Edwin Hubble (1931) | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Edwin Powell Hubble (ur. 20 listopada 1889 w Marshfield w Missouri, zm. 28 września 1953 w San Marino w Kalifornii) – amerykański astronom, który jako pierwszy udowodnił, że tzw. mgławice spiralne są odległymi galaktykami znajdującymi się poza Drogą Mleczną[1]. Współodkrywca prawa Hubble’a-Lemaître’a razem z Georges’em Lemaître’em.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]W latach młodości Hubble’a większe uznanie wzbudzały raczej jego osiągnięcia sportowe niż intelektualne – podczas jednych zawodów szkolnych w roku 1906 zdobył w różnych dyscyplinach sportowych (m.in. rzucie dyskiem, rzucie oszczepem i skoku wzwyż) siedem pierwszych i jedno trzecie miejsce. W tym samym roku ustanowił rekord w skoku wzwyż stanu Illinois[2].
Podczas studiów na Uniwersytecie Chicagowskim skoncentrował się na matematyce oraz astronomii, czego uwieńczeniem było uzyskanie tytułu Bachelor of Science w roku 1910.
Przez następne trzy lata studiował prawo na Uniwersytecie Oksfordzkim. Uzyskawszy tytuł magisterski (Master of Arts), powrócił do Stanów Zjednoczonych, gdzie został nauczycielem i trenerem koszykówki w New Albany w stanie Indiana.
Do astronomii Hubble powrócił w Obserwatorium Yerkes należącym do Uniwersytetu Chicagowskiego, gdzie uzyskał tytuł doktora w roku 1917. Dwa lata później otrzymał propozycję zatrudnienia w obserwatorium Mount Wilson w Pasadenie w Kalifornii, gdzie pracował aż do śmierci.
Walczył w obu wojnach światowych[3].
Odkrycia
[edytuj | edytuj kod]W pracy naukowej zajmował się badaniem obiektów mgławicowych[3]. Jego przybycie do Mount Wilson zbiegło się w czasie z ukończeniem budowy najpotężniejszego wówczas na świecie Teleskopu Hookera o średnicy 100 cali. Dzięki poczynionym przy jego użyciu w latach 1923–1924 obserwacjom, Hubble ustalił ponad wszelką wątpliwość, że zaobserwowane już wcześniej z zastosowaniem słabszych instrumentów niewyraźne obiekty określane mianem mgławic nie znajdują się – jak dotychczas sądzono – w obrębie naszej galaktyki, lecz same stanowią odrębne galaktyki poza Drogą Mleczną. W 1924 roku odkrył cefeidy w kilku mgławicach (między innymi w M31)[3]. Swoje odkrycie opublikował 30 grudnia 1924 roku. Odkrycie to zmusiło astronomów do zmodyfikowania poglądów na strukturę kosmosu. Opracował klasyfikację galaktyk na podstawie kształtu oraz zaproponował schemat ich ewolucji[3].
W 1929 roku odkrył i obliczył wraz z Miltonem Humasonem zależność między odległością dzielącą galaktyki a prędkością, z jaką się od siebie oddalają (obecnie zależność ta określana jest mianem prawa Hubble’a-Lemaître’a, wcześniej nazywano ją prawem Hubble’a[4]). W tym celu Hubble użył wyznaczonych przez siebie odległości do galaktyk oraz ich prędkości ucieczki (przesunięć ku czerwieni) uzyskanych przez Humasona i (w większości) Vesto Sliphera. Idea oddalania się od siebie galaktyk doprowadziła w konsekwencji do powstania koncepcji Wielkiego Wybuchu i rozszerzania się Wszechświata[5].
Hubble odkrył także planetoidę (1373) Cincinnati[6] i kometę nieokresową C/1937 P1 (Hubble)[7].
Nagrody, wyróżnienia i upamiętnienie
[edytuj | edytuj kod]- 1938 – Medal Bruce
- 1940 – Złoty Medal Królewskiego Towarzystwa Astronomicznego
- Znajdujący się od 1990 roku na orbicie Kosmiczny Teleskop Hubble’a (Hubble Space Telescope) otrzymał swą nazwę dla uhonorowania osiągnięć astronoma.
- Mgławica refleksyjna NGC 2261 badana przez astronoma jest nazywana Zmienną Mgławicą Hubble’a.
- Jego imieniem nazwano planetoidę (2069) Hubble[8] oraz krater Hubble na Księżycu[9]
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Hubble Edwin Powell, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-07-24] .
- ↑ Kolb 2006 ↓, s. 206.
- ↑ a b c d Kamil Złoczewski: Kosmiczne zderzenie. Bliskie spotkanie galaktyk.. T. 3. Poznań: Oxford Educational Sp. z o.o., 2010, s. 10, seria: Kosmos. Tajemnice Wszechświata. Encyklopedia Astronomii i Astronautyki.. ISBN 978-83-252-1354-1.
- ↑ Hubble’a prawo, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-08-24] .
- ↑ Heller 1994 ↓, s. 45.
- ↑ (1373) Cincinnati w bazie Minor Planet Center (ang.)
- ↑ C/1937 P1 (Hubble) w bazie Jet Propulsion Laboratory (ang.)
- ↑ (2069) Hubble w bazie Minor Planet Center (ang.)
- ↑ Hubble on Moon. [w:] Gazetteer of Planetary Nomenclature [on-line]. IAU, USGS Astrogeology Science Center, NASA. [dostęp 2022-08-24]. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Michał Heller: Wszechświat u schyłku stulecia. Kraków: Znak, 1994. ISBN 83-7006-348-9.
- Rocky Kolb: Ślepi obserwatorzy nieba. Ludzie, których idee ukształtowały nasz obraz Wszechświata. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2006. ISBN 83-7469-291-X.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Michael Way and Deidre Hunter (ed.): Origins of the Expanding Universe: 1912-1932. 2013, seria: Astronomical Society of the Pacific Conference Series. ISBN 978-1-58381-826-8.
- John J. O’Connor; Edmund F. Robertson: Edwin Hubble w MacTutor History of Mathematics archive (ang.)
- Edwin P. Hubble – biografia na stronie NASA. Goddard Space Flight Center. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
- ISNI: 0000000109177871
- VIAF: 76485418
- LCCN: n81114174
- GND: 119183684
- NDL: 00551529
- BnF: 13595260x
- SUDOC: 032475640
- SBN: SBLV283360
- NLA: 35437682
- NKC: xx0068435
- NTA: 115031022
- BIBSYS: 90061405
- CiNii: DA02923234
- Open Library: OL162012A
- PLWABN: 9810687890905606
- NUKAT: n99034994
- J9U: 987007262962905171
- LNB: 000291500
- NSK: 000610271
- CONOR: 253056355
- BNC: 000126880
- BLBNB: 000392780
- KRNLK: KAC200800823