V.S. Achuthanandan

V.S. Achuthanandan

Data i miejsce urodzenia	20 października 1923 Punnapra
Zawód, zajęcie	polityk
Stanowisko	premier stanowy Kerali (2006–2011), przewodniczący Komisji ds. Reform Administracyjnych (2016–2021)
Partia	Komunistyczna Partia Indii, Komunistyczna Partia Indii (Marksistowska)
Multimedia w Wikimedia Commons

Velikkakathu Sankaran Achuthanandan (ur. 20 października 1923^[1] w Punnapra) – indyjski polityk. Pochodzi ze społeczności Ezhavów. Związkowiec, działalność polityczną rozpoczął w Indyjskim Kongresie Narodowym, w 1940 wstąpił do Komunistycznej Partii Indii. Od 1957 członek komitetu stanowego KPI. W 1964 jeden ze współzałożycieli Komunistycznej Partii Indii (Marksistowskiej), wieloletni członek jej Biura Politycznego (do 2009) oraz Komitetu Centralnego (do 2015). Sekretarz stanowych struktur KPI (M) w Kerali (1980–1992), członek sekretariatu stanowego partii (do 2015). Przewodniczący stanowej koalicji partii lewicowych (LDF, 1996–2000). Poseł do Zgromadzenia Ustawodawczego Kerali różnych kadencji, w okresie od 1967 do 2020. Lider opozycji w stanowym parlamencie (1992–1996, 2001–2006, 2011–2016), od 2006 do 2011 premier Kerali. Przewodniczący Komisji ds. Reform Administracyjnych przy keralskim rządzie stanowym (2016–2021). Znany z ideologicznej ortodoksji oraz zdolności oratorskich. Cieszy się dużą popularnością, ceniony za uczciwość, skromność i prostotę. Należy do lewego skrzydła KPI (M), od wielu lat skonfliktowany jest ze swoim dawnym protegowanym Pinarayi Vijayanem. Uwieczniony w indyjskiej kulturze, inspirowane nim postacie pojawiają się w filmach „Ayudham” (2008) i „August 15” (2011). W 2021 na jego cześć nazwano nowo odkryty gatunek niecierpka, Impatiens achudanandanii.

Urodził się w Punnapra w dystrykcie Alappuzha^[2], w rodzinie należącej do społeczności Ezhavów^[3]. Ezhavowie stanowią około 23 procent populacji Kerali. Nie mieszczą się w tradycyjnym porządku warnowym, obowiązująca od 1950 indyjska konstytucja sytuuje ich w obrębie tak zwanych Other Backward Classes (OBC)^[4].

Achuthanandan został wcześnie osierocony przez rodziców. Matkę stracił jako czterolatek, ojca natomiast jako jedenastolatek^[5][6]. Edukację zakończył wcześnie, bo już na siódmej klasie^[7]. Pracował następnie kolejno w warsztacie krawieckim należącym do swojego starszego brata oraz w zakładzie przetwarzającym włókno kokosowe^[8][9]. Bardzo wcześnie zaangażował się w działalność związkową (1938). Niedługo później (1939) wstąpił do Indyjskiego Kongresu Narodowego^[10], wreszcie w 1940 do Komunistycznej Partii Indii (KPI)^[11] [12]. W latach 40. P. Krishna Pillai skierował go do działalności organizacyjnej pośród robotników rolnych w Kuttanadzie. W 1943 jako delegat uczestniczył w kongresie KPI^[13][14].

Brał udział w aktywności ruchu niepodległościowego. Czynnie włączył się także w budowę keralskiego ruchu rewolucyjnego. Część źródeł podaje, iż brał udział w zbrojnym powstaniu przeciwko premierowi Trawankoru z 1946, niemniej jego właściwa rola w tym wydarzeniu pozostaje przedmiotem kontrowersji^[15]. Także w 1946 aresztowany, w czasie pobytu w więzieniu był poddawany torturom^[16]. Po wyjściu na wolność kontynuował działalność polityczną w warunkach konspiracyjnych, w związku z tym, iż ówczesny indyjski rząd federalny uznawał KPI za organizację nielegalną. W latach 50. został ponownie aresztowany^[17].

Stopniowo awansował w keralskich strukturach KPI, w 1954 włączony do jej stanowego komitetu^[5]. W 1957 wszedł w skład stanowego sekretariatu wciąż jeszcze niepodzielonej partii, pełnił funkcję sekretarza jej struktur w dystrykcie Kollam (od 1956)^[18]. W 1959 został członkiem partyjnej Rady Krajowej^[18].

Wcześnie powierzono mu odpowiedzialność za kampanie wyborcze w regionie, poczynając od pierwszych wyborów stanowych w niedawno wyodrębnionej jako osobny stan Kerali (1957). Jego zmysł polityczny przejawiał się również w niekonwencjonalnych metodach pozyskiwania głosów. Podczas kampanii przed wyborami uzupełniającymi w okręgu Devikulam z 1958 zdołał zapewnić zwycięstwo partyjnej kandydatce przy pomocy M.G. Ramachandrana (MGR), popularnego tamilskiego aktora o keralskich korzeniach. W regionie tym mieszkała znaczna mniejszość tamilska. Był to wszakże jedyny przypadek w karierze MGR, w którym ten zaangażował się w keralską kampanię wyborczą^[19].

Podczas wojny indyjsko-chińskiej z 1962 zorganizował akcję oddawania krwi na rzecz armii indyjskiej, występując tym samym przeciwko oficjalnej polityce partii. Za zajęcie proindyjskiego stanowiska wszczęto wobec niego akcję dyscyplinarną^[20].

Podczas rozłamu z 1964 Achuthanandan wystąpił z KPI^[21]. Znalazł się wśród założycieli Komunistycznej Partii Indii (Marksistowskiej) (KPI (M))^[22][23]. Był jednym z liderów walki o implementację ustawy o reformie rolnej, przyjętej z inicjatywy kierowanego przez komunistów rządu stanowego w 1967^[24]. Podobnie jak wielu innych działaczy komunistycznych aresztowany podczas stanu wyjątkowego (1975–1977)^[25].

Na przełomie lat 80. i 90. zainicjował tak zwaną vetti niruthal, kampanię eliminacji przeciwników politycznych, w ramach której z partii zostali wyrzuceni chociażby M.V. Raghavan^[26] czy ówczesny przewodniczący stanowej koalicji partii lewicowych (LDF) P.V. Kunhikannan^[27]. W 1987 stał za zablokowaniem kandydatury K.R. Gowri Ammy na stanowisko stanowego premiera^[28][29][9]. W 1996 w wyniku walk fakcyjnych odmówiono mu stanowiska stanowego premiera. Jego wpływy w strukturach partyjnych pozwoliły mu niemniej na zablokowanie kandydatury Suseeli Gopalan, cieszącej się wsparciem wrogiego Achuthanandowi środowiska skupionego wokół Centre of Indian Trade Unions (CITU)^[30].

Do Zgromadzenia Ustawodawczego Kerali kandydował początkowo bez powodzenia w 1965^[9]. Wybrany został po raz pierwszy w 1967^[31], mandat odnawiał w 1970, 1991, 2001, 2006, 2011 oraz 2016^[32][33]. Trzykrotnie (1992–1996, 2001–2006, 2011–2016) pełnił funkcję lidera opozycji w keralskiej legislatywie^[34]. 18 maja 2006 został premierem Kerali^[35], urzędowanie zakończył 14 maja 2011^[36][37]. Jako szef rządu stanowego podjął działania na rzecz zlikwidowania funkcjonującej w Kerali mafii hazardowej oraz ograniczenia pirackiej dystrybucji filmów^[38]. Wspierał jednocześnie inicjatywy upowszechniające wolne oprogramowanie^[18]. Starał się usprawnić i unowocześnić keralską infrastrukturę, za jego rządów rozpoczęto budowę międzynarodowego portu lotniczego w Kannur, zatwierdzono również projekt budowy metra w Koczinie^[17]. Przyjęto również ustawę skierowaną przeciwko niekontrolowanemu przekształcaniu pól ryżowych w grunta zasiewane pod inne uprawy (2008)^[39][40]. Kontynuował tradycyjnie wiązaną z keralską lewicą prospołeczną politykę, wdrażając szereg programów pomocowych skierowanych do osób najuboższych^[41]. Jego kadencja była przy tym naznaczona silną rywalizacją wewnątrzpartyjną, w tym konfliktem między premierem a ówczesnym sekretarzem keralskich struktur KPI (M) Pinarayi Vijayanem^[42]. Konflikt ten ograniczał zresztą bardzo poważnie jego możliwości jako szefa rządu, czyniąc go w zasadzie głosem opozycyjnym wobec własnego środowiska politycznego^[43]. Pozbawiono go chociażby resortu spraw wewnętrznych, obsadzając to kluczowe ministerstwo znacznie młodszym funkcjonariuszem partyjnym, znanym ze ścisłych związków ze wspomnianym już Pinarayi Vijayanem^[44][45][46].

Powierzano mu liczne funkcje w aparacie partyjnym. Od 1980 do 1992 kierował stanowym komitetem KPI (M)^[47][48]. Przewodniczył stanowej koalicji partii lewicowych (LDF, 1996–2000)^[49]. Wchodził w skład Komitetu Centralnego (od 1964^[50] do 2015) oraz sekretariatu stanowego komitetu partii (do 2015)^[51], był także (1985-2009)^[52] członkiem Biura Politycznego KPI (M)^[53]. Kierował związanymi z organizacją tytułami prasowymi, odpowiednio dziennikiem „Deshabhimani”^[54] i tygodnikiem „Chintha”^[55].

Pomimo zaawansowanego wieku był jednym z głównych architektów zwycięstwa macierzystej partii w wyborach w 2016^[56][57]. Został jednakże odsunięty od ponownego kierowania rządem. Niemniej jednak Sitaram Yechury, sekretarz generalny KPI (M), publicznie nazwał go keralskim Fidelem Castro, podkreślając w ten sposób jego zasługi oraz wkład w budowę partii^[58][59]. 3 sierpnia tego roku stanął na czele Komisji ds. Reform Administracyjnych^[60], ostatecznie stając się najdłużej urzędującym przewodniczącym w historii tego gremium. Ze stanowiska ustąpił pod koniec stycznia 2021, motywując swą decyzję względami zdrowotnymi^[61]. Również z przyczyn zdrowotnych nie zaangażował się w kampanię podczas wyborów w 2021^[62]. Nie znalazł się jednocześnie na liście kandydatów do stanowego parlamentu^[63][64]. W styczniu 2022 zdiagnozowano u niego COVID-19^[65][66], został przyjęty do prywatnego szpitala w stanowej stolicy^[67][68]. Placówkę opuścił po kilku dniach^[69]. Z uwagi na zaawansowany wiek i problemy zdrowotne pozostaje nieaktywny w życiu publicznym. W październiku 2022 uwagę mediów keralskich przykuła jego emocjonalna reakcja na informację o śmierci Kodiyeri Balakrishnana, sekretarza stanowych struktur partii^[70][71].

Ceniony za uczciwość, skromność i prostotę^[72][3]. Jego wizerunek publiczny przeszedł na przestrzeni dekad wyraźną ewolucję. Początkowo był postrzegany jako typowy funkcjonariusz wyższego aparatu partyjnego. Z uwagi na jego ideologiczną ortodoksję porównywano go zresztą niekiedy do Józefa Stalina^[73]. Z czasem zaczął zyskiwać znaczną popularność^[74]. Transformację tę umiejscawiano głównie między 2001 a 2006, podczas drugiej kadencji Achuthanandana na stanowisku lidera opozycji^[75]. Wśród czynników, które się do niej przyczyniły, wymienia się walkę polityka o prawa kobiet, wspieranie posunięć zmierzających do ochrony środowiska, działania na rzecz wykorzenienia korupcji czy stawanie po stronie tradycyjnie dyskryminowanych grup społecznych^[73].

Uznawany jest za charyzmatycznego lidera o ogromnych umiejętnościach oratorskich^[76][77]. Należy do lewego skrzydła KPI (M)^[78]. Od wielu lat skonfliktowany jest ze swoim dawnym protegowanym, premierem Pinarayi Vijayanem^[79]. Ich rywalizacja bywa zestawiana z innym fenomenem współczesnej kultury popularnej Kerali, mianowicie antagonizmem między Mohanlalem a Mammoottym, najpopularniejszymi aktorami dzisiejszego kina w języku malajalam^[80].

Achuthanandan oraz jego trwająca wiele dekad działalność polityczna znalazły odzwierciedlenie w indyjskiej kulturze. W filmie „Ayudham” (2008) w rolę premiera, którego postać przypomina Achutanandana, wcielił się Thilakan^[81][82]. W obrazie „August 15” (2011) w podobnej roli obsadzono Nedumudi Venu. Sam polityk natomiast gościnnie wystąpił w filmie „Campus Diary” z 2016, grając samego siebie^[83]. Poświęcono mu piosenkę „Kayyoorulloru (Samara Sakhavinu)” z 2016, skomponowaną przez Bijibala, ze słowami autorstwa Vayalara Saratha Chandry Varmy^[84].

W 2021 na jego cześć nazwano nowo odkryty gatunek niecierpka. Roślinę Impatiens achudanandanii odnaleziono w lesie Kallar położonym w dystrykcie Thiruvananthapuram^[85]. Decyzja ta wywołała pewne kontrowersje w keralskim środowisku naukowym. Zoolog Oommen V. Oommen, były przewodniczący Kerala State Biodiversity Board (KSBB), stwierdził, że wybór nazw motywowanych politycznie może w ostatecznym rozrachunku prowadzić do polaryzacji wśród badaczy^[86].

Znany jest z zamiłowania do żywności ekologicznej^[87] oraz jogi^[20]. Szeroko opisywany przez media regularny tryb życia Achuthanandana poza jogą obejmuje codzienne kąpiele słoneczne oraz trzydziestominutową poranną przechadzkę. Polityk rozpoczyna dzień o godzinie 4.00 lub 4.30, na spoczynek udaje się o 21.00. W godzinach wieczornych odbywa kolejną, również trzydziestominutową przechadzkę. Jego dieta opiera się na tradycyjnej kuchni południowoindyjskiej, jest bogata w warzywa oraz stosunkowo prosta^[88].

17 lipca 1967 poślubił pielęgniarkę K. Vasumathy^[89][90], zawodowo związaną ze stanowym systemem opieki zdrowotnej. Para doczekała się 2 dzieci, syna V.S. Arunkumara i córki V.S. Ashy^[20].

• Stanly Johny. VS’ Legacy and the CPI(M)'s crisis. „Economic and Political Weekly”. 47 (32), 2012. Sameeksha Trust. ISSN 2349-8846. 
• Robin Jeffrey. Kerala’s Election: Signposts and a Paradox. „ISAS Insights”. 331, s. 1–7, 2016. Institute of South Asian Studies, National University of Singapore.