Okręty podwodne typu Nautilus

Kraj budowy	Włochy
Stocznia	Arsenał w Wenecji
Zbudowane	2
Użytkownicy	Regia Marina
Służba w latach	1913–1919
Stracone	1
Uzbrojenie:
4 torpedy
Wyrzutnie torpedowe: • dziobowe	2 × 450 mm
Załoga	19 oficerów i marynarzy
Wyporność:
• na powierzchni	225 ton
• w zanurzeniu	303 tony
Rodzaj kadłuba	jednokadłubowe
Zanurzenie testowe	40 metrów
Długość	40,96 metra
Szerokość	4,3 metra
Zanurzenie	2,93 metra
Napęd:
2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 600 KM 2 silniki elektryczne o łącznej mocy 320 KM 2 śruby
Prędkość: • na powierzchni • w zanurzeniu	13,2 węzła 8 węzłów
Zasięg:
• na powierzchni	1000 Mm przy 10 węzłach
• w zanurzeniu	64 Mm przy 3 węzłach

Okręty podwodne typu Nautilus – włoskie okręty podwodne z początku XX wieku i okresu I wojny światowej. W latach 1911–1913 w Arsenale w Wenecji zbudowano dwa okręty tego typu. Jednostki weszły w skład Regia Marina w 1913 roku i pełniły służbę na Morzu Śródziemnym. Obie wzięły udział w działaniach wojennych, podczas których stracono „Nereide”. „Nautilus” przetrwał wojnę i został skreślony z listy floty w lipcu 1919 roku.

Jednostki typu Nautilus zostały zaprojektowane w 1910 roku przez inż. majora Curio Bernardisa(inne języki), będąc jego pierwszym projektem okrętu podwodnego^[1][2]. Okręty charakteryzowały się konstrukcją jednokadłubową z głównymi zbiornikami balastowymi na śródokręciu i zbiornikami trymującymi na dziobie i rufie^[3]. Kształt kadłuba został uformowany na podobieństwo linii kadłuba torpedowców^[1][2]. Plany zakładały umieszczenie na pokładzie trzeciej wyrzutni torped, jednak podczas budowy z pomysłu zrezygnowano^[1][4]. Jednostki te były protoplastami okrętów podwodnych typu N(inne języki), również zaprojektowanych przez inż. Bernardisa, które budowane były seryjnie w trakcie I wojny światowej^[2][5] .

Obie jednostki typu Nautilus zbudowane zostały w Arsenale w Wenecji^[1][6]. Stępki okrętów położono w 1911 roku, a zwodowane zostały w 1913 roku^[4][6].

Jednostki typu Nautilus były niewielkimi, przybrzeżnymi okrętami podwodnymi^[1][7] . Długość całkowita wynosiła 40,96 metra, szerokość 4,3 metra i zanurzenie 2,93 metra^[5] [6]. Wyporność normalna w położeniu nawodnym wynosiła 225 ton, a w zanurzeniu 303 tony^[5] [6][a]. Okręty napędzane były na powierzchni przez dwa silniki wysokoprężne Sulzer(inne języki) o łącznej mocy 600 KM^[4][6]. Napęd podwodny zapewniały dwa silniki elektryczne Ansaldo(inne języki) o łącznej mocy 320 KM^[4][6]. Dwa wały napędowe obracające dwiema śrubami umożliwiały osiągnięcie prędkości 13,2 węzła na powierzchni i 8 węzłów w zanurzeniu^[6][8]. Zasięg wynosił 1000 Mm przy prędkości 10 węzłów w położeniu nawodnym oraz 64 Mm przy prędkości 3 węzły w zanurzeniu (lub 470 Mm przy prędkości 13 węzłów w położeniu nawodnym oraz 14 Mm przy prędkości 7 węzłów w zanurzeniu)^[5] [6]. Zapas paliwa wynosił 6 ton^[9]. Energia elektryczna magazynowana była w jednej baterii akumulatorów^[5] . Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 40 metrów^[6][7] .

Okręty wyposażone były w dwie stałe dziobowe wyrzutnie kalibru 450 mm, z łącznym zapasem czterech torped^[1][6].

Załoga pojedynczego okrętu składała się z 2 oficerów oraz 17 podoficerów i marynarzy^[4][6].

„Nautilus” został wcielony do służby w Regia Marina 9 września 1913 roku, a „Nereide” 20 grudnia tego roku^[6][7] . Po zakończeniu testów oba okręty weszły w skład 3. eskadry (wł. Squadriglia) okrętów podwodnych w Brindisi, uczestnicząc w rejsach szkoleniowych^[2]. W momencie przystąpienia Włoch do I wojny światowej okręty wchodziły w skład 3 dywizjonu okrętów podwodnych w Brindisi (prócz nich tworzyły go „Galileo Ferraris” i „Velella”)^[10]. Jednostki brały udział w ofensywnych patrolach na wodach Morza Adriatyckiego^[2]. Podczas jednej z takich misji, 5 sierpnia 1915 roku „Nereide” został zatopiony u wybrzeży wyspy Pelagosa przez austro-węgierski okręt podwodny SM U-5(inne języki), dowodzony przez kpt. mar. Georga von Trappa^[11][12].

„Nautilus” w czerwcu 1917 roku został przesunięty do obrony Tarentu, a od 1918 roku był używany jako jednostka szkolna dla sił ZOP^[2][5] . Okręt został skreślony z listy floty 31 lipca 1919 roku^[4][6].

• Károly Csonkaréti: Marynarka wojenna Austro-Węgier w pierwszej wojnie światowej 1914-1918. Kraków: Wydawnictwo Arkadiusz Wingert, 2004. ISBN 83-918940-3-7.
• Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
• Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
• Aldo Fraccaroli: Italian Warships of World War I. London: Ian Allan Ltd., 1970. ISBN 0-7110-0105-7. (ang.).
• Ivan Gogin: NAUTILUS small submarines (1913 - 1914). Navypedia. [dostęp 2022-04-07]. (ang.).
• Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: Lampart, 1994. ISBN 83-902554-2-1.
• Jane’s Fighting Ships of World War I. John Moore (red.). London: Studio Editions, 1990. ISBN 1-85170-378-0. (ang.).
• Paolo M. Pollina: I sommergibili italiani 1895-1962. Roma: Ufficio Storico Della M.M., 1963. (wł.).
• Regio Sommergibile NAUTILUS. Grupsom - Sommergibili Mediterranei. [dostęp 2022-04-07]. (wł.).
• Miłosz Iwo Sosnowski: Podwodne pojedynki 1. Spotkania okrętów podwodnych podczas I wojny światowej. Gdańsk: Wydawnictwo Finna, 2020. ISBN 978-83-66649-10-1.