Wodnik mikronezyjski
| Hypotaenidia wakensis[1] | |||
| Rothschild, 1903 | |||
.jpg) Fragment zdjęcia z 1936 | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
wodnik mikronezyjski | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
Wodnik mikronezyjski[3] (Hypotaenidia wakensis) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny chruścieli (Rallidae). Występował endemicznie na wyspie Wake (Oceania). Wymarł w latach 40. XX wieku.
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Po raz pierwszy gatunek opisał Walter Rothschild w 1903 na łamach „Bulletin of the British Ornithologists’ Club”. Holotyp był jednym z 10 okazów pozyskanych na wyspie Wake w 1892 przez japońską wyprawę. Autor nadał nowemu gatunkowi nazwę Hypotænidia wakensis[4]. Obecnie (2021) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny umieszcza wodnika mikronezyjskiego w rodzaju Gallirallus[5], niektórzy autorzy podtrzymują jednak nazwę Rothschilda[6][7][8]. Okazy muzealne przechowywane są w zbiorach w Nowym Jorku, Tring i Waszyngtonie[7]. Lektotyp przechowywany jest w Amerykańskim Muzeum Historii Naturalnej (Nowy Jork) wraz z 8 innymi okazami pozyskanymi w 1892 dla Alana Owstona[9].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała wodnika mikronezyjskiego wynosiła około 22 cm[7]. Długość skrzydła – 95–100 mm (u dwóch okazów o nieznanej płci około 85 mm)[10], dzioba – około 26 mm, skoku – 33 mm, a ogona – 45 mm[4]. Ptaki różniły się upierzeniem w zależności od pory roku; niekiedy pióra były już znoszone. W takim stanie upierzenia wierzch ciała był ciemny, popielatobrązowy. Pokrywy uszne i kantarek ciemnobrązowe. Brew jasna, broda i gardło białawe. Szyja szara. Spód ciała popielaty w białe paski. Sterówki jednolicie brązowe[7]. Pióra skrzydeł i sterówki miękkie, co wskazuje na nikłą zdolność do lotu[4]. W świeżym upierzeniu kolory były żywsze; wierzch ciała bardziej kasztanowy. Skrzydła i ogon miały wyraźnie zaznaczone paski. Dziób i nogi brązowe[7].
Zasięg, ekologia, zachowanie
[edytuj | edytuj kod]Wodnik mikronezyjski był endemitem wyspy Wake (Oceania), a właściwie atolu złożonego z trzech wysp[7]. Był to jedyny rdzenny ptak lądowy wyspy[11]. Doniesienia sprzed 1942 mówią, że był to wówczas ptak pospolity, zamieszkujący zakrzewienia Pandanus–Cordia z niskimi drzewami Sesuvium. Polinezyjczycy wprowadzili na wyspę szczury (szczury polinezyjskie, Rattus exulans[11]) jeszcze przed nadejściem Europejczyków; chruściele te były więc w stanie współegzystować z nimi[7]. Wodniki mikronezyjskie żerowały, kopiąc w liściach i glebie; zjadały nasiona, owady, małe jaszczurki i pustelniki. Gniazdowały najpewniej między czerwcem a sierpniem; gniazdo stanowiło zagłębienie w ziemi. U tych chruścieli występowało nietypowe gniazdowanie kooperatywne – młodymi opiekowały się całe grupy dorosłych. Prawdopodobnie miało to pomagać w ochronie piskląt przed szczurami i krabami[8]. Według opisu z 1938 były to ptaki bardzo ufne w stosunku do człowieka; podchodziły do kucharzy pracujących w kuchni lokalnego hotelu i zjadały rzucane przezeń resztki pożywienia[7].
Status
[edytuj | edytuj kod]IUCN uznaje wodnika mikronezyjskiego za gatunek wymarły (EX – extinct). Prawdopodobnie wymarcie zostało spowodowane przez żołnierzy japońskich zjadających wodniki w latach 1942–1945[8]. W 1935 na wyspie wybudowano hotel i lotnisko, które stanowiło jeden z przystanków lotu San Francisco–Hongkong. W 1941 na wyspie postawiono umocnienia w związku z możliwą wojną z Japonią. Wcześniej, w latach 1935–1941, wyspę regularnie odwiedzali pracownicy hotelu, żołnierze i turyści, robiący ptakom zdjęcia i sporządzający notatki. Japonia przypuściła atak na wyspę 8 grudnia 1941 i przejęła nad nią kontrolę 23 grudnia. Następnie oddziały japońskie okupowały ją niemal nieprzerwanie aż do kapitulacji 7 września 1945. Stacjonujący na wyspie żołnierze cierpieli z powodu głodu. Podczas japońskiej okupacji gatunek doprowadzono do wymarcia[7].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Gallirallus wakensis, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2021-07-19] (ang.).
- ↑ Hypotaenidia wakensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Rallidae Rafinesque, 1815 - chruściele - Rails and Coots (wersja: 2020-03-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-07-19].
- ↑ a b c Hypotaenidia wakensis n. sp.. „Bulletin of the British Ornithologists' Club”. 13, s. 78, 1903.
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-07-19]. (ang.).
- ↑ Wake Rail (Hypotaenidia wakensis). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. [dostęp 2017-10-29].
- ↑ a b c d e f g h i Julian P. Hume: Extinct Birds. Bloomsbury Publishing, 2017. ISBN 978-1-4729-3745-2.
- ↑ a b c Wake Rail Hypotaenidia wakensis. BirdLife International. [dostęp 2017-10-29].
- ↑ James C. Greenway. Type specimens of birds in the American Museum of Natural History. Part 1. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 150, s. 207–346, 1973.
- ↑ Ernst Hartert. Types of Birds in the Tring Museum. „Novitates Zoologicae”. 34, s. 22, 1927.
- ↑ a b E.H. Bryan. Notes on the geography and natural history of Wake Island. „Atoll Research Bulletin”. 66, 1959.
