| Nestor productus[1] | |||
| (Gould, 1836) | |||
 Ilustracja autorstwa Johna Goulda | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
nestor skalny | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
Nestor skalny[3] (Nestor productus) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny nestorów (Nestoridae), podrodziny nestorów (Nestorinae). Występował na wyspach Norfolk i Phillip Island. Wymarł w 2. połowie XIX wieku.
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Po raz pierwszy gatunek opisał naukowo John Gould w 1836 na łamach „Proceedings of the Zoological Society of London”. Nadał nowemu gatunkowi nazwę Plyctolophus productus. Zamieścił jedynie opis upierzenia i krótką notkę systematyczną[4]. Wcześniej, w 1822 opisał go John Latham, nie nadał mu jednak nazwy naukowej, a jedynie zwyczajową[5]. Obecnie (2021) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny umieszcza nestora skalnego w rodzaju Nestor. Uznaje gatunek za monotypowy[6]. W 1860 August von Pelzeln opisał nowy gatunek, Nestor norfolcensis[7]. Jest to synonim N. productus[8].
W 1907 Rothschild odnotował, że jeden okaz muzealny znajdował się w Tring, dwa w Londynie, jeden we Florencji, dwa w Wiedniu, jeden w Pradze, dwa w Lejdzie, a jeden w Amsterdamie (daje to łącznie 10 okazów)[5]. Według danych z 1989, na całym świecie zachowało się przynajmniej siedem okazów muzealnych[8] (według innego źródła mniej niż 20[9]). Obecnie (2016) w kolekcji Muzeum Historii Naturalnej w Londynie znajduje się siedem okazów tego gatunku[9].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Przybliżone wymiary dla dwóch okazów z Phillip Island, z Muzeum Historii Naturalnej w Londynie (wtedy British Museum; oryginalne w calach): długość ciała 38 cm, długość skrzydła 26 cm, długość ogona 14,2 cm, długość górnej krawędzi dzioba 5 cm, długość skoku 3 cm. Wierzch ciała brązowy, pióra obrzeżone bardziej intensywnym brązowym. Wierzch głowy jaśniejszy, pióra dookoła szyi z żółtym nalotem. Kuper i pokrywy nadogonowe matowoczerwone. Gardło i policzki czerwonawe. Przez pierś przechodzi jasnożółty pas. Brzuch i pokrywy podogonowe ochrowoczerwone. Skrzydła brązowe, widoczny nieznaczny zielony nalot. Pokrywy skrzydłowe średnie wyróżniają się słabo widocznymi żółtymi krawędziami. Na lotkach występuje jasne, żółtoczerwonawe ząbkowanie. Pokrywy podskrzydłowe żółte, te bardziej wewnętrzne pomarańczowoczerwone. Sterówki brązowe, zieleniejące w kierunku nasady; występuje jasnoczerwone ząbkowanie. Tęczówki ciemnobrązowe, dziób brązowy. Nozdrza, naga skóra wokół oka oraz nogi oliwkowozielone[10].
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Nestory skalne występowały na Norfolku i sąsiedniej Phillip Island[8][11].
Ekologia i zachowanie
[edytuj | edytuj kod]Nestory skalne żerowały zarówno na najwyższych drzewach Phillip Island, jak i na ziemi w skałach. Wiadomo, że w naturze jadły między innymi pąki kwiatowe hibiskusów rosnących na wyspie oraz ich pyłek. John Gould odnotował, że języki nestorów skalnych i lorys Trichoglossus były zakończone podobną strukturą. Obserwował również żywego ptaka, żyjącego w Anglii w domu J.P. Millbanka; nestor ten lubił jeść liście sałaty i innych miękkich warzyw, soki owocowe, kremy i masło[12]. Podobnie jak inne papugi, nestory skalne dobrze znosiły niewolę i były pociesznymi towarzyszami. W naturze zachowywały się jak oswojone i łatwo dawały się złapać w pętlę. Odzywały się ochrypłym, kwaczącym, nieskładnym głosem, niekiedy przypominającym szczekanie psa[13].
Nestory skalne składały w dziuplach 4 białe jaja[12].
Status
[edytuj | edytuj kod]IUCN uznaje gatunek za wymarły[8]. Ostatni osobnik umarł w niewoli w 1851. Prawdopodobnie do wymarcia przyczyniło się przekształcanie środowiska życia nestorów skalnych w tereny rolnicze. Przed wymarciem nestorom skalnym udało się przetrwać polowania praktykowane przez Polinezyjczyków, którzy zajmowali wyspy do XVII wieku, podobnie jak i ze strony pierwszych europejskich osadników. Najprawdopodobniej po wymarciu na Norfolku nestory skalne żyły jeszcze na Phillip Island[11].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Nestor productus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Nestor productus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Nestorinae Bonaparte, 1849 - nestory (wersja: 2019-04-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-07-24].
- ↑ John Gould. Characters of some new species of Birds in the Society's Collection.... „Proceedings of the Zoological Society of London”. 4, s. 19, 1836.
- ↑ a b Lionel Walter Rothschild: Extinct birds: an attempt to unite in one volume a short account of those birds which have become extinct in historical times. 1907, s. 45.
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-07-24]. (ang.).
- ↑ A. von Pelzeln. Zur ornithologie der insel Norfolk. „Sitzungsberichte der Akademie der Wissenschaften in Wien”. 41, s. 323–324, 1860.
- ↑ a b c d Norfolk Kaka Nestor productus. BirdLife International. [dostęp 2016-10-16].
- ↑ a b Norfolk Island Kaka Nestor productus (Gould, 1836). Naturalis. National Museum of Natural History. [dostęp 2016-10-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-18)].
- ↑ Tommaso Salvadori: Catalogue of the Birds in the British Museum. T. 20. Psittaci. 1891, s. 9–10.
- ↑ a b Stephen Garnett, Judit Szabo, Guy Dutson: The Action Plan for Australian Birds 2010. Csiro Publishing, 2011, s. 218. ISBN 978-0-643-10368-9.
- ↑ a b John Gould: Handbook to the birds of Australia. T. 2. 1856, s. 551–553.
- ↑ John Gould: The birds of Australia. T. 5. 1848, s. Pl. 6.
