Nieświszczuk płowy

Nieświszczuk płowy
	Cynomys gunnisoni
	(Baird, 1855)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	wiewiórkokształtne
Rodzina	wiewiórkowate
Podrodzina	afrowiórki
Plemię	świstak
Rodzaj	nieświszczuk
Podrodzaj	Leucocrossuromys
Gatunek	nieświszczuk płowy
Synonimy
	Spermophilus gunisoni
	Spermophilus gunisoni
Podgatunki
	C. g. gunnisoni (Baird, 1855); C. g. zuniensis Hollister, 1916;
	C. g. gunnisoni (Baird, 1855); C. g. zuniensis Hollister, 1916;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	; Zasięg występowania nieświszczuków płowych
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Nieświszczuk płowy^[4] (Cynomys gunnisoni) – gatunek ssaka z rodziny wiewiórkowatych występujący w Górach Skalistych Stanach Zjednoczonych: w południowo-wschodniej części stanu Utah, południowo-zachodniej części Kolorado, północno-wschodniej części Arizony i w północno-zachodniej części Nowego Meksyku^[5]^[2].

Wygląd

Długość ciała dorosłych osobników osiąga 309–373 mm, przy masie ciała 650 do 1200 g. Ogon zwierzęcia osiąga 39–68 mm długości. Wybarwienie sierści w części grzbietowej jest żółtawe, z udziałem czarnych włosów. Jest ono nieco zróżnicowane między dwoma podgatunkami: C. g. zuniensis ma wybarwienie nieco mniej żółtawe i z mocniejszą barwą cynamonu. Górna część głowy, policzki i okolice brwi są u obu gatunków wyraźnie ciemniejsze od innych części ciała. Ogon do połowy ma wybarwienie jednakowe jak tułów, a od połowy do jego końca jest pokryty szarym włosem o biało-szarych końcówkach. Nieświszczuki płowe linieją dwa razy w roku – jesienią i na wiosnę. Samice mają pięć pary sutków: dwie pary piersiowych i trzy pachwinowe^[2]. Hollister (1916) wspominał o sześciu parach sutków, ale brak bliższych danych na ten temat^[6].

Tryb życia

Nieświszczuki płowe żyją w norach, w koloniach liczących zwykle ok. 50–100 osobników^[2]. Wchodzące w jej skład grupy składają się z jednego dorosłego samca, jednej (lub więcej) dorosłej samicy, oraz jednorocznych młodych, które nie uczestniczą jeszcze w rozrodzie^[3]. Nieświszczuki są częściowo terytorialne – samce bronią bezpośredniego sąsiedztwa swojej nory, ale nie przeszkadza im obecność innych osobników podczas żerowania, samice podczas wychowywania młodych są bardzo agresywne, w pozostałą część roku nie wykazują zachowań terytorialnych. Nieświszczuki prowadzą dzienny tryb życia, najbardziej aktywne są wczesnym rankiem i późnym popołudniem^[2].

Rozmnażanie

Nieświszczuki płowe rozmnażają się raz w roku – na przełomie kwietnia i maja. Samice osiągają dojrzałość płciową w wieku jednego roku. Po trwającej 30 dni ciąży na świat przychodzi 6 młodych, które pierwszy miesiąc życia spędzają w norze. Po tym okresie norę opuszcza już tylko część młodych (średnio 3,7 na 1 samicę)^[3]. Po wyjściu na powierzchnię zwierzęta przestają być karmione mlekiem i zaczynają żywić się roślinami. Kiedy cały miot jest już odstawiony od mleka, matka zostawia młode i przenosi się do innej nory. Zwierzęta są przez to zmuszone do usamodzielnienia się. Samice są zdolne do rozrodu po pierwszym roku życia^[2].

Rozmieszczenie geograficzne

Nieświszczuki płowe występują w Górach Skalistych Stanach Zjednoczonych: w południowo-wschodniej części stanu Utah, południowo-zachodniej części Kolorado, północno-wschodniej części Arizony i w północno-zachodniej części Nowego Meksyku^[5]^[2]. Zwierzęta zasiedlają wysokogórskie doliny i płaskowyże położone na wysokości 1830–3660 m n.p.m^[2].

Ekologia

Nieświszczuki płowe żywią się głównie trawami, turzycami, ziołami, czasem zjadają także gałązki krzewów^[2].

Głównymi powodami śmierci nieświszczuków są choroby, drapieżniki (takie jak borsuczniki amerykańskie, łasice, kojoty preriowe i niektóre gady) oraz aktywność człowieka^[2]. Zwierzęta są częstymi nosicielami pasożytów – pcheł i kleszczy. Największym zagrożeniem dla gatunku jest człowiek^[3]. Masowe polowania i używanie trutek na początku XX wieku doprowadziły do wyraźnego spadku liczebności populacji^[2].

Przypisy

↑ Cynomys gunnisoni, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k John J. Pizzimenti, Robert S. Hoffmann. Cynomys gunnisoni. „Mammalian Species”. 25, s. 1–4, 1973. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Cynomys gunnisoni, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk, 2015, s. 297. ISBN 978-83-88147-15-9.
↑ ^a ^b Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Cynomys gunnisoni. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 4 czerwca 2016]
↑ Ned Hollister. A Systematic Account of the Prairie-Dogs. „North American Fauna”. 40, s. 1 – 37, 1916. Uniwersytet Harvarda. (ang.).

[itis-1] Cynomys gunnisoni, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[mammalian-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k John J. Pizzimenti, Robert S. Hoffmann. Cynomys gunnisoni. „Mammalian Species”. 25, s. 1–4, 1973. (ang.).

[iucn-3] Cynomys gunnisoni, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[miiz-4] Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk, 2015, s. 297. ISBN 978-83-88147-15-9.

[msw-5] Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Cynomys gunnisoni. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 4 czerwca 2016]

[Hollister-6] Ned Hollister. A Systematic Account of the Prairie-Dogs. „North American Fauna”. 40, s. 1 – 37, 1916. Uniwersytet Harvarda. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]