| wieś | |
 Kościół św. Mikołaja | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2023) |
511[2] |
| Strefa numeracyjna |
61 |
| Kod pocztowy |
64-605[3] |
| Tablice rejestracyjne |
POB |
| SIMC |
0591509 |
Położenie na mapie gminy Oborniki  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu obornickiego  | |
 52°35′32″N 16°51′51″E/52,592222 16,864167[1]
| |
| Strona internetowa | |
Maniewo – wieś sołecka w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie obornickim, w gminie Oborniki.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Wieś pierwotnie związana była z Wielkopolską. Ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od pierwszej połowy XIV wieku. Wymieniona została w łacińskim dokumencie z 1338 jako "Manevo", 1360 "Manyewo", 1388 "Manewo", 1436 według kopii z 1582 "Maniewo"[4].
Początkowo wieś należała do opola chojnickiego z siedzibą w Chojnicy, które było reliktem opola - przedpaństwowej wspólnoty rodowo-terytorialnej, a w późniejszym okresie stało się administracyjnym podokręgiem kasztelanii. W 1388 Maniewo zostało odnotowane w granicach tego opola. W 1446 miejscowość leżała w powiecie poznańskim Korony Królestwa Polskiego. W 1510 należała do parafii Radzim[4].
W 1338 Helman komandor joannitów oraz Maciej archidiakon płocki i kanonik poznański zawarli ugodę w sporze o dziesięciny z Maniewa, którą pobierać mieli po połowie. Wieś była królewszczyzną czyli własnością królewską, a potem należała do zakonu joannitów, a przez różne transakcje w poszczególnych części miejscowości wchodzili także właściciele prywatni mieszczanie oraz szlachta[4].
W 1360 król polski Kazimierz III Wielki dał joannitom poznańskim wsie królewskie Maniewo, Radzim oraz Brzeziny, a w zamian otrzymał wsie w powiecie pyzdrskim Siedlec, Brzeźno oraz połowę Popowa (obecnie zaginiona wieś pod Gułtowami w powiecie pyzdrskim). W 1401 Bieniasz komandor joannitów poznańskich zapowiedział posiadłości klasztoru św. Jana, a wśród nich m. in. Maniewo. W 1436 odnotowana została droga z Obornik do Maniewa, a w 1449 po łacinie folwark (łac. "allodium")[4].
W latach 1428-1446 właścicielem we wsi był mieszczanin poznański Jan Ryszek, który w 1428 otrzymał wwiązanie w części Maniewa, czyli w 4 łany folwarczne, 3 łany osiadłe kmiece, karczmę, trzech zagrodników. W 1438 komandor joannitów Michał za zgodą i wolą konwentu sprzedał z zastrzeżeniem prawa odkupu Janowi Ryszkowi 10 grzywien czynszu rocznego na Maniewie za 100 grzywien. W 1440 Jan Ryszek już jako szlachcic zapisał mieszczanowi poznańskiemu Grzegorzowi Buchwaldowi 5 grzywien szer. groszy z sumy, którą posiadał na dziedzinie Maniewo. W 1446 Ryszek sprzedał swoją część Maniewa za 100 grzywien z zastrzeżeniem prawa wykupu szlachcicowi, komandorowi joannitów Tomisławowi z Chełmna[4].
W 1471 Jan Pampowski komandor joannitów w imieniu całego konwentu zapisał kapitule katedry poznańskiej na wsi Maniewo 10 grzywien czynszu rocznego za 100 kóp groszy, który wykupiono w 1502. W 1510 pobrano wiardunki dziesiętne z Maniewa dla kościoła parafialnego w Radzimiu[4].
Archiwalne dokumenty odnotowały także zwykłych mieszkańców wsi. Zapis z 1394 odnotował kmieci z Maniewa, którzy chociaż wieś należała do komandora joannitów, odpowiadali przed sądem ziemskim poznańskim o kradzież kwoty 10 grzywien. W 1402 Miłościej (oryg. "Miloscey") sołtys z Maniewa. W latach 1564-1565 funkcję sołtysa we wsi pełnił szlachcic Jan Zęski[4].
Miejscowość odnotowano również w historycznych rejestrach poborowych dzięki czemu zachował się obraz miejscowości z XV-XVI wieku. W 1475 Maniewo figurowało w wykazie zaległości podatkowych. W 1508 miał miejsce pobór od 8 łanów, jednego łana sołeckiego oraz pobrano 6 groszy od karczmy. W 1509 pobrano podatki od 8 łanów, jednego łana sołeckiego oraz 3 grosze od karczmy. W 1510 miał miejsce pobór od 14,5 łana; w tym dwóch łanów wolnych, a od karczmy pobrano 3 grosze. W 1563 miał miejsce pobór od 9 łanów, jednego łana sołeckiego, karczmy dorocznej oraz od dwóch ludzi luźnych. W latach 1577 i 1580 miał miejsce pobór ze wsi komandora joannitów poznańskich Adama Sędziwoja Czarnkowskiego od 6 łanów, 3 zagrodników, jednego łana sołeckiego oraz 1/4 łana karczmarskiego[4].
Maniewo, pozostając w rękach zakonu, miała różnych dzierżawców, w tym Adama Czartoryskiego oraz rodzinę Kwileckich. W roku 1508 była we wsi karczma, w XVIII w. – browar. Wieś duchowna, własność komandorii joannitów w Poznaniu pod koniec XVI wieku leżała w powiecie poznańskim województwa poznańskiego[5]. Do dnia dzisiejszego zachował się średniowieczny układ wsi w kształcie owalnicy, jest też kościół parafialny pw. św. Mikołaja - neogotycki z 1876. Od 1995 w Maniewie działa Zespół Folklorystyczny „Maniewiacy”.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa poznańskiego.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 77294
- ↑ Maniewo. oborniki.pl. [dostęp 2024-06-28]. Cytat: Na przestrzeni 90 następnych lat liczba mieszkańców Maniewa spadła do 511 w 2023 roku. (pol.).
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 772 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b c d e f g h Gąsiorowski 1992 ↓, s. 86–87.
- ↑ Atlas historyczny Polski. Wielkopolska w drugiej połowie XVI wieku. Część II. Komentarz. Indeksy, Warszawa 2017, s. 248.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Antoni Gąsiorowski: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. III L-Q, hasło „Maniewo”. Poznań: Wydawnictwo PTPN, 1992, s. 86–87.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Maniewo, [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010–2014.
