Franciszek Flak

Franciszek Flak

Franciszek Flak (2013)
podporucznik w stanie spoczynku
Data i miejsce urodzenia	13 października 1924 Nowy Dwór
Data i miejsce śmierci	6 stycznia 2023 Czarna Górna
Przebieg służby
Lata służby	1943–1947
Siły zbrojne	Armia Krajowa Bataliony Chłopskie
Formacja	samoobrona polska Straż Ochrony Kolei
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa, walki z UPA
Odznaczenia

Franciszek Flak (ur. 13 października 1924 w Nowym Dworze, zm. 6 stycznia 2023 w Czarnej Górnej) – polski działacz społeczny, żołnierz Armii Krajowej, Batalionów Chłopskich i samoobrony polskiej, strażak-ochotnik.

Syn Ignacego i Karoliny z domu Koziuk. W 1939 ukończył 7-klasową szkołę powszechną w Krystynopolu. W okresie okupacji pracował na kolei^[1].

Od 1943 należał do Armii Krajowej. Wiosną 1944 roku, przed przejściem frontu, kiedy nasiliły się mordy na Polaków dokonywane przez nacjonalistów ukraińskich, jego rodzina wraz z wieloma mieszkańcami okolic Krystynopola uciekła w rejon Radecznicy. Franciszek Flak wraz z częścią żołnierzy AK z Krystynopola dołączył do działającego tam oddziału Batalionów Chłopskich i w jego szeregach wziął udział w akcji „Burza”, m.in. pod dowództwem por. Tadeusza Kuncewicza ps. „Podkowa” uczestniczył w wyzwalaniu Szczebrzeszyna 26 lipca 1944. Po nadejściu Sowietów żołnierze oddziału zostali rozbrojeni i zamknięci na terenie szkoły w Szczebrzeszynie, skąd Franciszek Flak wraz z kolegą uciekli, unikając wywózki na Syberię. Następnie powrócił do Krystynopola, gdzie do 1947 walczył w miejscowym oddziale samoobrony, a potem w Straży Ochrony Kolei przeciwko UPA. Po ustaniu walk wstąpił do Ochotniczej Straży Pożarnej w Krystynopolu^[1].

W 1951 na mocy umowy międzypaństwowej o zmianie granic z 15 lutego 1951 jego rodzinne strony znalazły się na terytorium Związku Sowieckiego, a miejscowi Polacy zostali przesiedleni w oddane Polsce okolice Ustrzyk Dolnych. Franciszek Flak wraz z rodziną zamieszkał w Czarnej, gdzie prowadził punkt skupu Gminnej Spółdzielni Samopomocy Chłopskiej i prowadził gospodarstwo rolne oraz pasiekę. Jednocześnie kontynuował służbę w OSP w nowo zawiązanej jednostce w Czarnej, do końca życia pozostając jej honorowym członkiem^[2]. Przez dwie kadencje pełnił funkcję radnego gminnego oraz przez jedną kadencję funkcję radnego Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krośnie. Nigdy nie należał do PZPR ani innej partii politycznej^[1].

Po przemianach politycznych 1989 działał w organizacjach kresowych, m.in. w Związku Wysiedlonych HT-1951^[3]. Jednym z jego dokonań było odsłonięcie pomnika ofiar ludobójstwa popełnionego przez nacjonalistów ukraińskich w powiecie sokalskim i bieszczadzkim na terenie cmentarza komunalnego w Ustrzykach Dolnych, a także kamienia upamiętniającego 50. rocznicę przesiedlenia ludności Ziemi Sokalskiej przy kościele Matki Bożej Różańcowej w Czarnej. W 2008 otrzymał awans na stopień podporucznika w stanie spoczynku^[1].

Był żonaty z Janiną Wilczek, także żołnierzem Armii Krajowej, z którą miał czworo dzieci. Dwoje z nich zmarło na początku lat 50. z powodu drastycznego pogorszenia warunków życiowych wysiedlonej ludności polskiej. Jedną z ich córek jest Krystyna Chowaniec – historyk, nauczycielka, instruktorka harcerska^[1][4].

Był zaangażowanym katolikiem^[1].

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (2004)^[1]
• Złoty Krzyż Zasługi (1984)^[1]
• Krzyż Partyzancki^[1]
• Złoty Medal Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej (2010)^[1]