Rożyszcze
50°54′47″N 25°16′12″E/50,913056 25,270000.jpg)
| |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Obwód | |||||
| Rejon | |||||
| Data założenia |
1377 | ||||
| Burmistrz |
Wjaczesław Poliszczuk | ||||
| Powierzchnia |
10 km² | ||||
| Populacja (2018) • liczba ludności |
| ||||
| Nr kierunkowy |
+380 3368 | ||||
| Kod pocztowy |
45101 | ||||
Położenie na mapie obwodu wołyńskiego  | |||||
Położenie na mapie Ukrainy  | |||||
| 50°54′47″N 25°16′12″E/50,913056 25,270000
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Rożyszcze (ukr. Рожище) – miasto na Ukrainie i stolica rejonu w obwodzie wołyńskim na Wołyniu.
Znajduje tu się stacja kolejowa Rożyszcze, położona na linii Zdołbunów – Kowel[2].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Rożyszcze położone w województwie wołyńskim były własnością władyków łucko-ostrogskich w 1570 roku[3]. Po rozbiorach Polski właścicielem wsi był Walerian Stroynowski.
W II RP miasto było siedzibą wiejskiej gminy Rożyszcze. Ludność w większości stanowili Żydzi[4].
Podczas okupacji niemieckiej dokonano eksterminacji ludności żydowskiej. W październiku 1941 roku policjanci z 320. batalionu policyjnego z Łucka rozstrzelali 603 ofiary. 22 sierpnia 1942 roku SD z Łucka przy udziale niemieckiej żandarmerii i ukraińskiej policji rozstrzelało około 3 tys. żydowskich mieszkańców miejscowego getta w pobliskiej kopalni piasku. Kilkuset Żydów zdołało zbiec wywołując pożar getta; około 400 z nich ukraińscy policjanci wyłapali i rozstrzelali na cmentarzu[5]. Pomoc Żydom w Rożyszczach niosły polskie rodziny Kotarskich i Krajewskich oraz Ukrainiec Iwan Kondrajew. Po wojnie Instytut Jad Waszem uhonorował Wacława, Marcelinę, Kazimierza, Czesława i Irenę Kotarskich, Janinę Zalech z d. Kotarską, Leokadię Krajewską, Edmunda Krajewskiego oraz Iwana Kondrajewa tytułami Sprawiedliwych wśród Narodów Świata[6][7][8].
Podczas rzezi wołyńskiej w 1943 roku w mieście istniała zakonspirowana polska samoobrona w liczbie 130 ludzi; znajdował się tu także oddział policji złożony z Polaków. To, oraz stacjonowanie oddziałów niemieckich i węgierskich odstraszało bojówki UPA, przez co do Rożyszcz ściągali polscy uchodźcy z okolicznych wsi[4].
Słynący łaskami obraz Chrystusa Miłosiernego, pochodzący z Rożyszcz, przywieziony został po II wojnie światowej, do wsi Zielonka Pasłęcka (województwo warmińsko-mazurskie)[9]. Część polskich mieszkańców Rożyszcz została przesiedlona do Racławic Śląskich koło Prudnika[10].
W 1945 roku zaczęto wydawać gazetę[11].
W 1975 liczyło 13 tys. mieszkańców[2], w 1989 14 391[12], w 2013 liczyło 13 327 mieszkańców[13].
Zabytki
[edytuj | edytuj kod].jpg)
- Kościół katolicki pw. Przemienienia Pańskiego. Budowę kościoła murowanego z cegły rozpoczął w 1921 r. ze składek wiernych ks. Telesfor Kawczyński, miejscowy proboszcz. Pracę kontynuował i budowę dokończył jego następca, ks. Jerzy Zwoliński, który też kościół odpowiednio uposażył. Poświęcił w 1931 r. bp pomocniczy Stefan Walczykiewicz. Od września 1929 r. w głównym ołtarzu kościoła czczony był cudowny wizerunek Pana Jezusa z Tarnorudy na Podolu, która znalazła się po pokoju ryskim na terenie ZSRR. Po wypędzeniu w 1945 roku większości parafian władze sowieckie zamieniły kościół na stajnię dla koni wojskowych, a w latach 80. urządziły w nim skład artykułów żywnościowych. W 1992 r., dzięki staraniom ks. dziekana Ludwika Kamilewskiego i ks. Marka Gmitrzuka świątynię oddano katolikom. Wymagała ona remontu, którego dokonał ks. Marek Gmitrzuk. Kościół ponownie poświęcił 11 kwietnia 1993 r. bp pomocniczy Marcjan Trofimiak. Obecnie administratorem jest ks. Roman Burnik.
- Cerkiew św. Michała z 1920 roku
Ludzie urodzeni w Rożyszczach
[edytuj | edytuj kod]- Jadwiga Puzynina – polska językoznawczyni i badaczka literatury
- Włodzimierz Rodziewicz – polski inżynier, wykładowca Politechniki Warszawskiej i Politechniki Gdańskiej
- Wacław Wójcik – polski kolarz szosowy, dwukrotny zwycięzca Tour de Pologne (1948, 1952)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Чисельність наявного населення України на 1 січня 2018 року. Державна служба статистики України. Київ, 2018. стор. 17.
- ↑ a b Рожище // Большая Советская Энциклопедия. / под ред. А. М. Прохорова. 3-е изд. том 22. М., «Советская энциклопедия», 1975. стр. 171.
- ↑ Zbigniew Anusik, Własność ziemska w województwie wołyńskim w 1570 roku, w: „Przegląd Nauk Historycznych” R. X, nr 1, 2011, s. 34.
- ↑ a b Władysław Siemaszko, Ewa Siemaszko, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939-1945, t. 1, Warszawa: „von borowiecky”, 2000, s. 612, ISBN 83-87689-34-3, OCLC 749680885.
- ↑ Холокост на территории СССР: Энциклопедия, Moskwa 2009, ISBN 978-5-8243-1296-6, s. 862.
- ↑ Kotarski Wacław & Kotarska Marcelina ; Son: Kazimierz ; Son: Czesław ; Daughter: Zalech Janina (Kotarska); Daughter-In-Law: Kotarska Irena. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-09-11]. (ang.).
- ↑ Krajewska Leokadia ; Brother: Krajewski Edmund. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-09-11]. (ang.).
- ↑ Kondrayev Ivan. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-09-11]. (ang.).
- ↑ Sanktuarium tarnorudzkiego Jezusa Miłosiernego w Zielonce Pasłęckiej – Historia obrazu. [dostęp 2016-04-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-07)].
- ↑ Andrzej Hanich, Dekanaty i parafie Administracji Apostolskiej Śląska Opolskiego w latach 1945-1946, Opole: Państwowy Instytut Naukowy - Instytut Śląski, 2009, s. 115.
- ↑ № 2643. Свет Октября // Летопись периодических и продолжающихся изданий СССР 1986–1990. Часть 2. Газеты. М., «Книжная палата», 1994. стр.346.
- ↑ Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность городского населения союзных республик, их территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу.
- ↑ Чисельність наявного населення України на 1 січня 2013 року. Державна служба статистики України, 2013. [dostęp 2023-09-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-21)]. (ukr.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Rożyszcze, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 875.
