Ten artykuł dotyczy okrętu podwodnego U-3 z 1908 roku. Zobacz też: inne okręty o tej samej lub podobnej nazwie.

SM U-3

Klasa	okręt podwodny
Typ	U-3
Historia
Stocznia	Friedrich Krupp Germaniawerft, Kilonia
Położenie stępki	12 marca 1907
Wodowanie	20 sierpnia 1908
K.u.K. Kriegsmarine
Wejście do służby	12 września 1909
Zatonął	13.09.1915
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność • na powierzchni • w zanurzeniu	240 ton 300 ton
Długość	42,29 m
Szerokość	4,3 m
Zanurzenie	3,81 m
Napęd
2 dwusuwowe 4-cylindrowe silniki naftowe o łącznej mocy 600 KM (450 kW), 2 silniki elektryczne o łącznej mocy 320 KM (240 kW), 2 śruby
Prędkość • na powierzchni • w zanurzeniu	12 węzłów 8,5 węzła
Zasięg	powierzchnia: 1200 Mm przy 12 w. zanurzenie: 40 Mm przy 3 w.
Uzbrojenie
1 × 37 mm (od 1915)
Wyrzutnie torpedowe	2 × 450 mm
Załoga	21

SM U-3 lub U-III – okręt podwodny typu U-3, zbudowany dla Austro-Węgierskiej Marynarki Wojennej, w której służył przed i w czasie I wojny światowej. U-3 został zbudowany przez stocznię Germaniawerft w Kilonii w ramach porównawczej oceny projektów obcych okrętów podwodnych.

Budowę okrętu zaakceptowano w 1906 roku, a zaczęła się ona w marcu roku 1907. U-3 został zwodowany w sierpniu 1908 roku i przyholowany z Kilonii do Puli w styczniu 1909 roku. Podwójny kadłub sztywny miał 42 metry długości, a wyporność wynosiła 240 ton na powierzchni i 300 ton w zanurzeniu. Konstrukcja okrętu powodowała kłopoty z zanurzaniem, ale zostały one złagodzone poprzez modyfikacje kiosku i sterów głębokości w pierwszych latach służby. Pierwotnie uzbrojenie składało się z dwóch wyrzutni torpedowych z zapasem trzech torped, ale w 1915 roku dodane zostało działo pokładowe.

U-3 został wprowadzony do służby w Austro-Węgierskiej Marynarce Wojennej we wrześniu 1909 roku i do rozpoczęcia I wojny światowej służył jako jednostka szkolna, czasami wykonując nawet 10 rejsów miesięcznie. Na początku wojny był jednym z czterech sprawnych austro-węgierskich okrętów podwodnych. Przez większość pierwszego roku wojny U-3 prowadził działania rozpoznawcze z Kotoru. 12 sierpnia 1915 roku przeprowadził nieudany atak torpedowy na włoski transportowiec i po wynurzeniu się następnego dnia został zatopiony przez francuski niszczyciel. Zginął dowódca okrętu i sześciu marynarzy; pozostałych 14 członków załogi zostało wziętych do niewoli.

U-3 został zbudowany w ramach projektu K.u.K. Kriegsmarine, przeprowadzenia badań porównawczych konstrukcji zagranicznych okrętów podwodnych. W konkursie wzięły udział projekty Simona Lake'a, Germaniawerft i Johna Hollanda^[1]. Dowództwo marynarki austro-węgierskiej zamówiło budowę U-3 (oraz jego bliźniaczego okrętu U-4) w stoczni Germaniawerft w Kilonii w 1906 roku^[2]. Stępka pod okręt została położona 12 marca 1907 w doku nr 135^[3], a wodowanie odbyło się 20 sierpnia 1908 roku^[4][a]. Po ukończeniu został przeholowany przez Gibraltar do Puli^[5], gdzie dotarł 24 stycznia 1909 roku^[4].

U-3 był ulepszoną wersją projektu Germaniawerft pierwszego U-Boota Kaiserliche Marine, SM U-1^[2], i posiadał podwójny kadłub sztywny z wewnętrznymi zbiornikami balastowymi. Dzięki szczegółowym testom z użyciem modelów okrętu, niemieckim inżynierom udało się ulepszyć konstrukcję kadłuba^[5].

Okręt miał 42,3 metra długości, 4,3 metra szerokości i 3,81 metra zanurzenia^[5]. Wyporność na powierzchni wynosiła 240 ton, zaś w zanurzeniu 300 ton ^[6]. Załoga składała się z 21 oficerów i marynarzy^[5]. Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa 4-cylindrowe, dwusuwowe silniki naftowe^[5][6] o łącznej mocy 600 KM^[6], zaś pod wodą poruszały się dzięki dwóm silnikom elektrycznym^[5] o łącznej mocy 320 KM^[6]. Poruszający dwoma śrubami układ napędowy zapewniał prędkość 12 węzłów na powierzchni i 8,5 węzła w zanurzeniu^[5]. Zasięg wynosił 1200 Mm przy prędkości 12 węzłów na powierzchni i 40 Mm przy prędkości 3 węzłów pod wodą^[5]. U-3 został wyposażony w dwie wyrzutnie torpedowe na dziobie i mógł przenosić łącznie trzy torpedy^[5].

Po przybyciu do Puli w styczniu 1909 roku, 12 marca okręt został wprowadzony do służby w Austro-Węgierskiej Marynarce Wojennej jako SM U-3^[4]. W czasie testów porównawczych okazało się, że okręt ma problemy z zanurzaniem i sterowaniem^[1]. By przeciwdziałać tym problemom kilka razy zmieniono kształt i wielkość kiosków, usunięto przednie stery głębokości oraz dodano nieruchomą płetwę rufową^[1][b]. Pomiędzy 1910 a 1914 rokiem okręt służył jako jednostka szkolna i odbywał nawet do 10 rejsów miesięcznie^[7].

Na początku wojny U-3 był jednym z czterech sprawnych austro-węgierskich okrętów podwodnych^[8]. 22 sierpnia 1914 roku rozpoczął działania rozpoznawcze z bazy na wyspie Brioni, ale został przeniesiony do Kotoru w następnym miesiącu. W kwietniu 1915 roku na okręcie zamontowano szybkostrzelne działo pokładowe kal. 37 mm^[4].

10 sierpnia 1915 roku U-3 wypłynął z Kotoru na swój, jak się później okazało, ostatni patrol, na północ od Brindisi^[4]. Dwa dni później, w czasie drogi powrotnej do Kotoru z Cieśniny Otranto^[9], przeprowadził atak torpedowy na włoski statek transportowy „Citta di Catania”^[4]. Torpedy chybiły celu, a U-3 został staranowany przez włoski transportowiec, w wyniku czego zniszczony został jego peryskop. Gdy wynurzył się, niszczyciele eskorty otworzyły do niego ogień. U-3 zanurzył się, by uciec przed ostrzałem, lecz w czasie przebywania na dnie został uszkodzony przez bomby głębinowe z francuskiego niszczyciela „Bisson”. Kiedy austro-węgierski okręt wynurzył się ponownie następnego dnia, został ostrzelany i zatopiony przez ten sam niszczyciel^[4]. Czternastu członków załogi ocalało i zostało wziętych do niewoli. Zginęło siedmiu marynarzy^[4], w tym dowódca okrętu Linienschiffsleutnant Karl Strnad^[10][c]. W czasie swojej służby U-3 nie odniósł sukcesów^[12].

Na podstawie: Conway’s All the World’s Fighting Ships, 1906–1921^[5], WWI U-Boats: k.u.k. U3^[12]

• Emmerich Graf von Thun-Hohenstein (wrzesień 1909 – wrzesień 1910)
• Lothar Leschanowsky (wrzesień 1910 – kwiecień 1911)
• Richard Gstettner (kwiecień 1911 – kwiecień 1912)
• Eduard Ritter von Hübner (kwiecień 1912 – czerwiec 1915)
• Karl Strnad (czerwiec – sierpień 1915)

• Lothar Baumgartner, Erwin Sieche: Die Schiffe der k.(u.)k. Kriegsmarine im Bild. Wiedeń: Verlagsbuchhandlung Stöhr, 1999. ISBN 978-3-901208-25-6. OCLC 43596931. (niem.).
• Robert Gardiner: Conway’s All the World’s Fighting Ships, 1906–1921. Annapolis, Maryland: Naval Institute Press, 1985. ISBN 978-0-87021-907-8. OCLC 12119866. (ang.).
• Richard H. Gibson, Maurice Prendergast: The German Submarine War, 1914–1918. Annapolis, Maryland: Naval Institute Press, 2003. ISBN 978-1-59114-314-7. OCLC 52924732. (ang.).
• Erwin F. Sieche: Austro-Hungarian Submarines. W: Warship, Volume 2. Naval Institute Press, 1980. ISBN 978-0-87021-976-4. OCLC 233144055. (ang.).
• Paul G. Halpern: A Naval History of World War I. Annapolis, Maryland: Naval Institute Press, 1994. ISBN 978-0-87021-266-6. OCLC 28411665. (ang.).
• Paul Kemp: U-boats destroyed : German submarine losses in the World Wars. Annapolis, Maryland: Naval Institute Press, 1997. ISBN 978-1-55750-859-1. OCLC 37460046. (ang.).

• Guðmundur Helgason: WWI U-boats: k.u.k. U3. [w:] German and Austrian U-boats of World War I – Kaiserliche Marine – Uboat.net [on-line]. (ang.).