, Belgradu; informację tę potwierdził na konferencji prasowej prezydent Serbii, Boris Tadić^[13]. Mladić ukrywał się pod nazwiskiem Milorad Komadić^[14]. Mladić 31 maja 2011 został poddany ekstradycji z Serbii do Hagi, gdzie 16 maja 2012^[15] rozpoczął się jego proces przed trybunałem do spraw zbrodni popełnionych w czasie wojny w Jugosławii. 22 listopada 2017 trybunał haski skazał Ratka Mladicia na dożywotnią karę pozbawienia wolności^[16]. Oskarżony został uznany za winnego 10 z 11 postawionych mu zarzutów. Został jedynie zwolniony z zarzutu przeprowadzenia czystek etnicznych w bośniackich wioskach w 1992 r. Zarówno Mladić jak i prokuratura złożyli apelacje do wyroku. Obrona Mladicia wnioskowała o uniewinnienie od wszystkich zarzutów, prokuratura natomiast o ukaranie również za zbrodnie z 1992 r.^[17] 8 czerwca 2021 wyrok został podtrzymany przez Mechanizm Narodów Zjednoczonych dla Międzynarodowych Trybunałów Karnych w Hadze (izba apelacyjna odrzuciła apelację złożoną zarówno przez Mladicia jak i prokuraturę)^[17][18].

• Judah T., The Serbs. History, Myth and the Destruction of Yugoslavia, Yale University Press, 2009
• Katarzyna Satława. Bohaterowie i zbrodniarze. Politycy i wojskowi, którzy odegrali kluczową rolę w wojnie w byłej Jugosławii. Zabrze, 2024.