Cesarze bizantyńscy – chronologiczna lista władców Cesarstwa Wschodniorzymskiego.
Lista cesarzy bizantyńskich
[edytuj | edytuj kod]Władca | Wizerunek | Czas panowania | Data urodzin i śmierci | Komentarze |
---|---|---|---|---|
Arkadiusz Flavius Arcadius |
395–408 | 377–408 | Najstarszy syn Teodozjusza I, brat cesarza zachodniorzymskiego Honoriusza i Gallii Placydii. 16 stycznia 383 przyjął tytuł Augusta. | |
Teodozjusz II Flavius Theodosius |
408–450 | 401–450 | Koregent Arkadiusza 402–408 | |
Marcjan Flavius Marcianus |
450–457 | 392–457 | Syn trackiego żołnierza. 25 sierpnia 450 w obecności senatu, przez wojsko i lud obwołany Augustem. |
Władca | Wizerunek | Czas panowania | Data urodzin i śmierci | Komentarze |
---|---|---|---|---|
Leon I Flavius Valerius Leo |
457–474 | 401–474 | Urodzony w Tracji. Jako pierwszy panujący został koronowany przez patriarchę Konstantynopola. | |
Leon II Flavius Leo |
473–474 | 467–474 | Nieletni wnuk Leona I, syn Zenona. | |
Zenon Flavius Zeno |
474–475 | 421–491 | Wcześniej regent za panowania syna – Leona II 473–474 | |
Marcian | 474 | 469–484 | Uzurpator | |
Bazyliskus Flavius Basiliscus |
475–476 | 430–476 | Przez niektórych uznawany za uzurpatora. | |
Marcus | 475–476 | ?–476 | Koregent i syn Bazyliskusa, początkowo jako Cezar, później August | |
Zenon Flavius Zeno |
476–491 | 421–491 | ponownie | |
Leoncjusz I | 484–488 | ?–488 | Uzurpator | |
Anastazjusz I Flavius Anastasius |
491–518 | 430–518 | Wskazany na następcę cesarza przez wdowę po Zenonie, którą pojął za żonę. |
Władca | Wizerunek | Czas panowania | Data urodzin i śmierci | Komentarze |
---|---|---|---|---|
Justyn I Flavius Iustinus |
518–527 | 450–527 | Urodzony w pobliżu Skopje jako syn chłopa. Krótko przed śmiercią ogłoszony Augustem (1 sierpnia 527). | |
Justynian I Wielki Flavius Petrus Sabbatius Iustinianus |
527–565 | 483–565 | Pochodzenie chłopskie. Zanim objął władzę, był oficerem konnej straży przybocznej cesarza, tzw. Scholae Palatinae. 525 poślubił Teodorę. Koronowany razem z Teodorą w Hagia Sophia. Przyjął tytuł Basileus (autokrata). Przyczynił się do rozwoju kulturalnego i klasyfikacji praw. Wydał „Kodeks Justyniana” (Corpus iuris civilis, 528–534). Budował świątynie w prowincjach, np. Kościół San Vitale w Rawennie. | |
Justyn II Flavius Iustinus Iunior |
565–578 | 520–578 | Syn Wigilancji, siostrzeniec cesarza Justyniana I. Jego żoną była Zofia, siostrzenica małżonki cesarza – Teodory. | |
Tyberiusz II Konstantyn Flavius Tiberius Constantinus |
578–582 | 520–582 | ||
Maurycjusz Flavius Mauricius Tiberius |
582–602 | 539–602 |
Bez dynastii
[edytuj | edytuj kod]Władca | Wizerunek | Czas panowania | Data urodzin i śmierci | Komentarze |
---|---|---|---|---|
Fokas Flavius Phocas |
602–610 | 570–610 |
Władca | Wizerunek | Czas panowania | Data urodzin i śmierci | Komentarze |
---|---|---|---|---|
Herakliusz Flavius Heraclius Ἡράκλειος |
610–641 | 574–641 | Zastąpił cesarski tytuł caesar imperator augustus greckim terminem basileus | |
Konstantyn III Κωνσταντῖνος Oficjalnie: Heraclius Novus Constantinus (Herakliusz nowy Konstantyn) |
641 | 612–641 | Koregent i syn Herakliusza 613–641. Od 641 współrządził z bratem Heraklenasem. | |
Herakleonas Ἡρακλεωνάς Oficjalnie: Konstantyn Herakliusz |
641 | 626–641 | Koregent i syn Herakliusza 638–641. Od 641 współrządził z bratem Konstantynem III. | |
Konstans II Κώνστας Β΄ |
641–668 | 630–668 | ||
Konstantyn IV Κωνσταντίνος Δ΄ ο νέος |
668–685 | 649–685 | Koregent Konstansa II 654–668 | |
Herakliusz | 659–681 | Koregent Konstansa II | ||
Tyberiusz | 659–681 | Koregent Konstansa II | ||
Justynian II Rhinotmetos Ιουστινιανός Β΄ |
685–695 | 669–711 | Koregent i syn Konstantyna IV od wiosny 685. Samodzielny cesarz od września 685. Usunięty w 695. |
Bez dynastii
[edytuj | edytuj kod]Władca | Wizerunek | Czas panowania | Data urodzin i śmierci | Komentarze |
---|---|---|---|---|
Leoncjusz II Λεόντιος |
695–698 | 660–706 | Usunięty w 698 | |
Tyberiusz III Τιβέριος Γ |
698–705 | ?–705 |
Władca | Wizerunek | Czas panowania | Data urodzin i śmierci | Komentarze |
---|---|---|---|---|
Justynian II Rhinotmetos Ιουστινιανός Β |
705–711 | 669–711 | Ponownie | |
Tyberiusz (IV) | 706–711 | Koregent Justyniana II 706–711 |
Bez dynastii
[edytuj | edytuj kod]Władca | Wizerunek | Czas panowania | Data urodzin i śmierci | Komentarze |
---|---|---|---|---|
Filipikos Bardanes Φιλιππικὸς Βαρδάνης |
711–713 | ?–713 | ||
Anastazjusz II Ἀρτέμιος Ἀναστάσιος Β΄ |
713–716 | ?–719 | Usunięty | |
Teodozjusz III | 716–717 | ?–754 | Usunięty |
Władca | Wizerunek | Czas panowania | Data urodzin i śmierci | Komentarze |
---|---|---|---|---|
Leon III Izauryjczyk Λέων Γ' ο Ίσαυρος |
717–741 | 680–741 | ||
Konstantyn V Kopronim Κωνσταντίνος Ε΄ |
741–775 | 718–775 | Koregent i syn Leona III 720–741 | |
Artabasdes Ἀρταύασδος |
741/742–743 | ?–743 | Przez niektórych uznawany za uzurpatora. | |
Nicefor | 741–743 | Koregent i syn Artabasdesa | ||
Leon IV Chazar Λέων Δ΄ ὁ Χάζαρος |
775–780 | 750–780 | Koregent i syn Konstantyna V 751–775 | |
Konstantyn VI Κωνσταντῖνος Ϛ΄ |
780–797 | 771–797 lub 802 | Koregent i syn Leona IV 776–780. Usunięty przez matkę. | |
Irena Ειρήνη Σαρανταπήχαινα |
797–802 | 752–803 | Regentka i matka Konstantyna VI 780–797. Usunięta |
Władca | Wizerunek | Czas panowania | Data urodzin i śmierci | Komentarze |
---|---|---|---|---|
Nicefor I Genik Νικηφορος |
802–811 | ok. 760–811 | ||
Staurakios Σταυράκιος |
811 | ?–812 | Koregent i syn Nicefora I 803–811. Zmuszony do abdykacji w 811 | |
Michał I Rangabe Μιχαήλ Α΄ Ραγγαβέ |
811–813 | ?–844 | Znany także jako Michał I Rangabeusz. Abdykował w 813 na wieść o buncie wojska. | |
Teofilakt | 812–814 | Koregent i syn Michała I |
Bez dynastii
[edytuj | edytuj kod]Władca | Wizerunek | Czas panowania | Data urodzin i śmierci | Komentarze |
---|---|---|---|---|
Leon V Armeńczyk Λέων Ε' ο Αρμένιος |
813–820 | 775–820 | Obalony i zamordowany przez następcę | |
Symbatios (Konstantyn) | 814–820 | Koregent i syn Leona V |
Władca | Wizerunek | Czas panowania | Data urodzin i śmierci | Komentarze |
---|---|---|---|---|
Michał II Amoryjczyk Μιχαήλ Β΄ ὁ ἐξ Ἀμορίου |
820–829 | 770–829 | ||
Teofil Θεόφιλος |
829–842 | 813–842 | Koregent i syn Michała II 821–829 | |
Konstantyn | 833–835 | ?–835 | Koregent i syn Teofila | |
Michał III Metystes Μιχαήλ Γ΄ |
842–867 | 833–867 |
Władca | Wizerunek | Czas panowania | Data urodzin i śmierci | Komentarze |
---|---|---|---|---|
Bazyli I Macedończyk Βασίλειος ὁ Μακεδών |
867–886 | 811–886 | Symbatios, współcesarza w latach 869–879 jako Konstanty | |
Symbatios (Konstantyn) | 869–879 | 864/866–879 | Koregent i syn Bazylego I | |
Leon VI Filozof Λέων ΣΤ΄ ο Σοφός |
886–912 | 866–912 | ||
Aleksander Αλέξανδρος |
912–913 | 870–913 | Koregent ojca, później brata 879–912, samodzielny cesarz od 912. | |
Konstantyn VII Porfirogeneta Κωνσταντίνος Ζ΄ ο Πορφυρογέννητος |
913–959 | 902–959 | Koregent 908–913. Odsunięty od władzy w latach 919–945 przez Romana I i jego synów | |
Roman I Lekapen Ρωμανός Α΄ Λεκαπηνός |
919–944 | 870–948 | Formalnie koregent Konstantyna VII. Usunięty przez synów. | |
Krzysztof Lekapen | 920–931 | ?–931 | koregent Romana I i Konstantyna VII. | |
Stefan Lekapen | 924–945 | ?–963 | koregent Romana I i Konstantyna VII. | |
Konstantyn Lekapen | 925–945 | ?–946 | koregent Romana I i Konstantyna VII. | |
Roman II Porfirogeneta Ρωμανός Β΄ ο Πορφυρογέννητος |
959–963 | 939–963 | Koregent i syn Konstantyna VII 945–959 | |
Nicefor II Fokas Νικηφόρος Β΄ Φωκάς |
963–969 | 912–969 | ||
Jan I Tzimiskes Ιωάννης Τσιμισκής |
969–976 | 925–976 | ||
Bazyli II Bułgarobójca Βασίλειος Β΄ Βουλγαροκτόνος |
976–1025 | 958–1025 | Koregent kolejnych cesarzy 960–976 | |
Konstantyn VIII Κωνσταντίνος Η΄ ο Πορφυρογέννητος |
1025–1028 | 960–1028 | Koregent kolejnych cesarzy 961–1025 | |
Zoe Ζωή Πορφυρογέννητη |
1028–1050 | 978–1050 | W 1042 rządy samodzielne (patrz niżej) | |
Roman III Argyros Ρωμανός Γ΄ Αργυρός |
1028–1034 | 968–1034 | Pierwszy mąż Zoe, z którą współrządził. | |
Michał IV Paflagończyk Μιχαήλ Δ΄ ο Παφλαγών |
1034–1041 | 1010–1041 | Drugi mąż Zoe, z którą współrządził. | |
Michał V Kalafates Μιχαήλ Ε΄ ο Καλαφάτης |
1041–1042 | 1015–1042 | Adoptowany syn Zoe, z którą współrządził | |
Zoe i Teodora | 1042 | – | Samodzielne wspólne rządy | |
Konstantyn IX Monomach Κωνσταντίνος Θ΄ Μονομάχος |
1042–1055 | 1000–1050 | Trzeci mąż Zoe, z którą współrządził do 1050. | |
Teodora Θεοδώρα |
1055–1056 | 981–1056 | Ponownie, rządy samodzielne | |
Michał VI Stratiotikos Μιχαήλ ΣΤ΄ ο Στρατιωτικός |
1056–1057 | ?–1059 |
Władca | Wizerunek | Czas panowania | Data urodzin i śmierci | Komentarze |
---|---|---|---|---|
Izaak I Komnen Ισαάκιος Α΄ Κομνηνός |
1057–1059 | 1005–1061 | Dobrowolnie abdykował |
Władca | Wizerunek | Czas panowania | Data urodzin i śmierci | Komentarze |
---|---|---|---|---|
Konstantyn X Dukas Κωνσταντίνος Ι΄ Δούκας |
1059–1067 | 1006–1067 | ||
Konstantyn Dukas Κωνστάντιος Δούκας |
1060–1078 | 1060–1082 | Koregent | |
Eudoksja Makrembolitissa Ευδοκία Μακρεμβολίτισσα |
1067–1068 | 1021–1096 | Rządy samodzielne, koregentka od 1068 | |
Andronik Dukas Ἀνδρόνικος Δούκας |
1068–1070 | 1057–po 1081 | Koregent | |
Roman IV Diogenes Ρωμανός Δ΄ Διογένης |
1068–1071 | 1020–1072 | Usunięty | |
Eudoksja Makrembolitissa Ευδοκία Μακρεμβολίτισσα |
1071 | 1021–1096 | Rządy samodzielne | |
Michał VII Dukas Μιχαήλ Ζ΄ Δούκας |
1071–1078 | ok. 1050–1090 | Koregent 1059–1071. Abdykował po wybuchu buntu. | |
Filaret Brachamios Φιλάρετος Βραχάμιος |
1071–1078 | ?–1087 | Uzurpator | |
Konstantyn Dukas Κωνστάντιος Δούκας |
1074–1078 | 1074–1095 | Koregent i syn Michała VII | |
Nicefor III Botaniates Νικηφόρος Γ΄ Βοτανειάτης |
1078–1081 | 1001/1002–1081/1082 | Usunięty |
Władca | Wizerunek | Czas panowania | Data urodzin i śmierci | Komentarze |
---|---|---|---|---|
Aleksy I Komnen Αλέξιος Α' Κομνηνός |
1081–1118 | 1048–1118 | ||
Konstantyn Dukas Κωνστάντιος Δούκας |
1081–1087 | 1074–1095 | Ponownie, koregent Aleksego I | |
Jan II Komnen Ιωάννης Β' Κομνηνός |
1118–1143 | 1087–1143 | Koregent 1092–1118 | |
Aleksy Komnen | 1122–1142 | 1107–1142 | Koregent i syn Jana II | |
Manuel I Komnen Μανουήλ Α' Κομνηνός |
1143–1180 | 1118–1180 | ||
Aleksy II Komnen Αλέξιος B' Κομνηνός |
1180–1183 | 1167–1183 | ||
Andronik I Komnen Ανδρόνικος Α' Κομνηνός |
1183–1185 | 1123–1185 |
Władca | Wizerunek | Czas panowania | Data urodzin i śmierci | Komentarze |
---|---|---|---|---|
Izaak II Angelos Ισαάκιος Β’ Άγγελος |
1185–1195 | ok. 1156–1204 | ||
Konstantyn Angelos Dukas Κωνσταντίνος Άγγελος Δούκας |
1193 | 1173–? | Uzurpator | |
Aleksy III Angelos Αλέξιος Γ' Άγγελος |
1195–1203 | ok. 1153–1211 | Usunięty przez wojska IV krucjaty. | |
Izaak II Angelos Ισαάκιος Β' Άγγελος |
1203–1204 | 1056–1204 | Ponownie. Rządził wspólnie z Aleksym IV | |
Aleksy IV Angelos Αλέξιος Δ' Άγγελος |
1203–1204 | 1182–1204 | Rządził wspólnie z Izaakiem II | |
Aleksy V Dukas, Murzuflos Αλέξιος Ε' Δούκας ο Μούρτζουφλος |
1204 | ?–1205 | Usunięty przez wojska IV krucjaty. | |
Konstantyn Laskarys Θεόδωρος Α΄ Λάσκαρις |
1204 | 1170–? | Wybrany cesarzem podczas oblężenia Konstantynopola. |
Dynastia Laskarysów panowała tylko w Cesarstwie Nicejskim
Władca | Wizerunek | Czas panowania | Data urodzin i śmierci | Komentarze |
---|---|---|---|---|
Teodor I Laskarys Θεόδωρος Α΄ Λάσκαρις |
1204–1222 | 1174–1222 | ||
Jan III Dukas Watatzes Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης |
1222–1254 | 1192–1254 | ||
Teodor II Laskarys Θεόδωρος Β' Λάσκαρις |
1254–1258 | 1221–1258 | ||
Jan IV Laskarys Ιωάννης Δ' Λάσκαρις |
1258–1261 | 1250–1305 | Usunięty przez Michała VIII |
Władca | Wizerunek | Czas panowania | Data urodzin i śmierci | Komentarze |
---|---|---|---|---|
Michał VIII Paleolog Μιχαήλ Η' Παλαιολόγος |
1259–1282 | 1224/1225–1282 | Początkowo współrządził formalnie z Janem IV. 25 lipca 1261 odzyskał Konstantynopol. | |
Andronik II Paleolog Ανδρόνικος Β' Παλαιολόγος |
1282–1328 | 1259–1328 | Koregent i syn Michała VIII 1272–1282 | |
Michał (IX) Paleolog | 1294–1320 | 1277–1320 | Koregent i syn Andronika II | |
Andronik III Paleolog Ανδρόνικος Γ' Παλαιολόγος |
1328–1341 | 1296–1341 | Koregent 1325–1328 | |
Jan V Paleolog Ίωάννης Ε' Παλαιολόγος |
1341–1347 | 1332–1391 | Usunięty |
Władca | Wizerunek | Czas panowania | Data urodzin i śmierci | Komentarze |
---|---|---|---|---|
Jan VI Kantakuzen Ἰωάννης ΣΤʹ Καντακουζηνός |
1347–1354 | 1294/1295–1383 | Usunięty | |
Mateusz Kantakuzen Ματθαίος Ασάνης Καντακουζηνός |
1353–1357 | 1325–1383 lub 1391 | Początkowo koregent Jana VI. Zrzekł się władzy i podporządkował Janowi V. |
Władca | Wizerunek | Czas panowania | Data urodzin i śmierci | Komentarze |
---|---|---|---|---|
Jan V Paleolog Ίωάννης Ε' Παλαιολόγος |
1355–1376 | 1332–1391 | Ponownie, usunięty. | |
Andronik IV Paleolog Ανδρόνικος Δ' Παλαιολόγος |
1376–1379 | 1348–1395 | Koregent 1350–1376. Usunięty. | |
Jan V Paleolog Ίωάννης Ε' Παλαιολόγος |
1379–1390 | 1332–1391 | Ponownie | |
Jan VII Paleolog Ιωάννης Ζ' Παλαιολόγος, |
1390 | 1370–1408 | ||
Jan V Paleolog Ίωάννης Ε' Παλαιολόγος |
1390–1391 | 1332–1391 | Ponownie | |
Manuel II Paleolog Μανουήλ Β΄ Παλαιολόγος |
1391–1425 | 1350–1425 | Koregent 1373–1391 | |
Jan VII Paleolog Ιωάννης Ζ' Παλαιολόγος, |
1399–1402 | 1370–1408 | Ponownie. Koregent Manuela II. | |
Andronik V Paleolog Ανδρόνικος Ε' Παλαιολόγος) |
1403–1407 | 1400–1407 | Koregent Manuela II. | |
Jan VIII Paleolog Ίωάννης Η' Παλαιολόγος |
1425–1448 | 1392–1448 | Koregent i syn Manuela II 1411–1425 | |
Konstantyn XI Dragazes, Paleolog Κωνσταντῖνος ΙΑ' Δραγάσης Παλαιολόγος |
1449–1453 | 1405–1453 |
Lista pretendentów do tronu cesarskiego po 1453
[edytuj | edytuj kod]Władca | Czas panowania | Data urodzin i śmierci | Komentarze | |
---|---|---|---|---|
Dynastia Paleologów | ||||
Demetriusz | 1453–1460 | 1407–1470 | ||
Tomasz Paleolog | 1453–1465 | 1408–1465 | ||
Andrzej Paleolog | 1465–1502 | 1453–1502 | 16 września 1494 zawarł układ z królem Francji Karolem VIII przekazując mu prawa do tronów Konstantynopola, Trapezuntu i Serbii (zatrzymał sobie prawa do despotatu Morei) w zamian za 1200 złotych dukatów rocznej pensji. W 1502 przekazał swoje prawa Ferdynandowi Katolickiemu i Izabeli Kastylijskiej, ale nie otrzymał od nich pieniędzy. |
Genealogia
[edytuj | edytuj kod]Uproszczona genealogia ostatnich dynastii bizantyńskich i związków między nimi:
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- Cesarstwo Bizantyńskie
- cesarze rzymscy
- drzewa genealogiczne cesarzy bizantyjskich
- władcy cesarstwa trapezunckiego
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- De Imperatoribus Romanis: An Online Encyclopedia of Roman Rulers and Their Families. [dostęp 2016-10-24]. (ang.).
- Portrety cesarzy bizantyńskich na monetach. [w:] Byzantium!!! [on-line]. [dostęp 2005-05-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-02-24)]. (ang.).