Czy wiesz…

Z nowych i ostatnio rozbudowanych artykułów w Wikipedii:

…kiedy emitowanie programu rozpoczęło Polskie Radio Katowice? (na zdjęciu siedziba)

…że U-136 zatopił dwie alianckie korwety?

…co ma zmieść z nieba białoruska Nawalnica?

…w uchwalaniu jakich ustaw brała udział pierwsza kobieta pracująca nad legislacją w Szwecji?

…który bokser – medalista mistrzostw Polski był też medalistą mistrzostw Polski jako chodziarz?

Wydarzenia

Inwazja Rosji na Ukrainę • wojna Izraela z Hamasem

Sam Rivers

• Amerykanin Eric Lu został zwycięzcą XIX Konkursu Chopinowskiego (21 października)
• Nagrodę Banku Szwecji im. Alfreda Nobla w dziedzinie ekonomii przyznano za „wyjaśnienie wzrostu gospodarczego napędzanego innowacjami”. Otrzymali ją: Philippe Aghion i Peter Howitt za „teorię zrównoważonego wzrostu poprzez twórczą destrukcję” oraz Joel Mokyr za „zidentyfikowanie warunków wstępnych dla zrównoważonego wzrostu poprzez postęp technologiczny” (13 października)
• Pokojową Nagrodę Nobla otrzymała María Corina Machado za „niestrudzoną pracę na rzecz praw demokratycznych narodu wenezuelskiego i za jej walkę o sprawiedliwe i pokojowe przejście od dyktatury do demokracji” (10 października)
• Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury otrzymał László Krasznahorkai za „fascynującą i wizjonerską twórczość, która w obliczu apokaliptycznego terroru potwierdza siłę sztuki” (9 października)
• Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii otrzymali Susumu Kitagawa, Richard Robson i Omar M. Yaghi za rozwój szkieletów metalo-organicznych (8 października)
• Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki otrzymali John Clarke, Michel Devoret i John M. Martinis za odkrycie makroskopowego tunelowania kwantowo-mechanicznego i kwantyzacji energii w obwodzie elektrycznym (7 października)
• Nagrodę Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny otrzymali Mary Brunkow, Fred Ramsdell i Shimon Sakaguchi za odkrycia dotyczące obwodowej tolerancji immunologicznej (6 października)

Zmarli: Abd ar-Ra’uf al-Kasm • Andrzej Kołakowski • Sam Rivers (na zdjęciu) • Chen Ning Yang • Tomiichi Murayama • Ace Frehley • Raila Odinga • Jim Bolger • Aleksandr Ditiatin • Diane Keaton • John Lodge • Mirosław Chojecki • Adam Strzembosz

Rocznice

22 października: imieniny obchodzą m.in.: Filip, Kordian i Salomea
Okrągłe, dziesięcioletnie rocznice:

Stanisław Kot

zdjęcie wykonane po katastrofie kolejowej na dworcu Montparnasse

• 1825 – urodził się polski działacz społeczny na Górnym Śląsku Karol Miarka starszy, pisarz, księgarz i wydawca
• 1885 – urodził się polski historyk, działacz ruchu ludowego, dyplomata Stanisław Kot (na fotografii), profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, ambasador rządu polskiego na uchodźstwie w Związku Radzieckim, od 1947 przebywający na emigracji
• 1895 – katastrofa pociągu na dworcu Montparnasse w Paryżu (zdjęcie)
• 1925 – urodził się amerykański artysta Robert Rauschenberg, pionier pop-artu
• 1975 – radziecka sonda Wenera 9 wylądowała na Wenus, po raz pierwszy w historii transmitowała na Ziemię (przez 53 minuty po wylądowaniu), zdjęcia z innej planety
• 1995 – zmarł brytyjski pisarz, poeta i krytyk literacki Kingsley Amis (Jim szczęściarz, Liga walki ze śmiercią, Zielony człowiek)
  
  21 października • Kalendarium dzień po dniu • 23 października

Artykuł na medal

Łatwa cnota – brytyjski niemy dramat romantyczno-obyczajowy z 1928 roku w reżyserii Alfreda Hitchcocka i według scenariusza Eliota Stannarda, oparty na sztuce Easy Virtue pióra Noëla Cowarda z 1924 roku. W rolach głównych wystąpili Isabel Jeans oraz Robin Irvine. Akcja koncentruje się na Laricie Filton, której zatajona przeszłość staje się przeszkodą w stworzeniu stabilnego związku z wywodzącym się z wyższych sfer bogatym młodzieńcem Johnem Whittakerem. Film otrzymał w większości negatywne recenzje ze strony krytyków po premierze i był komercyjnym niepowodzeniem. Mieszane, choć bardziej przychylne opinie wyrażali po latach biografowie i historycy, zwracając uwagę m.in. na aspekty wizualne, techniczne umiejętności Hitchcocka oraz nowatorskie zastosowanie przezeń efektów specjalnych. Według Brytyjskiego Instytutu Filmowego pełna wersja Łatwej cnoty – trwająca 94 minuty – nie zachowała się do czasów współczesnych. Czytaj więcej…

Dobry artykuł

Stangeria dziwna – gatunek rośliny z monotypowego rodzaju Stangeria z rodziny zamiowatych z klasy sagowcowych. Odkryty i opisany został pierwotnie jako paproć. Występuje w południowo-wschodniej Afryce. Rośnie zarówno w lasach wilgotnych, jak i na terenach suchych w widnych lasach i formacjach trawiastych. Stangeria uprawiana jest jako roślina ozdobna w gruncie na obszarach o łagodnym klimacie i jako roślina doniczkowa tam, gdzie występują mrozy. Opisywana jest jako łatwa w uprawie. W obrębie naturalnego zasięgu roślina wykorzystywana jest lokalnie jako lecznicza i magiczna. Surowcem zielarskim jest bulwiasty pień oraz korzenie stosowane do leczenia bólu głowy. Gatunek jest zagrożony z powodu niszczenia siedlisk i eksploatacji populacji. Ujęty jest w załączniku do Konwencji CITES. Czytaj więcej…