1 Samodzielny Batalion Kobiecy

Złota Odznaka Platerówek
Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1943
Rozformowanie	1945
Patron	Emilia Plater
Tradycje
Nadanie sztandaru	1943
Organizacja
Dyslokacja	Warszawa
Rodzaj wojsk	Piechota
Podległość	1 Korpus Polski 1 Armia Polska w ZSRR
Multimedia w Wikimedia Commons

1 Samodzielny Batalion Kobiecy im. Emilii Plater – pododdział piechoty Wojska Polskiego. Patronką jednostki była Emilia Plater, stąd kobiety pełniące w niej służbę nazywano „platerówkami”.

Batalion został sformowany 19 sierpnia 1943 w Sielcach, w składzie 1 Korpusu Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR.

Po okresie organizacyjnym, od września 1943, w skład batalionu wchodziły: szkoła podoficerska, kompanie: 1 i 2 fizylierek, 1 i 2 strzeleckie oraz rusznic ppanc. i ckm; plutony: moździerzy, zwiadu, łączności, sanitarny, saperów i gospodarczy. 30 września 1943 r. batalion tworzyło 740 szeregowych, podoficerów i oficerów, a 7 kwietnia 1945 r. – 533 osoby.

1 września 1943 z batalionu została wyłączona 1 kompania fizylierek, która wyruszyła wraz z 1 DP na front; w czasie bitwy pod Lenino pełniła służbę wartowniczą przy sztabie dywizji; jedną drużynę przydzielono do plutonu sanitarnego 2 pp dla wynoszenia rannych z pola walki, udzielania pierwszej pomocy oraz eskortowania jeńców. 2 kompania strzelców 5 grudnia przydzielona została 2 DP.

9 stycznia 1944, w związku z przegrupowaniem jednostek polskich, batalion przerzucono do wsi Łuczynka na Smoleńszczyźnie, w marcu do m. Żeleźniak pod Trojanowem (obwód żytomierski), w maju do Kiwerc; w lipcu wkroczył na ziemie polskie. Od 17 lipca pełnił służbę wartowniczą w jednostkach tyłowych armii.

14 września 1944 została wyzwolona prawobrzeżna Warszawa. Nasiliło się bezprawie i kradzież, w związku z czym przy komisariatach milicji obywatelskiej dowództwo garnizonu utworzyło komendy wojskowe – celem utrzymania porządku publicznego, zabezpieczenia mienia publicznego i zapewnienia bezpieczeństwa. Do tej trudnej wartowniczej służby został wyznaczony 1 Samodzielny Batalion Kobiecy im. Emilii Plater. Od 12 października platerówki służbę garnizonową na Pradze. Fizylierki tego batalionu 17 stycznia 1945 r. – tuż po wyzwoleniu – w godzinach popołudniowych zaciągnęły wartę przed Grobem Nieznanego Żołnierza w Warszawie.

W pierwszej połowie 1945 roku platerówki pomagały w utrzymywaniu porządku w mieście^[1]. 21 marca 1945 batalion został bezpośrednio podporządkowany Sztabowi Generalnemu WP i podzielony na komisariaty wojskowe rozmieszczone w poszczególnych dzielnicach Warszawy.

Batalion został rozformowany na mocy rozkazu Naczelnego Dowódcy WP z 25 maja 1945. Część żołnierzy 1 SBK osiedliła się w zachodniej Polsce tworząc osiedle Platerowo. Powojenne dzieje zainspirowały film Rzeczpospolita babska, częściowo tam nakręcony.

Sztandar batalionu został ufundowany przez Związek Patriotów Polskich i wręczony w końcu 1943 roku w miejscu formowania^[2].

Opis sztandru:
Płat o wymiarach 60×57 cm, obszyty z trzech stron żółtą frędzlą, przymocowany do drzewca za pomocą czerwonej jedwabnej tulei. Drzewce z jasno politurowanego drewna, z dwóch części skręcanych za pomocą okuć stalowych. Głowica w kształcie orła wspartego na cokole skrzynkowym z napisem: „Batalion Kobiecy im. Emilii Plater”^[2].

Strona główna:
Czerwony krzyż kawalerski, pola między ramionami krzyża białe. Pośrodku aplikowany z białego jedwabiu orzeł w otoku wieńca laurowego. Wieniec aplikowany z żółtego jedwabiu haftowanego żółto-beżowo-brązowym jedwabiem i nićmi biało-beżowymi. Na ramionach krzyża haftowany żółtą nicią napis: „HONOR I OJCZYZNA”; „ZA NASZĄ I WASZĄ WOLNOŚĆ”. Na białych polach gałązki lauru^[2].

Strona odwrotna:
Rysunek jak na stronie głównej. Pośrodku, na białym aplikowanym polu, kolorowo haftowana podobizna Emilii Plater w otoku wieńca jak na stronie głównej. Pod wizerunkiem i wieńcem haftowany żółtą nicią napis: „BATALION KOBIECY IM. EMILII PLATER”. Na białych polach aplikowane i haftowane żółto-biało-brązową nicią gałązki lauru; na dwóch górnych ponad gałązkami daty: „1831” i „1943.15.VII”^[2].

Dowódcy batalionu:

• por. Łupiński – kilka dni (źr. CAW, III-138.)
• por. Zygmunt Sobolewski (1 – 30 VII 1943)
• por. Aleksander Mac (1 VIII – 29 XII 1943)
• kpt. Bolesław Dróżdż (30 XII 1943 – 26 VII 1944)
• kpt. Aleksander Mac (27 VII 1944 – 12 XI 1944)
• ppłk Józef Lasoń (13 XI 1944 – V 1945)

Zastępcy dowódcy do spraw liniowych:

• por. Aleksander Mac (1 – 30 VII 1943)
• por. Jan Drzewiecki (1 VIII 1943 – 12 III 1944)^[3]
• por. Dominik Lisiewicz (13 III 1944 – V 1945)

Zastępcy dowódcy do spraw politycznych:

• por. Halina Zawadzka (16 VI – 23 VIII 1943)
• kpt. Irena Sztachelska (23 VIII – 10 X 1943)
• kpt. Ludwika Bibrowska (10 X 1943 – V 1945)

Szef sztabu

• chor. Aleksander Jankowski (1 IX 1943)

Platerówki

• szer. Aniela Krzywoń
• kpt. Stanisława Drzewiecka
• chor. Helena Junkiewicz
• mjr Helena Jabłońska zd. Figura

• Wanda Bigoszewska, Henryk Wiewióra: Sztandary ludowego Wojska Polskiego 1943–1974. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1974. Brak numerów stron w książce
• Stanisław Komornicki: Wojsko Polskie : krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. 1, Regularne jednostki ludowego Wojska Polskiego : formowanie, działania bojowe, organizacja, uzbrojenie, metryki jednostek piechoty. Warszawa : Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej. Warszawa 1965.

• Bożena Szmagaj, Samodzielny Batalion Kobiecy i jego akta. archiwumcaw.wp.mil.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].