Gołębowo
52°36′32″N 16°51′52″E/52,608889 16,864444| wieś | |
 Widok na Gołębowo i dolinę Warty od zachodu | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2009) |
104[2] |
| Strefa numeracyjna |
61 |
| Kod pocztowy |
64-605[3] |
| Tablice rejestracyjne |
POB |
| SIMC |
0591389 |
Położenie na mapie gminy Oborniki  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu obornickiego  | |
| 52°36′32″N 16°51′52″E/52,608889 16,864444[1]
| |
Gołębowo – wieś sołecka w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie obornickim, w gminie Oborniki.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Wieś związana była pierwotnie z Wielkopolską. Ma metrykę średniowieczną i istnieje conajmniej od drugiej połowy XV wieku. Wymieniona została w łacińskim dokumencie z 1485 jako "Golambkowo", 1494 "Golabyowo, Golabowo", 1496 "Golambowo", 1498 "Golabyno", 1563 "Goląmbow"[4].
Miejscowość była wsią szlachecką należącą początkowo do rodu Gołaskich, którzy od nazwy sąsiedniej wsi Gołaszyn przyjęli odmiejscowe nazwisko, a później także do Worowskich i Ocieskich. W 1485 leżała w powiecie poznańskim Korony Królestwa Polskiego. W 1508 należała do parafii św. Ducha koło Obornik (w Starej Wsi koło Obornik)[4].
Archiwalne dokumenty historyczne odnotowały informacje o wsi. W 1485 Szczepan z Gołaszyna zapisał swojej żonie Dorocie po 200 kop groszy posagu na częściach majątku w Gołaszynie i Gołębowie. W 1494 zapisał drugiej żonie Annie córce zmarłego Ludgerza wójta w Obornikach po 150 grzywien posagu i wiana na połowie swych części w Tworkowie, Gołaszynie i Gołebowie. W tym roku Feliks Gołaski, brat Szczepana, sprzedał swojemu bratu Sędziwojowi 1/6 Gołaszyna oraz 1/3 Gołębowa za 100 grzywien. W 1495 Sędziwój Gołaski zapisał swojej żonie Annie po 400 grzywien posagu oraz wiana na częściach w Popowie Kościelnym w powiecie gnieznieńskim, na 1/4 Gołaszyna i na 1/4 Gołębowa. Zapisał także plebanowi w Zajączkowie Maciejowi Staręskiemu czynsz roczny w wysokości 5 grzywien z Gołaszyna oraz połowę Gołębowa z prawem wykupu za 60 grzywien. W 1496 Sędziwój i Szczepan z Gołaszyna sprzedali Stanisławowi Worowskiemu Gołębowo za 250 grzywien i zobowiązali się uwolnić je od roszczeń innych osób. W 1497 Stanisław Worowski zapisał żonie Barbarze córce zmarłego Jana Wilkowskiego po 50 kóp groszy posagu oraz wiana na połowie Gołębowa, a także zapisał Dorocie Łoskuńskiej, zakonnicy z Owińsk, siostrze swej żony Barbary, czynsz roczny w wysokości jednej grzywny z prawem wykupu za 12 grzywien. W 1536 Piotr Ocieski zapisał żonie Katarzynie córce zmarłego Mikołaja Trzebieńskiego po 600 florenów polskich posagu i wiana na połowach wsi Ocieszyn i Gołębowo[4].
Miejscowość odnotowano również w historycznych rejestrach poborowych dzięki czemu zachował się obraz miejscowości z przełomu XV i XVI wieku. W 1498 wieś nie zapłaciła poboru. W latach 1508-1580 pobrano podatki z Gołębowa: w 1508 i 1563 z jednego łana, a w 1510 z jednego półłanka[4]. Wskutek II rozbioru Polski w 1793, miejscowość przeszła pod władanie Prus i jak cała Wielkopolska znalazła się w zaborze pruskim.
We wsi znajdują się pozostałości zespołu dworskiego: dwór murowany Chorzemskich z początków XIX wieku (przebudowany w 1921, renowatorem był Andrzej Degórski), park krajobrazowy z 1. połowy XIX wieku, obora, stodoła, budynek mieszkalny, kuźnia i brama[5]. Sam dwór ozdobiony ryzalitem w wielkim porządku, monogramem JCH i datą 1921. Od strony ogrodowej napis na portyku, zgodny z wielkopolskim etosem pracy organicznej: Wiara i praca to nasza moc.
Początkowo Gołębowo stanowiło część majątku w Ocieszynie, a potem się uniezależniło. W 1926 dobra liczyły 341 ha.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa poznańskiego.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 34743
- ↑ WWW gminy Oborniki - Statystyki. s. 47. [dostęp 2010-04-28].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 323 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b c d Chmielewski 1982 ↓, s. 536-537.
- ↑ praca zbiorowa, Zabytki architektury i budownictwa w Polsce, Województwo poznańskie 32, cz. 2, Ośrodek Dokumentacji Zabytków, Warszawa, 1998, s.448, ISBN 83-86334-37-1
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Stefan Chmielewski: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. I (A – H), hasła „Gołębowo”. Wrocław: Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1982, s. 536-537. ISBN 83-04-00938-2.
- Marcin Libicki, Piotr Libicki, Dwory i pałace wiejskie w Wielkopolsce, wyd. Rebis, Poznań, 2010, s.111, ISBN 978-83-7301-243-1
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Gołębowo, [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010–2014.
- Gołębowo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 673.
