Wojskowa Straż Pożarna

Wojskowa straż pożarna, WSP – pododdział jednostki wojskowej, będący umundurowaną i wyposażoną w specjalistyczny sprzęt jednostką ochrony przeciwpożarowej, funkcjonującą w strukturach Wojskowej Ochrony Przeciwpożarowej^[1].

Wojskowe straże pożarne tworzone są na podstawie ustawy o ochronie przeciwpożarowej^[1], gdzie w art. 15 wśród jednostek ochrony przeciwpożarowej wymieniono jednostki organizacyjne Wojskowej Ochrony Przeciwpożarowej, a także rozporządzenia w sprawie zasad i trybu wykonywania zadań przez Wojskową Ochronę Przeciwpożarową^[2], które wydano na podstawie art. 3 ustawy o Państwowej Straży Pożarnej^[3].

Ich wyposażenie i strukturę etatową reguluje Decyzja Nr 442/MON Ministra Obrony Narodowej w sprawie funkcjonowania wojskowych straży pożarnych oraz dodatkowego wyposażenia specjalistycznego jednostek organizacyjnych Wojskowej Ochrony Przeciwpożarowej^[4].

Ponadto, funkcjonowanie wsp regulują takie akty prawne i dokumenty, jak: rozporządzenie w sprawie wymagań kwalifikacyjnych oraz szkoleń dla strażaków jednostek ochrony przeciwpożarowej^[5], Decyzja Nr 323/MON Ministra Obrony Narodowej w sprawie organizacji i funkcjonowania systemu ratowniczego w resorcie obrony narodowej^[6] oraz Instrukcja o ochronie przeciwpożarowej w resorcie obrony narodowej^[7].

Wojskowe straże pożarne funkcjonują w strukturach Wojskowej Ochrony Przeciwpożarowej na podstawie art. 3 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r, o Państwowej Straży Pożarnej^[3] i realizują zadania określone w Instrukcji o ochronie przeciwpożarowej w resorcie obrony narodowej^[7], do których m.in. należą:

• organizowanie i prowadzenie akcji ratowniczych w czasie pożarów, klęsk żywiołowych, likwidacji miejscowych zagrożeń w rejonach własnych i pomocy wzajemnej,
• udział w akcjach ratowniczych organizowanych i prowadzonych przez jednostki organizacyjne PSP w rejonach pomocy wzajemnej,
• zabezpieczanie procesów technologicznych (np.: zabezpieczanie operacji na lotnisku, strzelań i ćwiczeń na poligonach, przyjmowania i wydawania środków bojowych oraz materiałów pędnych i smarów) prowadzonych w jednostce wojskowej,
• utrzymanie gotowości operacyjnej do prowadzenia działań ratowniczych,
• współdziałanie z innymi podmiotami i służbami ratowniczymi w zakresie prowadzenia działań ratowniczych,
• prowadzenie działań ratowniczych zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie procedurami,
• organizowanie i prowadzenie ciągłego procesu szkolenia i doskonalenia zawodowego stanów osobowych WSP w celu utrzymania wymaganego poziomu wiedzy teoretycznej i umiejętności praktycznych.

W Siłach Zbrojnych RP funkcjonuje 91 wojskowych straży pożarnych.

W wojskowych strażach pożarnych mogą pełnić służbę żołnierze, funkcjonariusze PSP oraz mogą być zatrudnieni pracownicy resortu obrony narodowej. Liczba strażaków pełniących służbę i zatrudnionych w wojskowych strażach pożarnych wynosi ok. 2500.

Żołnierze, funkcjonariusze PSP i pracownicy pełniący służbę lub zatrudnieni w wsp posiadają status „strażaków jednostek ochrony przeciwpożarowej” w myśl art. 16a ustawy o ochronie przeciwpożarowej^[1], zatem podlegają szczególnym obowiązkom wynikającym z charakteru służby (pracy), a także muszą posiadać odpowiednie wykształcenie, stan zdrowia i kwalifikacje zawodowe zawarte w rozporządzeniu w sprawie wymagań kwalifikacyjnych oraz szkoleń dla strażaków jednostek ochrony przeciwpożarowej^[7].

Funkcjonariusze Państwowej Straży Pożarnej mogą zostać wyznaczeni do służby w strukturach Wojskowej Ochrony Przeciwpożarowej za ich zgodą przez Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej^[3]. Na stanowiska w wojskowej straży pożarnej mianuje właściwy terytorialnie szef delegatury WOP, po uzgodnieniu z dowódcą jednostki wojskowej, w strukturach której dana wsp funkcjonuje. Ponadto, mianowanie to może nastąpić po uprzednim wystąpieniu Szefa WOP do Komendanta Głównego PSP o wyrażenie zgody na pełnienie służby danego strażaka w strukturach WOP^[8].

Wojskowe straże pożarne działają:

• w rejonach własnych tj. na terenach jednostek wojskowych, w których zostały utworzone,
• na terenach jednostek i instytucji wojskowych garnizonu,
• w rejonach pomocy wzajemnej tj. poza terenami jednostek wojskowych, w których zostały utworzone,
• w rejonach działania określonych dla wojskowych straży pożarnych funkcjonujących w KSRG^[9].

Granice rejonu pomocy wzajemnej ustalają właściwi miejscowo szefowie delegatur WOP w porozumieniu z dowódcami jednostek wojskowych, w których funkcjonują wsp oraz komendantami powiatowymi (miejskimi) PSP. Zgodnie z przepisami, rejonów pomocy wzajemnej nie ustala się dla wsp utworzonych w składach amunicji, materiałów wybuchowych i paliw płynnych oraz w jednostkach rakietowych, jednakże straże te mają obowiązek przystąpienia do działań ratowniczych poza własnym rejonem działania na wezwanie PSP lub samodzielnie^[2][9].

Wojskowe straże pożarne mogą być włączane do krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego decyzją Komendanta Głównego PSP, której podstawą jest trójstronne porozumienie zawarte pomiędzy dowódcą jednostki wojskowej, w której funkcjonuje straż, właściwym miejscowo komendantem powiatowym (miejskim) Państwowej Straży Pożarnej oraz szefem delegatury Wojskowej Ochrony Przeciwpożarowej^[9].

Obecnie, w systemie działają 23 wojskowe straże pożarne, tj.:^[10]

Wyposażenie wojskowych straży pożarnych jest zbliżone do wyposażenia podmiotów krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego, a określa je Decyzja nr 442/MON Ministra Obrony Narodowej w sprawie funkcjonowania wojskowych straży pożarnych oraz dodatkowego wyposażenia specjalistycznego jednostek organizacyjnych Wojskowej Ochrony Przeciwpożarowej. Zasadniczymi elementami wyposażenia wsp są:

• pojazdy pożarnicze,
• pompy pożarnicze,
• przyczepy wężowe,
• środki ochrony indywidualnej,
• ubrania i wyposażenie ochronne,
• podręczny sprzęt gaśniczy i środki gaśnicze,
• armatura i osprzęt pożarniczy,
• sprzęt ratowniczy,
• sprzęt sanitarno-reanimacyjny,
• sprzęt oświetleniowy, sygnalizacyjny i łączności radiowej,
• sprzęt do usuwania skutków katastrof ekologicznych,
• pozostały sprzęt^[4].

W celu dokonania oceny stopnia wyszkolenia strażaków oraz przygotowania wojskowej straży pożarnej do podejmowania i prowadzenia czynności ratowniczych, delegatury WOP przeprowadzają kontrole gotowości operacyjnej^[7]. Każda wsp poddawana jest kontroli co najmniej raz w roku. Sprawdziany te mają charakter niezapowiedziany, a mogą być przeprowadzane wyłącznie przez osoby posiadające aktualne upoważnienie do przeprowadzania czynności kontrolno-rozpoznawczych wydane przez Szefa WOP. Zakres tematyczny kontroli obejmuje następujące działy:

1. Alarmowanie.
2. Gotowość ratowników.
3. Przygotowanie zawodowe strażaków wsp (część teoretyczna i praktyczna).
4. Gotowość działania urządzeń i systemów łączności.
5. Miejsce pełnienia służby wsp.
6. Gotowość pojazdów i sprzętu silnikowego.
7. Prawidłowość prowadzenia dokumentacji szkolenia.
8. Dokumentacja i wyposażenie punktu alarmowania wsp.
9. System Informatyczny Wspomagania Decyzji WOP^[11].

Raz w roku, w celu indywidualnego i zespołowego sprawdzenia wyszkolenia strażaków wsp, organizuje się zawody pożarnicze. Udział w zawodach pożarniczych jest obowiązkiem każdej wsp.

Zawody przeprowadza się w każdym roku kalendarzowym na dwóch poziomach w miesiącach:

• poziom I (kwiecień-lipiec) - na szczeblu delegatury WOP - dla wszystkich wsp z rejonu działania delegatury WOP,

• poziom II (wrzesień) - na szczeblu Sił Zbrojnych RP - dla wsp, które uzyskały najlepszy wynik oraz dla strażaków, którzy uzyskali najlepsze wyniki w ćwiczeniu indywidualnym podczas zawodów poziomu I z rejonów poszczególnych delegatur WOP.

Zawody II poziomu przeprowadzane są na bazie Szkoły Specjalistów Pożarnictwa w Centrum Szkolenia Logistyki.

W zawodach biorą udział zastępy pożarnicze składające się z: dowódcy zastępu, mechanika, przodownika i pomocnika roty I, przodownika i pomocnika roty II oraz opcjonalnie rezerwowego. Biorą one udział w następujących konkurencjach:

• egzamin teoretyczny (cały zastęp włącznie z zawodnikiem rezerwowym),
• ćwiczenie zespołowe (dowódca zastępu z rotą I i II),
• ćwiczenie indywidualne (dwóch wybranych strażaków),
• ćwiczenie bojowe (dowódca zastępu, mechanik oraz rota I i II).

Wynikiem zawodów jest suma punktów karnych zdobytych podczas wszystkich konkurencji oraz czasów wykonania ćwiczenia indywidualnego i bojowego. Niższa ilość punktów oznacza lepszy rezultat i wyższe miejsce w klasyfikacji zawodów.

Egzamin przeprowadza się w formie pisemnej (testu) dla wszystkich członków zastępu, a oceniany jest na podstawie odpowiedzi na pytania podane w zestawie. Test składa się z 18 pytań. Za każdą odpowiedź błędną lub za brak odpowiedzi strażak otrzymuje 5 punktów karnych. Suma punktów karnych poszczególnych strażaków stanowi wynik zastępu z egzaminu teoretycznego.

Ćwiczenie polega na sprawieniu drabiny do ściany ćwiczeń zgodnie z regulaminem. Oceniana jest dokładność wykonania ćwiczenia, a nie jego czas. Zastęp ma do wyboru jedną z dwóch drabin:

• dwuprzęsłową, wysuwaną za pomocą linki (D 10W),
• nasadkową z czterech przęseł (DN 2,7).

(zdjęcie)

Ćwiczenie wykonuje się w ubraniu specjalnym, na torze o długości 150 m i przebiega ono w następujący sposób:

• strażak ustawia się na linii startu i czeka na sygnał "START" wyznaczonego członka komisji,
• po przebiegnięciu 5 m podnosi i ubiera środki ochrony indywidualnej (hełm strażacki i rękawice specjalne),
• po przebiegnięciu kolejnych 15 m podnosi dwa odcinki węży ssawnych, które przenosi na ramionach lub pod pachami na odległość 40 m i kładzie je za wyznaczoną linią, po czym podpalana jest wanna z benzyną,
• strażak opuszcza przyłbicę hełmu i biegnie kolejne 15 m w stronę gaśnicy, chwyta ją i po przebiegnięciu następnych 20 m gasi wannę z płonącą benzyną,
• po ugaszeniu wanny, gaśnicę pozostawia przy wannie i biegnie 25 m do rozdzielacza,
• ze sprzętu ułożonego przy rozdzielaczu sprawia linię gaśniczą z dwóch odcinków węży pożarniczych W-52 oraz prądownicy w kierunku linii METY (30 m).

Czas wykonania ćwiczenia mierzy się w sekundach od komendy "START" do przekroczenia przez zawodnika linii METY.

Ćwiczenie wykonuje cały zastęp w ubraniach specjalnych a przebiega ono następująco:

• członkowie zastępu ustawiają się na linii startu, frontem w kierunku pożaru (dowódca występuje w hełmie strażackim),
• dowódca wydaje rozkaz w brzmieniu "Zastęp. Pożar na wprost. Punkt czerpania wody - zbiornik przenośny. Rozdzielacz na wysokości 3 odcinków. Rota pierwsza prądem piany ugasić płonącą benzynę w wannie, linia gaśnicza z dwóch odcinków. Rota druga prądem wody obrócić tarczę, linia gaśnicza z dwóch odcinków. WYKONAĆ",
• na komendę WYKONAĆ zawodnicy biegną 10 m do środków ochrony indywidualnej (hełmy strażackie oraz jedna para rękawic specjalnych dla przodownika I roty) i ubierają je,
• następnie, zastęp biegnie kolejne 10 m do miejsca składowania sprzętu, gdzie każdy bierze odpowiedni dla siebie sprzęt,
• mechanik z pomocnikiem II roty budują linię ssawną z trzech odcinków.
• w momencie zanurzenia smoka ssawnego w zbiorniku, podpala się wannę z benzyną, a po sprawieniu linii ssawnej mechanik uruchamia motopompę i podaje wodę, a pomocnik II roty buduje swoją linię gaśniczą,
• dowódca buduje linię główną, ustawia rozdzielacz na wysokości trzech odcinków węży W-75 oraz obsługuje go,
• przodownik II roty buduje linię główną a następnie swoją linię gaśniczą,
• I rota buduje swoją linię gaśniczą,
• strażacy I i II roty opuszczają przyłbice i kolejno - I rota gasi płonącą wannę, a II rota obraca tarczę prądem wody,
• po wykonaniu zadań przez obie roty dowódca melduje o zakończeniu zadania - "GOTOWE".

Czas wykonania ćwiczenia mierzy się w sekundach od komendy "WYKONAĆ" do komendy "GOTOWE".

• Wojskowa Ochrona Przeciwpożarowa
• Szkoła Specjalistów Pożarnictwa
• Szef Wojskowej Ochrony Przeciwpożarowej
• straż pożarna
• Państwowa Straż Pożarna
• Ochotnicza Straż Pożarna
• krajowy system ratowniczo-gaśniczy
• Siły Zbrojne RP

• Inspektorat Wojskowej Ochrony Przeciwpożarowej