Samorząd terytorialny w Liechtensteinie
Samorząd terytorialny w Liechtensteinie – struktura samorządu terytorialnego w Księstwie Liechtensteinu. Samorządowi terytorialnemu został poświęcony Rozdział X Konstytucji Liechtensteinu[1]. Mimo stosunkowo szerokiej autonomii jednostek administracyjnych Liechtenstein jest państwem unitarnym i władza centralna jest władzą nadrzędną.
Struktura samorządu terytorialnego
[edytuj | edytuj kod]
Liechtenstein jest państwem niewielkim i w związku z tym samorząd w tym państwie jest jednostopniowy. Jedynymi jednostkami o kompetencjach administracyjnych są gminy (niem. Gemeinde). Wyróżnia się również jednostki nadrzędne do gmin nazywane regionami (niem. Landschaft), pełniące jednocześnie funkcje okręgów wyborczych jednak nie mają one znaczenia w administracji samorządowej[2]. Zgodnie z Konstytucją na Liechtenstein składają się dwa regiony podzielone na jedenaście gmin: Oberland (gminy: Balzers, Planken, Schaan, Triesen, Triesenberg, Vaduz) oraz Unterland (gminy: Eschen, Gamprin, Mauren, Ruggell, Schellenberg)[1].
Pozycja prawna samorządu terytorialnego
[edytuj | edytuj kod]Konstytucja nie określa dokładnych kompetencji i zasad pracy gmin, które określone zostały w ustawach. Ustawa zasadnicza określa jednak podstawy, na których mają opierać się ustawy dot. samorządu terytorialnego, takie jak: wolność wyboru naczelnika gminy, samodzielności gminy w zarządzaniu jej majątkiem oraz kierowaniu lokalną policją, a także prawo gminy do przyjmowania obywateli i osiedlania ich na swoim terytorium[3]. Gminy posiadają autonomię (określaną jako Gemeindeautonomieprinzip).
Ponadto Konstytucja gwarantuje gminom możliwość wystąpienia z Księstwa o czym może zadecydować większość obywateli gminy[1].
Prawo do głosowania w sprawach gminnych przysługuje wszystkim obywatelom gminy, którzy ukończyli 18 lat a ich prawa wyborcze nie zostały zawieszone[3].
Gminy mają możliwość wpływu na władzę centralną i prawodawstwo – Konstytucja gwarantuje zgromadzeniom gminnym inicjatywę ustawodawczą (do inicjatywy potrzeba ustaw trzech zgromadzeń gminnych lub 4 jeżeli inicjatywa dotyczy ustawy zasadniczej). Ponadto na wniosek czterech zgromadzeń gminnych Landtag może zostać rozwiązany[2].
Liechtensteińskie jednostki samorządu terytorialnego mogą korzystać z referendów. Na wniosek trzech zgromadzeń gminnych pod referendum może zostać poddana ustawa przyjęta przez Landtag[2].
Współcześnie status prawny gmin określa szczegółowo Ustawa o Gminach (niem. Gemeindegesetz) z 20 marca 1996 roku[2].
Organa gminy
[edytuj | edytuj kod]Każda gmina posiada cztery organa: Zgromadzenie Gminne, Rada Gminy, Naczelnik Gminy oraz Komisja kontrolna[2].
Zgromadzenie Gminne
[edytuj | edytuj kod]Zgromadzenie Gminne (niem. Gemeindeversammlung) tworzą wszyscy obywatele zamieszkujący na terenie danej gminy, którzy posiadają prawa wyborcze[2]. Mieszkańcy gmin mogą podejmować decyzję podczas publicznych zebrań Zgromadzenia, które zwołuje Naczelnik Gminy lub podczas tajnych głosowań.
Jest to organ nadrzędny w stosunku do pozostałych organów i to właśnie Zgromadzenie wybiera Naczelnika Gminy oraz członków Rady Gminy i Komisji kontrolnej. Do najważniejszych kompetencji tego gremium należą: wyrażanie zgody na nowe wydatki gminy, uchwalanie statutu danej jednostki czy podejmowanie decyzji dot. udziału gminy w inwestycjach. Kworum na zebraniach Zgromadzenia stanowi 1/6 obywateli uprawnionych do głosowania[2].
Rada Gminy
[edytuj | edytuj kod]Rada Gminy (niem. Gemeinderat) to organ kolegialny, składający się z Naczelnika Gminy oraz radnych, których liczba zależy od statutu danej gminy[2].
Członkowie Rady są wybierani tajnych, powszechnych, bezpośrednich, równych i proporcjonalnych wyborach lokalnych przez Zgromadzenie Gminne. Ordynacja wyborcza podczas tych wyborów jest analogiczna do tej w wyborach do Landtagu. Przepisy szczegółowo określają procedurę zgłaszania kandydatów do Rad – kandydaci są zgłaszani przez grupy wyborcze (partie polityczne) w listach[2]. Aby lista została przyjęta musi zostać poparta podpisami obywateli gminy w liczbie dwukrotnie przewyższającej liczbę radnych w Radzie tej gminy. Ponadto na jednej liście nie mogą znaleźć się osoby spokrewnione, spowinowacone lub będące w związku małżeńskim. Mandaty są rozdzielane według metody Hagenbacha-Bischoffa i metody d’Hondta[2].
Jest to organ wykonawczy i kierowniczy o zróżnicowanych kompetencjach, do których należą m.in. organizowanie administracji samorządowej, planowanie finansów gminy, przygotowywanie dokumentów związanych z działalnością Zgromadzenia Gminnego czy zlecanie zamówień publicznych[2].
Obrady Rady Gminy zwołuje Naczelnik Gminy. Posiedzenia są zazwyczaj niejawne, kworum stanowi połowa radnych, a decyzje podejmuje się większością głosów[2].
Aktualne składy Rad Gmin
[edytuj | edytuj kod]Ostatnie wybory lokalne w Liechtensteinie miały miejsce w 2019 roku. Zwyciężyła je Postępowa Partia Obywatelska z poparciem 42,9%. Drugie miejsce zajęła Unia Patriotyczna – 41,6%. Na trzeciej pozycji znalazła się Wolna Lista – 10,4% a najniższy rezultat osiągnęły ugrupowania Niezależni – 2,9% oraz Demokraci Liechtenstein – 2,1%[4].
Najwięcej miejsc w Radach Gmin posiada zatem FBP – 48 radnych a niewiele mniej mandatów zyskała VU – 46 radnych. Osiem mandatów zdobyła FL, a pozostałe dwa miejsca przypadły dwóm najsłabszym ugrupowaniom[4].
| Gmina | Liczba radnych |
Przynależność partyjna radnych | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| FBP | VU | FL | DpL | DU | Ogółem | ||
| Oberland | |||||||
 Vaduz
|
12 | 5 | 5 | 2 | 0 | 0 | 
|
 Balzers
|
10 | 4 | 5 | 1 | 0 | 0 | 
|
 Planken
|
6 | 4 | 1 | 1 | 0 | 0 | 
|
 Schaan
|
12 | 5 | 5 | 1 | 0 | 1 | 
|
 Triesen
|
10 | 5 | 5 | 0 | 0 | 0 | 
|
 Triesenberg
|
10 | 4 | 5 | 1 | 0 | 0 | 
|
| Unterland | |||||||
 Eschen
|
10 | 4 | 5 | 0 | 1 | 0 | 
|
 Gamprin
|
8 | 4 | 4 | 0 | 0 | 0 | 
|
 Mauren
|
10 | 5 | 4 | 1 | 0 | 0 | 
|
 Ruggell
|
8 | 4 | 4 | 0 | 0 | 0 | 
|
 Schellenberg
|
8 | 4 | 3 | 1 | 0 | 0 | 
|
| Suma: | 104 | 48 | 46 | 8 | 1 | 1 | |
Naczelnik Gminy
[edytuj | edytuj kod]Naczelnik Gminy (niem. Gemeindevorsteher) to organ jednoosobowy, który stoi na czele Rady Gminy i zarządza jej obradami. Pełni funkcje nadzorcze, wykonawcze i reprezentacyjne oraz kieruje administracją samorządową. Wybory na naczelników odbywają się razem z wyborami do Rad co cztery lata[2].
Jedynie naczelnik gminy stołecznej – Vaduz, jest tradycyjnie określany Burmistrzem (niem. Bürgermeister).
Urzędujący Naczelnicy Gmin
[edytuj | edytuj kod]| Gmina | Naczelnik | Partia |
|---|---|---|
| Oberland | ||
|
|
Manfred Bischof | Postępowa Partia Obywatelska |
|
|
Hansjörg Büchel | Postępowa Partia Obywatelska |
|
|
Rainier Beck | Unia Patriotyczna |
|
|
Daniel Hilti | Unia Patriotyczna |
|
|
Daniela Wellenzohn-Erne | Unia Patriotyczna |
|
|
Christoph Beck | Unia Patriotyczna |
| Unterland | ||
|
|
Tino Quaderer | Postępowa Partia Obywatelska |
|
|
Johannes Hasler | Postępowa Partia Obywatelska |
|
|
Freddy Kaiser | Postępowa Partia Obywatelska |
|
|
Maria Kaiser-Eberle | Postępowa Partia Obywatelska |
|
|
Norman Wohlwend | Postępowa Partia Obywatelska |
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Teresa Koperska, Katarzyna Gralak (red.), Konstytucja Księstwa Liechtensteinu, Radosław Grabowski (tłum.), Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2013, s. 35–36, ISBN 978-83-7666-209-1 (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Krzysztof Koźbiał, System polityczny Księstwa Liechtensteinu, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2013, s. 160–176, ISBN 978-83-233-3523-8 (pol.).
- ↑ a b Teresa Koperska, Katarzyna Gralak (red.), Konstytucja Księstwa Liechtensteinu, Radosław Grabowski (tłum.), Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2013, s. 87, ISBN 978-83-7666-209-1 (pol.).
- ↑ a b Gemeindewahlen Liechtenstein – Ergebnisse [online], www.gemeindewahlen.li [dostęp 2021-08-05].
