| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1919 |
| Rozformowanie |
1939 |
| Tradycje | |
| Rodowód |
PKU Brzeżany |
| Działania zbrojne | |
| kampania wrześniowa | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Podległość |
OKU Lwów |
| Skład |
PKU typ I |
Komenda Rejonu Uzupełnień Brzeżany (KRU Brzeżany) – organ wojskowy właściwy w sprawach uzupełnień Sił Zbrojnych II Rzeczypospolitej i administracji rezerw w powierzonym mu rejonie[1].
Historia komendy
[edytuj | edytuj kod]12 czerwca 1919 roku minister spraw wojskowych rozkazem D.M.O 3314.IV zarządził utworzenie Powiatowej Komendy Uzupełnień Brzeżany z czasową siedzibą we Lwowie i podporządkował ją Okręgowej Komendzie Uzupełnień we Lwowie. PKU Brzeżany obejmowała powiaty: bóbrecki, brzeżański, podhajecki, przemyślański i rohatyński[2].
W latach 1920–1921 PKU 53 pp w Brzeżanach była podporządkowana Dowództwu Okręgu Generalnego „Lwów” i nadal obejmowała swoją właściwością powiaty: bóbrecki, brzeżański, podhajecki, przemyślański i rohatyński[3][4].
15 listopada 1921 roku, po wprowadzeniu podziału kraju na dziesięć okręgów korpusów oraz wprowadzeniu pokojowej organizacji służby poborowej, dotychczasowa PKU 53 pp została przemianowana na Powiatową Komendę Uzupełnień Brzeżany i podporządkowana Dowództwu Okręgu Korpusu Nr VI we Lwowie. PKU Brzeżany obejmowała swoją właściwością powiaty: brzeżański, podhajecki i rohatyński. Powiat bóbrecki został włączony do PKU Lwów Powiat, a powiat przemyślański do PKU Złoczów. W każdym mieście powiatowym rezydował oficer ewidencyjny[5][6][7][8].
Z dniem 1 czerwca 1922 roku została zlikwidowana gospoda inwalidzka przy PKU Brzeżany[9].
18 listopada 1924 roku weszła w życie ustawa z dnia 23 maja 1924 roku o powszechnym obowiązku służby wojskowej[10], a 15 kwietnia 1925 roku rozporządzenie wykonawcze ministra spraw wojskowych do tejże ustawy, wydane 21 marca tego roku wspólnie z ministrami: spraw wewnętrznych, zagranicznych, sprawiedliwości, skarbu, kolei, wyznań religijnych i oświecenia publicznego, rolnictwa i dóbr państwowych oraz przemysłu i handlu[8]. Wydanie obu aktów prawnych wiązało się z przejęciem przez władze cywilne (administracji I instancji) większości zadań związanych z przygotowaniem i przeprowadzeniem poboru[11][12]. Przekazanie większości zadań władzom cywilnym umożliwiło organom służby poborowej zajęcie się wyłącznie racjonalnym rozdziałem rekruta oraz ewidencją i administracją rezerw. Do tych zadań dostosowana została organizacja wewnętrzna powiatowych komend uzupełnień i ich składy osobowe. Poszczególne komendy różniły się między sobą składem osobowym w zależności od wielkości administrowanego terenu[13]. Zadania i nowa organizacja PKU określone zostały w wydanej 27 maja 1925 roku instrukcji organizacyjnej służby poborowej na stopie pokojowej[11]. W skład PKU Brzeżany wchodziły dwa referaty: I) referat administracji rezerw i II) referat poborowy[11]. Nowa organizacja i obsada służby poborowej na stopie pokojowej według stanów osobowych L. O. I. Szt. Gen. 3477/Org. 25 została ogłoszona 4 lutego 1926 roku. Z tą chwilą zniesione zostały stanowiska oficerów ewidencyjnych[14][15][16].
12 marca 1926 roku została ogłoszona obsada personalna Przysposobienia Wojskowego, zatwierdzona rozkazem Dep. I L. 6000/26 przez pełniącego obowiązki szefa Sztabu Generalnego gen. dyw. Edmunda Kesslera, w imieniu ministra spraw wojskowych. Zgodnie z nową organizacją pokojową Przysposobienia Wojskowego zostały zlikwidowane stanowiska oficerów instrukcyjnych przy PKU, a w ich miejsce utworzone rozkazem Oddz. I Szt. Gen. L. 7600/Org. 25 stanowiska oficerów przysposobienia wojskowego w pułkach piechoty. Pełniący służbę na stanowisku oficera ewidencyjnego porucznik Bolesław Jan Borzemski powrócił do macierzystego 51 pp w Brzeżanach[17].
Od 1926 roku, obok ustawy o powszechnym obowiązku służby wojskowej i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność PKU Brzeżany normowała „Tymczasowa instrukcja służbowa dla PKU”, wprowadzona do użytku rozkazem MSWojsk. Dep. Piech. L. 100/26 Pob.[18]
W marcu 1930 roku PKU Brzeżany była nadal podporządkowana DOK VI we Lwowie i administrowała powiatami: brzeżańskim, podhajeckim i rohatyńskim[19]. W grudniu tego roku komenda posiadała skład osobowy typ I[18].
31 lipca 1931 roku gen. dyw. Kazimierz Fabrycy, w zastępstwie ministra spraw wojskowych, rozkazem B. Og. Org. 4031 Org. wprowadził zmiany w organizacji służby poborowej na stopie pokojowej. Zmiany te polegały między innymi na zamianie stanowisk oficerów administracji w PKU na stanowiska oficerów broni (piechoty) oraz zmniejszeniu składu osobowego PKU typ I–IV o jednego oficera i zwiększeniu o jednego urzędnika II kategorii. Liczba szeregowych zawodowych i niezawodowych oraz urzędników III kategorii i niższych funkcjonariuszy pozostała bez zmian[20].
1 lipca 1938 roku weszła w życie nowa organizacja służby uzupełnień, zgodnie z którą dotychczasowa PKU Brzeżany została przemianowana na Komendę Rejonu Uzupełnień Brzeżany przy czym nazwa ta zaczęła obowiązywać 1 września 1938 roku[21], z chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 9 kwietnia 1938 roku o powszechnym obowiązku wojskowym[22]. Obok wspomnianej ustawy i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność KRU Brzeżany normowały przepisy służbowe MSWojsk. D.D.O. L. 500/Org. Tjn. Organizacja służby uzupełnień na stopie pokojowej z 13 czerwca 1938 roku. Zgodnie z tymi przepisami komenda rejonu uzupełnień była organem wykonawczym służby uzupełnień[23].
Komendant rejonu uzupełnień w sprawach dotyczących uzupełnień Sił Zbrojnych i administracji rezerw podlegał bezpośrednio dowódcy Okręgu Korpusu Nr VI, który był okręgowym organem kierowniczym służby uzupełnień. Rejon uzupełnień nie uległ zmianie i nadal obejmował powiaty: brzeżański, podhajecki i rohatyński[1].
Obsada personalna
[edytuj | edytuj kod]Poniżej przedstawiono wykaz oficerów zajmujących stanowisko komendanta Powiatowej Komendy Uzupełnień i komendanta rejonu uzupełnień oraz wykaz osób funkcyjnych (oficerów i urzędników wojskowych) pełniących służbę w PKU i KRU Brzeżany, z uwzględnieniem najważniejszych zmian organizacyjnych przeprowadzonych w 1926 i 1938 roku.
- Komendanci
- ppłk Gustaw Skala (od 12 VI 1919[24])
- płk piech. Oskar Brezany (1923[25][26] – II 1926 → dyspozycja dowódcy OK VI[27])
- mjr piech. Józef Sorokowski[a] (p.o. II 1926[29] – IV 1928[30] → dyspozycja dowódcy OK VI)
- ppłk tab. Erwin Rössner (XI 1928 – 1939[31])
- I referent – por. piech. / kanc. Adam Przybujewski (1923 – 1924)
- II referent – urzędnik wojsk. XI rangi / kpt. kanc. Edmund Aleksander Karol Stobierski (1923 – IV 1925[34] → II referent PKU Katowice)
- referent inwalidzki
- kpt. piech. Marian Kollbek (do VII 1923[35] → I referent PKU Stanisławów)
- urzędnik wojsk. XI rangi / por. kanc. Michał Michalski (od VII 1923[35])
- oficer instrukcyjny
- por. piech. Tadeusz Mieczysław Kuliczkowski (do XII 1923[36] → PKU Gródek Jagielloński)
- kpt. piech. Kazimierz Pretsch[b] (I[38] – V 1924[39] → 51 pp)
- por. piech. Bolesław Jan Borzemski (od V 1924[39])
- oficer ewidencyjny na powiat brzeżański – por. kanc. Michał Bartosiewicz (od 4 VI 1923[40])
- oficer ewidencyjny na powiat rohatyński
- urzędnik wojsk. X rangi Antoni Stacherski (do I 1924[41] → PKU Gródek Jagielloński)
- por. kanc. Tadeusz Mieczysław Kuliczkowski (1924 – II 1926[42] → kierownik II referatu PKU Kamionka Strumiłowa)
- oficer ewidencyjny na powiat podhajecki
- por. kanc. Tadeusz Mieczysław Kuliczkowski (od I 1924[41])
- urzędnik wojsk. XI rangi / por. kanc. Stanisław Prokop
- kierownik I referatu administracji rezerw i zastępca komendanta
- mjr Czesław Bereza (II 1926 – II 1927[45] → kierownik I referatu PKU Stanisławów)
- kpt. piech. Marian Wincenty Kollbek (II 1927[45] – VI 1938 → kierownik I referatu KRU)
- kierownik II referatu poborowego
- por. piech. Adam Przybujewski (II 1926 – IV 1928[46][47] → dyspozycja dowódcy OK VI)
- kpt. piech. Karol Glazur (IV 1928[48] – VI 1930[49] → referent PKU Bochnia)
- kpt. kanc. Michał Bartosiewicz[c] (IX 1930 – 1 I 1933[53] → praktyka u płatnika 51 pp)
- kpt. piech. Bolesław Henryk Janicki (1 XII 1932[54] – 1938[55] → kierownik I referatu ewidencji KRU Warszawa Miasto IV)
- referent – por. / kpt. kanc. Michał Bartosiewicz (II 1926 – IX 1930[56] → kierownik II referatu)
- referent inwalidzki – por. kanc. Michał Michalski (II 1926 – III 1927[57] → referent inwalidzki PKU Gródek Jagielloński)
- kierownik I referatu ewidencji – kpt. adm. (piech.) Marian Wincenty Kollbek[e] (→ komendant Obwodu Podhajce AK)
- kierownik II referatu uzupełnień – kpt. adm. (art.) Roman Pruc[f]
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Józef Sorokowski (ur. 6 lipca 1881) do Wojska Polskiego został przyjęty z byłych Korpusów Wschodnich i byłej armii rosyjskiej. Na dzień 1 lipca 1925 przesunięty został termin przeniesienia służbowego z 3 pp Leg. do PKU Kałusz w celu odbycia praktyki poborowej[28].
- ↑ Kpt. piech. Kazimierz Pretsch (ur. 12 czerwca 1896) był odznaczony Krzyżem Niepodległości (16 marca 1933 roku) i Krzyżem Walecznych (czterokrotnie). W 1928 roku był w 44 pp w Równem[37].
- ↑ Kpt. int. Michał Bartosiewicz ur. 9 maja 1895 roku, w czasie I wojny światowej walczył w szeregach 3 pp Legionów Polskich. Kapitan ze starszeństwem z 1 lipca 1925 roku w korpusie oficerów administracji, grupa kancelaryjna. Był odznaczony Krzyżem Niepodległości i Krzyżem Walecznych (trzykrotnie)[50]. Z dniem 1 stycznia 1933 roku został skierowany na czteromiesięczną praktykę u płatnika 51 pp. We wrześniu tego roku został przeniesiony z PKU do 51 pp[51], a w marcu 1934 roku przeniesiony do korpusu oficerów intendentów z pozostawieniem na zajmowanym stanowisku w 51 pp[52]. W marcu 1939 roku pełnił służbę w 6 psk w Żółkwi na stanowisku oficera gospodarczego.
- ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939 roku, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939 roku[58].
- ↑ kpt. adm. (piech.) Marian Wincenty Kollbek (ur. 5 kwietnia 1893) był odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi[59].
- ↑ Roman Pruc ur. 4 sierpnia 1900 roku[60].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Dz.U. z 1939 r. nr 20, poz. 131.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. ↓, nr 67z 1919 roku, poz. 2157.
- ↑ Ostanek 2013 ↓, s. 38.
- ↑ Rozkaz DOGen. Kielce ↓, Nr 69 z 23 czerwca 1921 roku, zał. nr 2 do pkt 11.
- ↑ Almanach oficerski 1923/24 ↓, s. 38.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1461, 1470, 1484.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1329, 1339, 1353.
- ↑ a b Dz.U. z 1925 r. nr 37, poz. 252.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 23 z 6 czerwca 1922 roku, poz. 346.
- ↑ Dz.U. z 1924 r. nr 61, poz. 609.
- ↑ a b c Jarno 2001 ↓, s. 169.
- ↑ Moczyński 1928 ↓, s. 393, autor użył sformułowania „wszystkie czynności przygotowawcze do poboru, jak również jego przeprowadzenie przeszły do władz administracyjnych”, co nie odpowiadało podziałowi kompetencji władz wojskowych i cywilnych, określonych we wspomnianych aktach prawa.
- ↑ Moczyński 1928 ↓, s. 393–394.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 7-20.
- ↑ Moczyński 1928 ↓, s. 393, wg autora stanowiska oficerów ewidencyjnych, po krótkotrwałym przydzieleniu ich do władz administracyjnych, zostały zniesione w 1925 roku.
- ↑ Jarno 2001 ↓, s. 169, autor także datuje zniesienie stanowisk oficerów ewidencyjnych na rok 1925, co stoi w sprzeczności z ogłoszoną 4 lutego 1926 roku obsadą służby poborowej na stopie pokojowej.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 1-10.
- ↑ a b Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 40 z 23 grudnia 1930 roku, poz. 471.
- ↑ Dz.U. z 1930 r. nr 31, poz. 270.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 23 z 31 lipca 1931 roku, poz. 290.
- ↑ Jarno 2001 ↓, s. 173.
- ↑ Dz.U. z 1938 r. nr 25, poz. 220.
- ↑ Historia WKU Suwałki ↓.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. ↓, nr 68 z 1919 roku, poz. 2191.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1461.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1329.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 2.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 66 z 20 czerwca 1925 roku, s. 336.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 2, 14.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 26 kwietnia 1928 roku, s. 128.
- ↑ a b Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 844.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1461, 1562, 1565, 1567–1568.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1285, 1329.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 40 z 5 kwietnia 1925 roku, s. 191.
- ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 46 z 10 lipca 1923 roku, s. 457.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 76 z 12 grudnia 1923 roku, s. 711.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 60, 196.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 21 stycznia 1924 roku, s. 28.
- ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 48 z 15 maja 1924 roku, s. 276.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 38 z 12 czerwca 1923 roku, s. 392, z równoczesnym przeniesieniem z korpusu oficerów sanitarnych do korpusu oficerów administracji, dział kancelaryjny.
- ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 75 z 5 sierpnia 1924 roku, s. 429.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 3.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 14.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 511.
- ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 4 z 4 lutego 1927 roku, s. 33.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 26 kwietnia 1928 roku, s. 167, ogłoszono przeniesienie służbowe por. Adama Przybujewskiego do PKU Kielce na stanowisko referenta.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 24 lipca 1928 roku, s. 216, równocześnie anulowano przeniesienie służbowe do PKU Kielce.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 26 kwietnia 1928 roku, s. 158.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 18 czerwca 1930 roku, s. 207.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 355, 511.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 28 września 1933 roku, s. 205.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 12 marca 1934 roku, s. 90.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 436.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 417.
- ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 182.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28 stycznia 1931 roku, s. 29.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 17 marca 1927 roku, s. 80.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 291.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 206.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Dziennik Rozkazów Ministerstwa Spraw Wojskowych. Wojskowa Biblioteka Cyfrowa „Zbrojownia”. [dostęp 2018-05-15].
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-09-07].
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Rozkazy Dowództwa Okręgu Generalnego „Kielce”. [dostęp 2018-05-08].
- Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
- Karol Firich, Stanisław Krzysik, Tadeusz Kutrzeba, Stanisław Müller, Józef Wiatr: Almanach oficerski na rok 1923/24 zeszyt 2, dział III. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1923.
- Witold Jarno: Okręg Korpusu Wojska Polskiego nr IV Łódź 1918-1939. Łódź: Wydawnictwo „Ibidem”, 2001. ISBN 83-88679-10-4.
- Jarosław Kowalewski: Historia Wojskowej Komendy Uzupełnień w Suwałkach. Wojskowa Komenda Uzupełnień w Suwałkach. [dostęp 2019-05-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-05-18)].
- Henryk Moczyński: Służba poborowa. W: Dziesięciolecie Odrodzenia Polskiej Siły Zbrojnej 1918–1928. Henryk Stanisław Mościcki (red.) Włodzimierz Dzwonkowski (red.) Tadeusz Bałaban (red.). Warszawa: Tadeusz Złotnicki, 1928, s. 391–394.
- Adam Adrian Ostanek: VI Lwowski Okręg Korpusu w dziejach wojskowości polskiej w latach 1921–1939. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2013. ISBN 978-83-7543-286-2.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
