![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/Statue-Augustus.jpg/220px-Statue-Augustus.jpg)
Chronologiczna lista władców Rzymu okresu cesarstwa.
Władca | Czas panowania | Data urodzin i śmierci | Zaliczenie w poczet bogów |
Uwagi | |
---|---|---|---|---|---|
Oktawian August Gaius Iulius Caesar Octavianus |
27 p.n.e.–14 | 63 p.n.e.–14 | jako Divus Augustus | wnuk siostry Juliusza Cezara, Julii | |
Tyberiusz Tiberius Claudius Nero |
![]() |
14–37 | 42 p.n.e.–37 | niezaliczony | syn Liwii Druzylli z jej pierwszego małżeństwa, przybrany syn i pasierb Oktawiana Augusta |
Kaligula Gaius Iulius Caesar Germanicus |
37–41 | 12–41 | niezaliczony | syn Germanika i Agrypiny Starszej, wnuk brata Tyberiusza | |
Klaudiusz Tiberius Claudius Drusus Nero Germanicus |
![]() |
41–54 | 10 p.n.e.–54 | jako Divus Claudius | syn Druzusa Starszego i Antonii Młodszej, bratanek Tyberiusza i stryj Kaliguli |
Neron Lucius Domitius Ahenobarbus |
![]() |
54–68 | 37–68 | niezaliczony | syn Agrypiny Młodszej i Lucjusza Domicjusza Ahenobarbusa, pasierb Klaudiusza |
Władca | Czas panowania | Data urodzin i śmierci | Zaliczenie w poczet bogów |
Uwagi | |
---|---|---|---|---|---|
Galba Servus Sulpicius Galba |
![]() |
czerwiec 68 – styczeń 69 | 3 p.n.e.–69 | niezaliczony | |
Oton Marcus Salvius Otho |
![]() |
styczeń 69 – kwiecień 69 | 32–69 | niezaliczony | |
Witeliusz Aulus Vitellius |
![]() |
kwiecień 69 – grudzień 69 | 15–69 | niezaliczony |
Władca | Czas panowania | Data urodzin i śmierci | Zaliczenie w poczet bogów |
Uwagi | |
---|---|---|---|---|---|
Wespazjan Titus Flavius Vespasianus |
![]() |
69–79 | 9–79 | jako Divus Vespasianus | |
Tytus Titus Flavius Vespasianus |
![]() |
79–81 | 39–81 | jako Divus Titus | syn Wespazjana |
Domicjan Titus Flavius Domitianus |
![]() |
81–96 | 51–96 | niezaliczony | syn Wespazjana, brat Tytusa Flawiusza |
Władca | Czas panowania | Data urodzin i śmierci | Zaliczenie w poczet bogów |
Uwagi | |
---|---|---|---|---|---|
Nerwa Marcus Cocceius Nerva |
![]() |
96–98 | 30–98 | jako Divus Nerva | pierwszy z „Pięciu dobrych cesarzy” |
Trajan Marcus Ulpius Traianus |
98–117 | 53–117 | jako Divus Traianus | adoptowany przez Nerwę, drugi z „Pięciu dobrych cesarzy” | |
Hadrian Publius Aelius Hadrianus |
![]() |
117–138 | 76–138 | jako Divus Hadrianus | adoptowany przez Trajana, trzeci z „Pięciu dobrych cesarzy” |
Cejoniusz Kommodus | ![]() |
136–138 | 101–138 | niezaliczony | cezar, adoptowany przez Hadriana |
Antoninus Pius Titus Aurelius Fulvius Boionius Antoninus |
![]() |
138–161 | 86–161 | jako Divus Antoninus | adoptowany przez Hadriana, czwarty z „Pięciu dobrych cesarzy” |
Marek Aureliusz Marcus Annius Verus |
![]() |
161–180 | 121–180 | jako Divus Marcus Antoninus Pius | adoptowany przez Antonina Piusa, ostatni z „Pięciu dobrych cesarzy” |
Lucjusz Werus Lucius Ceionius Commodus |
![]() |
161–169 | 130–169 | jako Divus Verus | współcesarz z Markiem Aureliuszem, syn Cejoniusza Kommodusa |
Awidiusz Kasjusz | 175 | ok. 130–175 | uzurpator w Syrii i Egipcie | ||
Kommodus Lucius Aurelius Commodus Antoninus |
![]() |
180–192 | 161–192 | jako Divus Commodus | syn Marka Aureliusza |
Bez dynastii
[edytuj | edytuj kod]Władca | Czas panowania | Data urodzin i śmierci | Zaliczenie w poczet bogów |
Uwagi | |
---|---|---|---|---|---|
Pertynaks Publius Helvius Pertinax |
styczeń 193 – marzec 193 | 126–193 | jako Divus Pertinax | ||
Dydiusz Julian Marcus Didius Iulianus Severus |
![]() |
marzec 193 – czerwiec 193 | 133–193 | niezaliczony |
Dynastia Sewerów (albo syryjska)
[edytuj | edytuj kod]Władca | Czas panowania | Data urodzin i śmierci | Zaliczenie w poczet bogów |
Uwagi | |
---|---|---|---|---|---|
Pescenniusz Niger | ![]() |
193–194 | 135–194 | uzurpator na Wschodzie | |
Klodiusz Albin | ![]() |
195–197 | 140/150–197 | uzurpator w Brytanii i Galii | |
Septymiusz Sewer Lucius Septimius Severus |
![]() |
193–211 | 145–211 | jako Divus Septimius Severus | |
Geta Publius Septimius Geta |
![]() |
211–212 | 189–212 | niezaliczony | syn Septymiusza Sewera |
Karakalla Lucius Septimius Bassianus Marcus Aurelius Antoninus |
![]() |
211–217 | 188–217 | niezaliczony | syn Septymiusza Sewera |
Makrynus Marcus Opellius Macrinus |
![]() |
217–218 | 164–218 | niezaliczony | |
Diadumenian Marcus Opellius Diadumenianus |
![]() |
218–218 | ?–218 | koregent i syn Makrynusa | |
Heliogabal Varius Avitus Bassianus |
![]() |
218–222 | 204–222 | niezaliczony | syn ciotecznej siostry Karakalli i Gety |
Aleksander Sewer Gessius Bassianus Alexianus |
![]() |
222–235 | 208–235 | zaliczony | syn drugiej ciotecznej siostry Karakalli i Gety, brat cioteczny Heliogabala |
Cesarze z okresu kryzysu w III wieku
[edytuj | edytuj kod]Władca | Czas panowania | Data urodzin i śmierci | Zaliczenie w poczet bogów |
Uwagi | |
---|---|---|---|---|---|
Maksymin Trak Gaius Iulius Verus Maximinus |
![]() |
235–238 | 182/183–238 | niezaliczony | |
Werus Maksymus Gaius Iulius Verus Maximus |
![]() |
236–238 | 216–238 | cezar i syn Maksymina Traka | |
Kwartynus | ![]() |
235–235 | ?–235 | uzurpator | |
Gordian I Marcus Antonius Gordianus Sempronianus |
![]() |
238–238 | 158/159–238 | jako Divus Gordianus | współrządził z synem Gordianem II |
Gordian II Marcus Antonius Gordianus Sempronianus |
![]() |
238–238 | 192–238 | jako Divus Gordianus | koregent i syn Gordiana I |
Balbin Decimus Caelius Calvinus Balbinus |
![]() |
238–238 | ?–238 | niezaliczony | współcesarz z Pupienem |
Pupien Marcus Clodius Pupienus Maximus |
![]() |
238–238 | ok. 164–238 | niezaliczony | współcesarz z Balbinem |
Gordian III Marcus Antonius Gordianus |
![]() |
238–244 | 225–244 | jako Divus Gordianus | cezar Balbina i Pupiena kwiecień-lipiec 238, wnuk Gordiana I |
Sabinian | 240–240 | ?–240 | uzurpator w Kartaginie | ||
Filip I Arab Marcus Iulius Philippus |
![]() |
244–249 | 204–249 | ||
Filip II Marcus Iulius Severus Philippus |
![]() |
247–249 | ?–249 | cezar 244-247, koregent od 247, syn Filipa Araba | |
Sylbannakus | ![]() |
244–249 | ?–249 | uzurpator | |
Pakacjan | ![]() |
248–248 (?) | ?–248 (?) | uzurpator w Panonii/Mezji | |
Jotapian | ![]() |
248–248 | ?–248 | uzurpator w Kapadocji | |
Sponsjan | ![]() |
244–249 | ?–249 | uzurpator | |
Decjusz Gaius Messius Quintus Decius |
![]() |
249–251 | 190–251 | niezaliczony | |
Gajusz Juliusz Pryskus | 249–250 | ?–251/253 | brat Filipa Araba, uzurpator na Wschodzie | ||
Licynian | 250–250 | ?–250 | uzurpator | ||
Herenniusz Quintus Herennius Etruscus Messius Decius |
![]() |
251–251 | ?–251 | niezaliczony | syn Decjusza |
Hostylian Gaius Valens Hostilianus Messius Quintus |
251–251 | ?–251 | niezaliczony | syn Decjusza | |
Trebonian Gallus Gaius Vibius Trebonianus Gallus |
251–253 | 206–253 | |||
Woluzjan Gaius Vibius Afinius Gallus Veldumnianus Volusianus |
![]() |
251–253 | ?–253 | syn Treboniana Gallusa | |
Emilian Marcus Aemilius Aemilianus |
![]() |
253–253 | ?–253 | niezaliczony | zalegalizowany uzurpator z Mezji |
Mereades | 253–260 | ?–260 | uzurpator | ||
Uraniusz Antonin | ![]() |
249–254 | ?–254 | uzurpator w Syrii | |
Walerian I Publius Licinius Valerianus |
![]() |
253–260 | 193–260 | jako Divus Valerianus | współrządził z synem Galienem |
Galien Publius Licinius Egnatius Gallienus |
![]() |
253–268 | 218–268 | jako Divus Gallienus | syn Waleriana I |
Walerian II Publius Licinius Cornelius Valerianus |
![]() |
253–257 | ?–257 | syn Galiena | |
Celsus | 253–268 | ?–268 | uzurpator | ||
Ingenuus | ![]() |
258–260 | ?–260 | uzurpator w Panonii | |
Salonin Publius Licinius Cornelius Saloninus Valerianus |
![]() |
259–260 | ?–260 | jako Divus Saloninus | syn Galiena |
Makrian I | ![]() |
260-261 | ?–261 | uzurpator na Wschodzie | |
Makrian II | ![]() |
260–261 | ?–261 | uzurpator na Wschodzie, syn Makriana Starszego | |
Kwietus | ![]() |
260–261 | ?–261 | uzurpator na Wschodzie, brat Makriana II | |
Regalian | ![]() |
260–260 | ?–260 | uzurpator w Panonii | |
Musjusz Emilian | ![]() |
261–262 | ?–262 | uzurpator w Egipcie |
Cesarstwo galijskie (formalnie uzurpatorzy)
[edytuj | edytuj kod]Władca | Czas panowania | Data urodzin i śmierci | Zaliczenie w poczet bogów |
Uwagi | |
---|---|---|---|---|---|
Postumus | ![]() |
260–268 | ?–268 | uzurpator na zachodzie cesarstwa | |
Aureolus | ![]() |
268–269 | ?–269 | uzurpator w Recji | |
Lelian | ![]() |
268–268 | ?–268 | uzurpator w Moguncji | |
Mariusz | ![]() |
268–268 | ?–268 | uzurpator w Kolonii | |
Domicjan (II) | 268–268 | ?–268 | uzurpator w Galii | ||
Wiktoryn | ![]() |
268–270 | ?–270 | ||
Tetrykus I | ![]() |
270–273 | ?–273 | ||
Tetrykus II | ![]() |
270–273 | ?–273 |
Cesarze iliryjscy
[edytuj | edytuj kod]Władca | Czas panowania | Data urodzin i śmierci | Zaliczenie w poczet bogów |
Uwagi | |
---|---|---|---|---|---|
Klaudiusz II Gocki Marcus Aurelius Valerius Claudius Gothicus |
![]() |
268–270 | 214–270 | jako Divus Claudius Gothicus | |
Kwintyllus Marcus Aurelius Claudius Quintillus |
![]() |
270–270 | ?–270 | niezaliczony | brat Klaudiusza II Gockiego |
Aurelian Lucius Domitius Aurelianus |
![]() |
270–275 | 214–275 | jako Divus Aurelianus | |
Urbanus | 270–271 | ?–271 | uzurpator | ||
Septymiusz | 271–271 | ?–271 | uzurpator w Dalmacji | ||
Waballat | ![]() |
271–272 | ?–po 274 | władca Palmiry, uzurpator | |
Antioch | 272–272 | ?–po 272 | uzurpator w Palmirze | ||
Tacyt Marcus Claudius Tacitus |
![]() |
275–276 | ?–276 | niezaliczony | |
Florian Marcus Annius Florianus |
![]() |
276–276 | ?–276 | niezaliczony | brat Tacyta |
Probus Marcus Aurelius Probus |
![]() |
276–282 | 232–282 | niezaliczony | |
Bonosus | ![]() |
280–280 | ?–280 | uzurpator w Kolonii | |
Saturnin | ![]() |
280–280 | ?–280 | uzurpator w Syrii | |
Prokulus | ![]() |
280–281 | uzurpator w prowincjach zachodnich (Lugdunum/Kolonia) | ||
Karus Marcus Numerius Carus |
![]() |
282–283 | ?–283 | jako Divus Carus | |
Numerian Marcus Aurelius Numerius Numerianus |
![]() |
283–284 | ?–284 | niezaliczony | syn i koregent Karusa |
Karynus Marcus Aurelius Carinus |
283–285 | ?–285 | niezaliczony | syn Karusa | |
Julian z Panonii | ![]() |
284–285 | ?–285 | uzurpator w kraju Wenetów, Istrii i Panonii |
Dominat
[edytuj | edytuj kod]Władca | Czas panowania | Data urodzin i śmierci | Zaliczenie w poczet bogów |
Uwagi | |
---|---|---|---|---|---|
Dioklecjan Gaius Valerius Diocles |
![]() |
284–305 | 245–313 lub 316 | niezaliczony | abdykował |
Maksymian Marcus Aurelius Valerius Maximianus |
![]() |
285–305 | 250–310 | abdykował | |
Amandus | 285–286 | ?–286 | uzurpator w Galii i Hiszpanii | ||
Karauzjusz | ![]() |
287–293 | ?–293 | uzurpator w Brytanii | |
Allektus | ![]() |
293–296 | ?–296 | uzurpator w Brytanii | |
Domicjusz Domicjan | ![]() |
296–297 | ?–297 | uzurpator w Egipcie | |
Konstancjusz I Chlorus Gaius Flavius Constantius |
![]() |
305–306 | ok. 250–306 | jako Divus Constantius | cezar Maksymiana 293-305 |
Galeriusz Gaius Galerius Valerius Maximianus |
![]() |
305–311 | 250–311 | jako Divus Galerius | cezar Dioklecjana 293-305 |
Flawiusz Sewer Flavius Valerius Severus |
![]() |
306–307 | ?–307 | cezar Konstancjusza I 305-306 | |
Maksencjusz Marcus Aurelius Valerius Maxentius |
![]() |
307–312 | 280–312 | ||
Lucjusz Domicjusz Aleksander | ![]() |
308–309/311 | ?–309/311 | uzurpator w Afryce | |
Konstantyn I Wielki Gaius Flavius Valerius Constantinus |
![]() |
306–337 | 271/273–337 | jako pierwszy cesarz przyjął chrzest | |
Licyniusz Flavius Galerius Valerius Licinianus Licinius |
![]() |
308–324 | 250–324 | ||
Maksymin Daja Gaius Galerius Valerius Maximinus |
![]() |
309–313 | ok. 270–313 | cezar Galeriusza 305-309 | |
Waleriusz Walens Aurelius Valerius Valens |
![]() |
316–317 | ?–317 | współrządca Licyniusza | |
Licyniusz II | 317–324 | ?–324 | cezar Licyniusza | ||
Martynian Sextus Marcius Martinianus |
![]() |
324–324 | ?–325 | koregent Licyniusza | |
Kryspus | ![]() |
317–326 | ?–326 | cezar Konstantyna Wielkiego | |
Dalmacjusz | ![]() |
335–337 | ?–337 | cezar Konstantyna Wielkiego | |
Hannibalian | ![]() |
335–337 | ?–337 | bratanek Konstantyna Wielkiego, władca Armenii | |
Konstantyn II Flavius Claudius Constantinus |
![]() |
337–340 | 317–340 | cezar Konstantyna Wielkiego 317-337 | |
Konstans I Flavius Iulius Constans |
![]() |
337–350 | 320–350 | cezar Konstantyna Wielkiego 333-337 | |
Konstancjusz II Flavius Iulius Constantius |
![]() |
337–361 | 317–361 | cezar Konstantyna Wielkiego 324-337 | |
Magnencjusz | ![]() |
350–353 | 303–353 | niezaliczony | uzurpator w zachodniej części cesarstwa |
Decencjusz | ![]() |
351–353 | ?–353 | brat Magnencjusza, uzurpator | |
Wetranion | ![]() |
350–350 | ?–350 | uzurpator na Bałkanach | |
Nepocjan | ![]() |
350–350 | ?–350 | niezaliczony | uzurpator w Rzymie |
Konstancjusz Gallus | ![]() |
351–354 | 325–354 | cezar Konstancjusza II | |
Julian Apostata Flavius Claudius Iulianus |
![]() |
361–363 | 332–363 | niezaliczony | cezar Konstancjusza II 355-361 |
Jowian Flavius Iovianus |
![]() |
363–364 | 330–364 | jako Divus Iovianus |
Władca | Czas panowania | Data urodzin i śmierci | Zaliczenie w poczet bogów |
Uwagi | |
---|---|---|---|---|---|
Walentynian I Flavius Valentinianus |
![]() |
364–375 | 321–375 | ||
Walens Flavius Iulius Valens |
![]() |
364–378 | 328–378 | ||
Prokopiusz | ![]() |
365–366 | 325–366 | uzurpator w Konstantynopolu, Tracji i Bitynii | |
Gracjan Gratianus, Flavius Gratianus Augustus |
![]() |
367–383 | 359–383 | syn Walentyniana I | |
Walentynian II Flavius Valentinianus |
375–392 | 371–392 | syn Walentyniana I |
Władca | Czas panowania | Data urodzin i śmierci | Zaliczenie w poczet bogów |
Uwagi | |
---|---|---|---|---|---|
Teodozjusz I Wielki Flavius Theodosius |
![]() |
379–395 | 347–395 | ||
Magnus Maksymus | ![]() |
383–388 | ?–388 | uzurpator w Brytanii i Galii | |
Flawiusz Wiktor | ![]() |
387–388 | ?–388 | uzurpator w Brytanii i Galii | |
Eugeniusz | ![]() |
392–394 | ?–394 | niezaliczony | uzurpator na Zachodzie |
Władca | Czas panowania | Data urodzin i śmierci | Zaliczenie w poczet bogów |
Uwagi | |
---|---|---|---|---|---|
Honoriusz Flavius Honorius |
![]() |
395–423 | 383–423 | syn Teodozjusza I | |
Marek | 406–407 | uzurpator w Brytanii | |||
Konstantyn III | ![]() |
407–411 | ?–411 | uzurpator w Brytanii, Galii i Hiszpanii | |
Konstans II | 409–411 | ?–411 | uzurpatorski cezar Konstantyna III 407-409, a następnie jego koregent w Brytanii, Galii i Hiszpanii | ||
Maksymus | ![]() |
409–411 | ?–411 | uzurpator w Hiszpanii | |
Pryskus Attalus | ![]() |
409–415 | ?–415 | uzurpator | |
Jowin | ![]() |
411–413 | ?–413 | niezaliczony | uzurpator w Galii |
Sebastianus | ![]() |
412–413 | ?–413 | uzurpator w Galii | |
Konstancjusz III Flavius Constantius |
![]() |
421–421 | ?–421 | współrządca Honoriusza | |
Jan | ![]() |
423–425 | ?–425 | niezaliczony | uzurpator kontrolujący całe terytorium Cesarstwa Zachodniego, nieuznany przez cesarza wschodniego |
Walentynian III Flavius Placidius Valentinianus |
![]() |
425–455 | 419–455 | niezaliczony | syn Konstancjusza III i Galli Placydii |
Petroniusz Maksymus Petronius Maximus Augustus |
![]() |
455–455 | 396–455 | ||
Awitus Flavius Eparchius Avitus |
![]() |
455–456 | ok. 395–457 | ||
Majorian Iulius Valerius Maiorianus |
![]() |
457–461 | po 420–461 | ||
Libiusz Sewer Flavius Libius Severus Serpentius |
![]() |
461–465 | ?–465 | ||
Antemiusz Procopius Anthemius |
![]() |
467–472 | ok. 420–472 | ||
Olibriusz Flavius Anicius Olybrius |
![]() |
472–472 | ?–472 | ||
Gliceriusz Glycerius |
![]() |
473–474 | ?–po 480 | ||
Juliusz Nepos Iulius Nepos |
![]() |
474–475 | ?–480 | ||
Romulus Augustulus Flavius Romulus Augustus |
![]() |
475–476 | ok. 463 – po 507 |
Cesarstwo wschodniorzymskie
[edytuj | edytuj kod]Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Aleksander Krawczuk: Kronika starożytnego Rzymu. Warszawa: Iskry, 1994. ISBN 83-207-1432-X.
- Peter Llewellyn: Rome in the Dark Ages. New York: Barnes & Noble Books, 1996. ISBN 0-7607-0136-9.
- Gajus Swetoniusz Trankwillus: Żywoty Cezarów. Janina Niemirska-Pliszczyńska (tłum.). Wrocław / Warszawa / Kraków / Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1987. ISBN 83-04-01648-6.
- Joseph Vogt: Upadek Rzymu. Adam Łukaszewicz (tłum.). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1993. ISBN 83-06-02312-9.
- Józef Wolski: Historia powszechna: Starożytność. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1971.
Encyklopedie internetowe (lista w projekcie Wikimedia):