Helena Kozłowska

Helena Kozłowska

Data i miejsce urodzenia	24 września 1906 Oświęcim
Data śmierci	23 listopada 1967
Zawód, zajęcie	księgowa
Partia	Komunistyczna Partia Polski Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
Odznaczenia

Helena Kozłowska (właśc. Bela Frisz), po mężu Schöncherz, pseud. „Ola“^[1] (ur. 24 września 1906 w Oświęcimiu, zm. 23 listopada 1967 w Warszawie) – działaczka KPP, członkini Zarządu Głównego ZWM od 1943, KC PPR i Centralnej Trójki PPR od 1944, KC PZPR w latach 1948–1959, 1945–1947 zastępczyni kierownika i kierowniczka Wydziału Propagandy KC PPR, od 1954 zastępczyni kierownika Wydziału Organizacyjnego KC PZPR, członkini Komisji Rewizyjnej KC PZPR, członkini Rady Naczelnej ZBoWiD.

Urodziła się 24 września 1906 w Oświęcimiu, w żydowsko-galicyjskiej rodzinie Szymona i Felicji. Po ukończeniu gimnazjum została księgową w Krakowie. Na początku 1929 wstąpiła do KPP. W drugiej połowie 1930 więziona za działalność komunistyczną w więzieniu św. Michała, następnie wydalona z Krakowa, przeniosła się do Warszawy, gdzie we wrześniu 1931 została ponownie aresztowana i skazana na 4 lata więzienia. Wyrok odbywała m.in. na oddziale kobiecym Pawiaka, „Serbii”, gdzie była członkinią zarządu komuny więźniów politycznych i starościną komuny. Po zwolnieniu w lutym 1935 działała w MOPR, m.in. jako sekretarz okręgowa na Płock i Warszawę Podmiejską. VIII 1936–I 1939 ponownie więziona. We wrześniu 1939 przeniosła się do Białegostoku, gdzie pracowała w dzienniku „Wolna Praca” oraz jako instruktorka obwodowego komitetu MOPR. Po ataku Niemiec na ZSRR przybyła do Generalnego Gubernatorstwa, a w maju 1942 wróciła do Warszawy i wstąpiła do PPR. Współpracowała z „Trybuną Wolności” i „Głosem Ludu”, pracowała w redakcji „Głosu Warszawy” i „Przeglądu Tygodnia”. Od lipca 1943 w ZWM, członkini Zarządu Głównego, współautorka deklaracji ideowej ZWM. Zastępczyni dowódcy batalionu „Czwartaków” ds. polityczno-wychowawczych. W lipcu 1944 została włączona do tymczasowej Centralnej Trójki PPR. Podczas powstania warszawskiego formowała oddziały AL, organizowała dowództwo i kierowała propagandą. Po upadku powstania działała w Okręgu Warszawa-Lewa Podmiejska, była dwukrotnie ranna. Po styczniu 1945 organizowała Radę Miejską Żyrardowa, następnie pracowała w aparacie partyjnym. Od 3 maja 1945 była posłanką do Krajowej Rady Narodowej, reprezentując Polską Partię Robotniczą.

Została pochowana w Alei Zasłużonych na Powązkach Wojskowych w Warszawie (kwatera A27-tuje-19)^[2].

Była odznaczona dwukrotnie Orderem Sztandaru Pracy I klasy, Orderem Odrodzenia Polski, Krzyżem Partyzanckim, Medalem za Warszawę 1939–1945, Medalem 10-lecia Polski Ludowej (1955)^[3], Odznaką Grunwaldzką, Odznaką honorową "Za zasługi dla Gdańska" (1960)^[4] i Złotą odznaką honorową "Za Zasługi dla Warszawy" (1967)^[5].

Jej mąż Henryk Schöncherz, działacz KPP, został zamordowany przez Niemców w lipcu 1941.

Od 30 maja 1986 do 9 listopada 2017 r. była patronką ulicy w Warszawie na terenie dzielnicy Mokotów^[6].

• Celina Budzyńska, Kozłowska Helena, w: Polski Słownik Biograficzny, Warszawa 1968–1969.
• Aleksandra Domańska, Ulica Cioci Oli, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2013.
• Profil na stronie Biblioteki Sejmowej