Tętnica szczękowa

Tętnica szczękowa (łac. arteria maxillaris, ang. maxillary artery) – w anatomii człowieka tętnica będąca jedną z dwóch (obok tętnicy skroniowej powierzchownej) końcowych gałęzi tętnicy szyjnej zewnętrznej^[1][2]. Jest głównym pniem tętniczym doprowadzającym krew do twarzoczaszki.

Rozpoczyna się na przyśrodkowej powierzchni szyjki wyrostka kłykciowego żuchwy odchodząc przyśrodkowo od pnia tętnicy szyjnej zewnętrznej. Następnie biegnie przyśrodkowo przez dół podskroniowy przechodząc w szczelinie między mięśniem skrzydłowym bocznym a mięśniem skroniowym. Układa się tam bocznie do nerwu żuchwowego i nerwu zębodołowego dolnego. Następnie dalej w kierunku przyśrodkowym zmierza do dołu skrzydłowo-podniebiennego, gdzie rozpada się na gałęzie końcowe. W jej przebiegu wyróżnia się trzy odcinki:

• pierwszy – w okolicy szyjki wyrostka kłykciowego żuchwy
• drugi – w dole podskroniowym (między mięśniami żucia)
• trzeci – w dole skrzydłowo-podniebiennym.

W odcinku pierwszym:

• tętnica uszna głęboka – odchodzi ku górze i ku tyłowi. Zaopatruje przewód słuchowy zewnętrzny.
• tętnica bębenkowa przednia. Wchodzi do jamy bębenkowej przez szczelinę skalisto-bębenkową, zaopatrując błonę bębenkową i inne elementy jamy bębenkowej.
• tętnica zębodołowa dolna, biegnie ku dołowi i nieco do przodu, wchodząc do otworu żuchwowego a dalej biegnie w kanale żuchwy.
  • gałąź żuchwowo-gnykowa (łac. ramus mylohyoideus) – odchodzi od tętnicy zębodołowej dolnej tuż przed jej wejściem do kanału żuchwy. Dochodzi do mięśnia żuchwowo-gnykowego.
  • gałęzie zębowe (łac.rami dentales) – do zębów żuchwy
  • gałęzie zębodołowe (łac. rami alveolares) – do zębodołów żuchwy
  • gałęzie dziąsłowe (łac. rami gingivales) – do dziąseł żuchwy
  • gałęzie śródkościa (łac. rami diploici) – do śródkościa żuchwy
  • tętnica bródkowa – gałąź wychodząca przez otwór bródkowy żuchwy. Dochodzi do bocznej powierzchni bródki unaczyniając ją. Następnie zespala się z tętnicą wargową dolną oraz gałązkami tętnicy podbródkowej.
  • gałąź przysieczna (łac. ramus incisivus) – końcowa gałąź tętnicy zębodołowej dolnej. Zespala się ona z tą samą gałęzią tętnicy przeciwległej.
• tętnica oponowa środkowa – biegnie pionowo ku górze, przechodząc pomiędzy odnogami nerwu uszno-skroniowego. Następnie dostaje się do jamy czaszki przez otwór kolcowy w kości klinowej. Zaopatruje oponę twardą dwoma gałęziami:
  • gałąź ciemieniowa (łac. ramus parietalis)
  • gałąź czołowa (łac. ramus frontalis

Pozostałe gałęzie tętnicy oponowej środkowej:

• • tętnica bębenkowa górna – w swoim przebiegu towarzyszy nerwowi skalistemu mniejszemu i wchodzi do jamy bębenkowej
  • gałąź łącząca z tętnicą łzową (łac. ramus communicans cum a. lacrimali)

W odcinku drugim tętnica szczękowa oddaje gałęzie zaopatrujące mięśnie żucia:

• tętnica żwaczowa – dochodzi do mięśnia żwacza
• gałęzie skrzydłowe (łac. rami pterygoidei) – dochodzą do mięśnia skrzydłowego przyśrodkowego oraz bocznych górnego i dolnego
• tętnice skroniowe głębokie – przednia i tylna – dochodzą do mięśnia skroniowego
• tętnica policzkowa – dochodzi do mięśnia policzkowego. Zaopatruje także błonę śluzową policzka. Zespala się ona z gałązkami tętnicy twarzowej.

W odcinku trzecim:

• tętnica podoczodołowa – wchodzi do oczodołu przez szczelinę oczodołową dolną. Następnie biegnie ku przodowi w bruździe podoczodołowej i wchodzi do kanału podoczodołowego. Przez otwór podoczodołowy wychodzi ona na twarz i rozpada się na gałązki końcowe. Zaopatruje przednią powierzchnię szczęki.

Przechodząc przez kanał podoczodołowy tętnica podoczodołowa oddaje gałęzie unaczyniające zęby szczęki

• • tętnice zębodołowe górne przednie – dochodzą do szczytów zębodołów położonych z przodu
  • tętnica zębodołowa górna tylna – biegnie po powierzchni tylnej guza szczęki. Zaopatruje zęby szczęki położone z tyłu

Gałęzie końcowe tętnicy szczękowej:

• tętnica klinowo-podniebienna – wchodzi do otworu klinowo-podniebiennego dostając się do jamy nosowej. Jest główną tętnicą unaczyniającą jamę nosową.
  • tętnice nosowe tylne boczne – zaopatrują głównie boczną ścianę jamy nosowej, biegnąc ku przodowi po małżowinach nosowych
  • tętnice nosowe tylne przegrody – od tyłu dochodzą do przegrody nosowej rozkrzewiając się w jej błonie śluzowej
• tętnica podniebienna zstępująca – biegnie w dół przez kanał skrzydłowo-podniebienny. Oddaje gałęzie:
  • tętnica kanału skrzydłowego – zaopatruje kanał skrzydłowy. Towarzyszy nerwowi kanału skrzydłowego
  • tętnice podniebienne mniejsze – biegną ku dołowi i wchodząc do kanałów podniebiennych mniejszych dostają się do jamy ustnej. Zaopatrują podniebienie miękkie oraz dochodzą do migdałka podniebiennego.
  • tętnice podniebienne większe – dostają się do jamy ustnej przez otwory podniebienne większe. Biegną dalej ku przodowi po sklepieniu podniebienia twardego zaopatrując je. Dochodzą do dziąseł zębów szczęki.
    • tętnica nosowo-podniebienna – przechodzi przez otwór przysieczny dostając się na dno jamy nosowej.

• W. Łasiński. Anatomia głowy dla stomatologów. PZWL Warszawa 1993. ISBN 83-200-1686-X

Zobacz hasło tętnica szczękowa w Wikisłowniku