Edward Karol Loth

pułkownik lekarz
Data i miejsce urodzenia	3 sierpnia 1884 Warszawa
Data i miejsce śmierci	15 września 1944 Warszawa
Przebieg służby
Lata służby	1914–1922
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie Armia Krajowa
Formacja	Legiony Polskie
Jednostki	3 pułk piechoty
Stanowiska	lekarz batalionu lekarz pułku naczelny lekarz PSZ
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa powstanie warszawskie
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Edward Karol Loth (ur. 3 sierpnia 1884 w Warszawie^[1], zm. 15 września 1944 tamże) – polski anatom, antropolog i eugenik, doktor medycyny i filozofii, jeden z organizatorów i profesor Uniwersytetu Warszawskiego, członek Polskiej Akademii Umiejętności oraz fińskiej Akademii Nauk, pułkownik lekarz Wojska Polskiego.

Edward Karol Loth urodził się 3 sierpnia 1884 roku w Warszawie, w rodzinie Edwarda Karola i Anny z Hoserów. Był młodszym bratem Jerzego (1880–1967)^[2].

Jako uczeń został usunięty ze szkół za udział w demonstracji przeciw caratowi. Maturę zdawał jako ekstern w Baku. Był członkiem Związku Młodzieży Polskiej „Zet”.

Studiował antropologię w Zurychu i w 1907 otrzymał doktorat z filozofii. Później studiował medycynę w Bonn, Getyndze i Heidelbergu, gdzie w 1912 otrzymał stopień doktora nauk medycznych. Następnie pracował jako asystent w Katedrze Anatomii Uniwersytetu Lwowskiego. W 1914 habilitował się z anatomii i antropologii oraz rozpoczął we Lwowie wykłady z anatomii prawidłowej i topograficznej. W 1915 był jednym z organizatorów Uniwersytetu Warszawskiego i objął tam Katedrę Anatomii Prawidłowej Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Warszawskiego. Był pionierem antropomorfologii części miękkich. Od 1921 profesor anatomii na tym Uniwersytecie.

W czasie I wojny światowej pełnił służbę w Legionach Polskich. Był lekarzem 3 pułku piechoty. Awansował kolejno na: podporucznika lekarza (19 października 1914), porucznika lekarza (2 listopada 1914) i kapitana lekarza (21 marca 1915). W 1915 informowano w prasie, iż opracował wynalazek w postaci noszy-taczek^[3]. W 1917 był urlopowany jako profesor Uniwersytetu Warszawskiego^[4].

W latach 1917–1919 pełnił funkcję naczelnego lekarza Polskiej Siły Zbrojnej. W styczniu 1919 został powołany na stanowisko zastępcy szefa Departamentu Sanitarnego Ministerstwa Spraw Wojskowych. W latach 1919–1920 był członkiem wojskowej Misji Zakupów w Paryżu. 29 maja 1920 został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w stopniu pułkownika, w Korpusie Lekarskim, w grupie oficerów byłych Legionów Polskich^[5]. W 1921 został przeniesiony do rezerwy. W 1922 posiadał przydział w rezerwie do Kompanii Zapasowej Sanitarnej Nr 3^[6]. Zweryfikowany w stopniu pułkownika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 w korpusie oficerów rezerwy sanitarnych, w grupie lekarzy. Posiadał przydział w rezerwie do 1 batalionu sanitarnego w Warszawie^[7][8]. W 1934 pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Warszawa Miasto III. Posiadał przydział do Kadry Zapasowej 1 Szpitala Okręgowego w Warszawie^[9].

W latach 1929–1931 był prezesem Towarzystwa Lekarzy Zdrojowych^[10].

Od 1911 był członkiem rzeczywistym Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, w latach 1925–1935 był członkiem zarządu, a od 1928 do 1935 sekretarzem generalnym. Od 1927 był członkiem korespondentem Polskiej Akademii Umiejętności, a od 1934 członkiem czynnym.

W 1927 był prezesem Zarządu Głównego Związku Hallerczyków^[11]. W 1931 opublikował podręcznik „Anthropologie des parties molles”.

Prowadził badania porównawcze części miękkich człowieka, także z dziedziny ortopedii i rehabilitacji narządów ruchu.

W czasie okupacji był członkiem Armii Krajowej, pracował w warszawskim Szpitalu Ujazdowskim i brał udział w tajnym nauczaniu. Prowadził wykłady w Prywatnej Szkoły Zawodowej dla Pomocniczego Personelu Sanitarnego doc. Jana Zaorskiego, która była konspiracyjną formą tajnego Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Warszawskiego^[12].

Zginął w powstaniu warszawskim wraz z żoną i córką pod gruzami kamienicy przy ul. Tenisowej na Mokotowie^[13], pełniąc obowiązki chirurga w punkcie opatrunkowym. Pochowany na cmentarzu Powązki Wojskowe w Warszawie (kwatera A27-12-24/25)^[14].

15 października 1909 zawarł związek małżeński z Jadwigą Niemirycz^[2]. Syn Felicjan ps. „Felek” (1914–1982) był doktorem medycyny, chirurgiem ortopedą, więźniem Pawiaka, uczestnikiem Powstania Warszawskiego. Córka Helena (ur. 1916)^[15]

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 7338^[15][16]
• Krzyż Niepodległości^[15][16]
• Krzyż Walecznych (czterokrotnie)^[15][16]
• Krzyż Kawalerski Orderu Franciszka Józefa z dekoracją wojenną (Austro-Węgry, 1916)^[17]
• Medal Zasługi Wojskowej (Austro-Węgry)^[18]
• Medal Zasługi Wojskowej z mieczami (1917, Austro-Węgry)^[18]
• Order Korony Świętego Stefana III klasy (Węgry)^[16]

• Nagroda „Prix Broca” (1920, Międzynarodowy Instytut Antropologii)^[16]
• Nagroda „Prix Hollandais” (1935, Międzynarodowy Instytut Antropologii)^[16]
• Tytuł i medal Sprawiedliwy wśród Narodów Świata (1996)^[19]

• Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich w dniu oddania Legionów Polskich Wojsku Polskiemu (12 kwietnia 1917). Komenda Legionów Polskich, 1917.
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
• Alfabetyczny spis oficerów rezerwy. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922-05-01.
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa, 1934. [dostęp 2016-06-11].
• Stanisław Feliksiak (red.) Słownik biologów polskich. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1987, 331–332. ISBN 83-01-00656-0
• Edward Loth: Człowiek przeszłości, Książnica-Atlas, Lwów-Warszawa 1938, 348 str. (wznowiona w 1953 r. z inspiracji Polskiego Towarzystwa Antropologicznego przez Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich.
• Edward Loth: Nauka o nerwach obwodowych: ze 140 rycinami, przejrzał i uzupełnił Witold Sylwanowicz, Wydanie 2, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1960.
• Stanisław Łoza: Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1938.
• Dzieje anatomii w Polsce. Katedra Historii Medycyny CM UJ. [dostęp 2014-06-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-13)].
• A. Zaorski: Profesor Edward Loth (1884–1944). Medycy Powstania Warszawskiego. [dostęp 2014-06-26].
• Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792 – 1945. T. 2/2. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1993. ISBN 83-900510-0-1.

• Prace Edwarda Lotha w serwisie Polona.pl