Chelodyna australijska

Chelodyna australijska

Chelodina longicollis[1]
(Shaw, 1794)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Rząd	żółwie
Podrząd	żółwie bokoszyjne
Rodzina	matamatowate
Rodzaj	Chelodina
Gatunek	chelodyna australijska
Synonimy
Testudo longicollis Shaw, 1794[2] Emys longicollis (Shaw, 1794)[3] Chelodina novae-hollandiae Duméril & Bibron, 1835 (nomen subst.)[3] Chelodina sulcifera Gray, 1855[3] Chelodina sulcata Gray, 1856[3]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Chelodyna australijska^[4], żółw wężoszyi, żółw długoszyjny^[5], wężogłówka australijska^[5] (Chelodina longicollis) – gatunek żółwia z rodziny matamatowatych (Chelidae).

Karapaks owalny, rozszerzający się w tylnej części, o bokach zawiniętych do góry, barwy ciemnobrązowej lub brązowo-czarnej po czarny, przez który przebiega głęboki rowek rozszerzający się w kierunku głowy. Tarczki brzeżne uniesione w części nad ogonem, boczne zaś z tendencją do podnoszenia się wraz z wiekiem osobnika. Plastron bardzo duży z głębokim wcięciem przy końcu, barwy takiej samej jak karapaks z kremowymi plamami, które niekiedy są niewielkie, a niekiedy nie ma ich w ogóle. Głowa mała i wąska, wraz z wiekiem nieco się rozszerza. Szyja bardzo długa, dochodząca do 60% długości karapaksu, pokryta małymi wyrostkami. Dość krótki ogon. Grzbietowa strona ciała ciemnoszara, brzuszna – od barwy kremowej do żółtej. Posiada gruczoły zapachowe, z których w przypadku zagrożenia wydzielany jest ostry, żółty płyn. Młode osobniki zwykle barwy czarnej z pomarańczowym paskiem wzdłuż obu stron szyi i żuchwy. Posiadają również pomarańczowe znaczenia w centralnej części każdej płytki plastronu oraz pod spodem tarczek brzeżnych karapaksu^[6]. Dzięki dobrze rozwiniętym kręgom szyjnym głowa oraz szyja mogą sprawnie poruszać się na boki. Brak możliwości pionowego cofania głowy oraz podwijania skóry. Głowa i szyja chronione są przez poziome skręcenie pod karapaks^[7]. Na odnóżach są poprzecznie ustawione łuski. Długość odnóży u dorosłych żółwi wynosi 10–13 cm długości.

Karapaks samic do 30 cm długości, a samców do 25 cm długości^[8].

Występuje powszechnie na terenach południowo-wschodniej i wschodniej Australii, od okolic miasta Port Lincoln, aż do ujścia rzeki Fitzroy. Spotykany przy ujściu rzeki Darling, Paroo i górnym biegu Cooper Creek. Występowanie żółwia wężoszyjego odnotowano również na wschód od Wielkich Gór Wododziałowych^[6].

Gatunek słodkowodny^[9]. Występuje głównie w rzekach, jeziorach oraz płytkich stawach. Można go spotkać również w pozostałościach po rzekach okresowych. Przeważnie bytuje na dnie, rzadko wypływa na powierzchnię^[6].

Aktywność dzienna. Długa szyja umożliwia wymianę gazową bez konieczności wypływania na powierzchnię wody^[9] oraz narażania się na atak drapieżnika^[10]. Posiada zdolność przechodzenia w stan estywacji w przypadku niesprzyjających warunków środowiskowych. Odbywa się ona na lądzie – przeważnie żółw zakopuje się w stercie liści. Często migruje po lądzie w poszukiwaniu pożywienia^[6].

Jest drapieżnikiem, żywi się małymi rybami, żabami, a także skorupiakami i ślimakami. Pomaga mu w tym długa szyja^[9]. Pokarm wsysany jest do środka^[6].

Samica składa od 6 do 23 jaj w okresie grudnia i stycznia^[8]. Jaja mają przeważnie około 30 mm długości i 20 mm szerokości. Są białe, otoczone twardą skorupką, ważą około 6–7 g^[6].

Dorosłe osobniki często padają ofiarą drapieżników takich jak: rybożer białobrzuchy (Haliaeetus leucogaster), dingo australijski (Canis dingo) oraz lis rudy (Vulpes vulpes). Wiele innych drapieżników żeruje również na gniazdach^[6].

Chelodina longicollis uważany jest za gatunek bardzo powszechny. Chroniony jest jednak aktem prawnym zakazującym zabijania oraz hodowli zwierząt pochodzenia dzikiego. Choć jest gatunkiem dość trudnym w hodowli ze względu na zróżnicowaną dietę, można uzyskać pozwolenie na jego hodowlę pod warunkiem posiadania osobnika z legalnego źródła, a także niezabranego z dziczy. Występuje również powszechnie w wielu parkach narodowych^[6]. Badania dowodzą także, że Chelodina longicollis ma udział w rozsiewaniu roślin na drodze endochorii^[11].

• fauna Australii