| Anas theodori | |
| E. Newton & Gadow, 1893 | |
 11–17: szczątki cyraneczki maskareńskiej | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Plemię | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
cyraneczka maskareńska |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[1] | |
 | |
Cyraneczka maskareńska[2], kaczka maskareńska[3] (Anas theodori) – wymarły gatunek ptaka z rodziny kaczkowatych (Anatidae). Występował na Mauritiusie i Reunionie. Cyraneczka maskareńska należała do nadgatunku cyraneczki szarej (Anas gibberifrons) z podrodzaju Nettion w obrębie Anas. Prawdopodobnie najbliżej spokrewnionym z nią gatunkiem była cyraneczka madagaskarska (A. bernieri)[4]. Wyłączając mocniejsze skrzydła i znacząco większe rozmiary ciała (między cyraneczką szarą a kaczką madagaskarską (A. melleri)[5]) była bardzo podobna właśnie do cyraneczek madagaskarskich. Wcześniej proponowano, że najbliżej spokrewnionym z cyraneczką maskareńską gatunkiem była kaczka madagaskarska, co jednak podano w wątpliwość po odkryciu większej ilości szczątków A. theodori. Z wyjątkiem kilku pobieżnych opisów niewiele wiadomo o tych ptakach, prawdopodobnie zachowaniem nie odstawały znacząco od blisko spokrewnionych kaczek. Kości cyraneczki maskareńskiej odnaleziono na bagnie Mare aux Songes na Mauritiusie, później także na Reunionie. Nazwa naukowa upamiętnia Théodore’a Sauziera[6].
Wymarcie
[edytuj | edytuj kod]Cyraneczka maskareńska na obydwu wyspach wymarła z powodu nadmiernego odłowu. Na Mauritiusie w 1681 „szare cyraneczki” miały występować „w dużych ilościach”[5] na leśnych jeziorach i stawach, jednak według Leguata w 1693 „dzikie kaczki” były wówczas rzadkie. W 1696 gubernator Mauritiusu Roelof Deodati wspomniał o tych ptakach jako o żyjących po raz ostatni[6]. W przypadku Reunionu po raz ostatni wspomniano cyraneczkę maskareńską w 1709, w liście zwierząt na wyspie autorstwa de la Merveille’a. Biorąc pod uwagę, że Jean Feuilley w 1705 nie wymienił ptactwa wodnego w swoim raporcie można założyć, że informacje podane przez de la Merville’a opierały się na zasłyszanych przestarzałych i błędnych pogłoskach. Ostatnie wiarygodne stwierdzenie cyraneczki maskareńskiej na Reunionie prawdopodobnie pochodzi od Père’a Bernardina, z 1687[6]. Datę wymarcia na tej wyspie szacuje się na koniec lat 90. XVII wieku, nieco wcześniejszą niż na Reunionie[5].
Informacje Bernardina i Bouchera (1710) są dość niejasne, jako że wspominają o gęsiach (kazarkach reuniońskich, Alopochen kervazoi), sarcelles („cyraneczkach” – cyraneczkach maskareńskich) i canards („kaczkach”, większych od sarcelles) na Reunionie[6].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Anas theodori, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Anatini Leach, 1820 (wersja: 2020-07-06). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-03-23].
- ↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 39, 1999.
- ↑ Mauritius Duck (Anas theodori). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2019. [dostęp 2019-04-13].
- ↑ a b c Julian P. Hume: Extinct Birds. Bloomsbury Publishing, 2017. ISBN 978-1-4729-3745-2.
- ↑ a b c d Antony William Diamond, Anthony S. Cheke, Hugh F. I. Elliott: Studies of Mascarene Island Birds. Cambridge University Press, 1987, s. 34–35, 95.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Leguat, François: Voyages et Avantures de François Leguat & de ses Compagnons, en Deux Isles Desertes des Indes Orientales, etc.. T. 2. Amsterdam: Jean Louis de Lorme, 1708, s. 71.
- Newton, Edward & Gadow, Hans Friedrich. On additional bones of the Dodo and other extinct birds of Mauritius obtained by Mr. Théodore Sauzier. „Transactions of the Zoological Society of London”. 13, s. 281–302, 1893).
