Phalacrocorax

	Phalacrocorax
	Brisson, 1760
	; Kormoran srokaty (P. varius)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	głuptakowe
Podrząd	głuptakowce
Rodzina	kormorany
Rodzaj	Phalacrocorax
	Typ nomenklatoryczny
	Pelecanus carbo Linnaeus, 1758
Synonimy
	Carbo Lacépède, 1799; Halieus Illiger, 1811; Carbonarius Rafinesque, 1815; Hydrocorax Vieillot, 1816; Cormoranus Baillon, 1834; Graucalus G.R. Gray, 1841; Ecmeles Gistel, 1848; Hypoleucus Reichenbach, 1852; Stictocarbo Bonaparte, 1855; Enygrotheres F. Heine Jr., 1890; Mesocarbo Mathews & Iredale, 1913; Botaurites Ammon, 1918; Anacarbo Roberts, 1922; Pseudocarbo Roberts, 1922; Oligocorax Lambrecht, 1933; Paracorax Lambrecht, 1933; Pliocarbo Tugarinov, 1940;
Gatunki
	11 gatunków – zobacz opis w tekście
	11 gatunków – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Phalacrocorax – rodzaj ptaków z rodziny kormoranów (Phalacrocoracidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Afryce, Eurazji, Australazji i Ameryce Północnej^[20].

Morfologia

Długość ciała 55–100 cm, rozpiętość skrzydeł 91–160 cm; masa ciała 520–4062 g^[20].

Systematyka

Etymologia

Phalacrocorax: łac. phalacrocorax, phalacrocoracis „kormoran”, od gr. φαλακροκοραξ phalakrokorax, φαλακροκορακος phalakrokorakos „kormoran”, od φαλακρος phalakros „łysy”, od φαλος phalos „biały”; ακρος akros „najwyższy”; κοραξ korax, κορακος korakos „kruk”, od κρωζω krōzō „krakać”^[21].
Carbo: epitet gatunkowy Pelecanus carbo Linnaeus, 1758; łac. carbo, carbonis „węgiel drzewny” (tj. czarny)^[21]. Gatunek typowy: Pelecanus carbo Linnaeus, 1758.
Halieus: gr. ἁλιευς halieus „rybak”, od ἁλιευω halieuō „łowić”, od ἁλς hals, ἁλος halos „morze”^[21]. Gatunek typowy: Halieus leucogaster Meyen, 1833 (= Pelecanus sinensis Shaw, 1801^[a]).
Carbonarius: wariant nazwy rodzaju Carbo Lacépède, 1799^[21]. Nazwa zastępcza dla Carbo Lacépède, 1799.
Hydrocorax: gr. ὑδρο- hudro- „wodny”, od ὑδωρ hudōr, ὑδατος hudatos „woda”; κοραξ korax, κορακος korakos „kruk”, od κρωζω krōzō „krakać”^[21]. Gatunek typowy: Pelecanus carbo Linnaeus, 1758; młodszy homonim Hydrocorax Brisson, 1760 (Bucerotidae).
Cormoranus: fr. Cormoran „kormoran”^[21]. Gatunek typowy: Pelecanus carbo Linnaeus, 1758.
Graucalus: gr. γραυκαλος graukalos ptak w kolorze popiołu wspomniany przez Hezychiusza, dalej niezidentyfikowany^[21]. Gatunek typowy: Pelecanus carbo Linnaeus, 1758.
Ecmeles: gr. εκμελης ekmelēs „dysharmoniczny, niezgodny”, od εκ ek, εξ ex „bez”; μελος melos „melodia”^[21]. Nowa nazwa dla Hydrocorax Vieillot, 1816.
Hypoleucus: gr. ὑπο hupo „pod, poniżej”; λευκος leukos „biały”^[21]. Gatunek typowy: Pelecanus varius J.F. Gmelin, 1789.
Stictocarbo: gr. στικτος stiktos „cętkowany, kropkowany”, od στιζω stizō „tatuować”; rodzaj Carbo Lacépède, 1799^[21]. Gatunek typowy: Pelecanus punctatus Sparrman, 1786.
Enygrotheres: gr. ενυγρος enugros „wodny”; -θηρας -thēras „łowca”, od θηραω thēraō „polować”, od θηρ thēr, θηρος thēros „bestia, zwierzę”^[21]. Nowa nazwa dla Stictocarbo Bonaparte, 1855 ze względu na puryzm.
Mesocarbo: gr. μεσος mesos „środek, pośredni”; rodzaj Carbo Lacépède, 1799^[21]. Gatunek typowy: Carbo sulcirostris von Brandt, 1837.
Botaurites: rodzaj Botaurus Stephens, 1819 (bąk); gr. -ιτης -itēs „przypominający”, od ειδος eidos „wygląd”^[21]. Gatunek typowy: †Botaurites avitus Ammon, 1918.
Anacarbo: gr. ανα ana „znowu, ponownie”; rodzaj Carbo Lacépède, 1799^[21]. Gatunek typowy: Graculus neglectus Wahlberg, 1855.
Pseudocarbo: gr. ψευδος pseudos „fałszywy”; rodzaj Carbo Lacépède, 1799^[21]. Gatunek typowy: Pelecanus capensis Sparrmann, 1788.
Oligocorax: gr. ολιγος oligos „mały”; κοραξ korax, κορακος korakos „kruk”^[21]. Gatunek typowy: †Oligocorax littoralis Lambrecht, 1933.
Paracorax: gr. παρα para „blisko, przed”; rodzaj Phalacrocorax Brisson, 1760. Gatunek typowy: †Phalacrocorax destefanii Regalia, 1902.
Pliocarbo: gr. πλειων pleiōn „więcej”, wyższa forma od πολυς polus „dużo”; rodzaj Carbo Lacépède, 1799^[21]. Gatunek typowy: †Pliocarbo longipes Tugarinov, 1940.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[22]:

Phalacrocorax neglectus (Wahlberg, 1855) – kormoran białorzytny
Phalacrocorax capensis (Sparrman, 1788) – kormoran przylądkowy
Phalacrocorax capillatus (Temminck & Schlegel, 1849) – kormoran japoński
Phalacrocorax carbo (Linnaeus, 1758) – kormoran (zwyczajny)
Phalacrocorax nigrogularis Ogilvie-Grant & H.O. Forbes, 1899 – kormoran arabski
Phalacrocorax punctatus (Sparrman, 1786) – kormoran nakrapiany
Phalacrocorax featherstoni Buller, 1873 – kormoran zielonolicy
Phalacrocorax fuscescens (Vieillot, 1817) – kormoran czarnoczelny
Phalacrocorax varius (J.F. Gmelin, 1789) – kormoran srokaty
Phalacrocorax fuscicollis Stephens, 1826 – kormoran indyjski
Phalacrocorax sulcirostris (von Brandt, 1837) – kormoran bruzdodzioby

Uwagi

↑ Podgatunek Ph. carbo.

Przypisy

↑ Phalacrocorax, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ M.J. Brisson: Ornithologie, ou, Méthode contenant la division des oiseaux en ordres, sections, genres, especes & leurs variétés, a laquelle on a joint une description exacte de chaque espece, avec les citations des auteurs qui en ont traité, les noms quils leur ont donnés, ceux que leur ont donnés les différentes nations, & les noms vulgaires. T. 1. Parisiis: Ad Ripam Augustinorum, apud Cl. Joannem-Baptistam Bauche, bibliopolam, ad Insigne S. Genovesae, & S. Joannis in Deserto, 1760, s. 60. (fr. • łac.).
↑ M.J. Brisson: Ornithologie, ou, Méthode contenant la division des oiseaux en ordres, sections, genres, especes & leurs variétés, a laquelle on a joint une description exacte de chaque espece, avec les citations des auteurs qui en ont traité, les noms quils leur ont donnés, ceux que leur ont donnés les différentes nations, & les noms vulgaires. T. 6. Parisiis: Ad Ripam Augustinorum, apud Cl. Joannem-Baptistam Bauche, bibliopolam, ad Insigne S. Genovesae, & S. Joannis in Deserto, 1760, s. 511. (fr. • łac.).
↑ B.G. de Lacépède: Discours d’ouverture et de clôture du cours d’histoire naturelle, donné dans le Muséum national d’Histoire naturelle, l’an VII de la République, et tableaux méthodiques des mammifères et des oiseaux. Paris: Plassan, 1799, s. 15. (fr.).
↑ J.K.W. Illiger: Prodromus systematis mammalium et avium: additis terminis zoographicis utriusque classis, eorumque versione germanica. Berolini: Sumptibus C. Salfeld, 1811, s. 279. (łac.).
↑ C.S. Rafinesque: Analyse de la nature, or, Tableau de l’univers et des corps organisés. Palerme: Aux dépens de l’auteur, 1815, s. 72. (fr.).
↑ L.J.P. Vieillot: Analyse d’une nouvelle ornithologie élémentaire. Paris: Deteville, libraire, rue Hautefeuille, 1816, s. 63. (fr.).
↑ L.A.F. Baillon. Catalogue des Mammifères, Oiseaux , Reptiles, Poissons et Mollusques testacés marins, observés dans l’arrondissement d’Ahbeville. „Memoires de la Société Royale d’Emulation d’Abbeville”. 1, s. 76, 1833. (fr.).
↑ G.R. Gray: A list of the genera of birds: with their synonyma an indication of the typical species of each genus. Wyd. 2. London: R. and J.E. Taylor, 1841, s. 101. (ang.).
↑ J.von N.F.X. Gistel: Naturgeschichte des Thierreichs für höhere Schulen. Stuttgart: Hoffmann, 1848, s. ix. (niem.).
↑ H.G.L. Reichenbach: Avium systema naturale. Das natürliche system der vögel mit hundert tafeln grösstentheils original-abbildungen der bis jetzt entdecken fast zwölfhundert typischen formen. Vorlaüfer einer iconographie der arten der vögel aller welttheile. Dresden und Leipzig: Expedition der vollständigsten naturgeschichte, 1850, s. vii. (niem.).
↑ Ch.-L. Bonaparte. Note sur les Oiseaux des îles Marquises, et particulièrement sur le genre nouveau Serresius. „Comptes rendus hebdomadaires de l’Académie des Sciences”. 41, s. 1115, 1855. (fr.).
↑ F. Heine & A. Reichenow: Nomenclator Musei Heineani Ornithologici; Verzeichniss der Vogel-Sammlung des Kgl. Oberamtmanns Ferdinand Heine. Berlin: R. Friedländer & Sohn, 1882–1890, s. 353. (niem.).
↑ G.M. Mathews & T. Iredale. A Reference List of the Birds of New Zealand. Part II. „Ibis”. Tenth series. 1 (3), s. 415, 1913. (ang.).
↑ L. von Ammon. Tertiäre Vogelreste von Regensburg und die jungmiocäne Vogelwelt. „Abhandlungen des Naturwissenschaftlichen Vereins (früher Zoologisch-Mineralogischen Vereins) in Regensburg”. 12, s. 32, 1918. (niem.).
↑ ^a ^b A. Roberts. Review of the nomenclature of South African birds. „Annals of the Transvaal Museum”. 8 (4), s. 205, 1922. (ang.).
↑ Lambrecht 1933 ↓, s. 290.
↑ Lambrecht 1933 ↓, s. 292.
↑ A.J. Tugarinov. (New data concerning the Tertiary ornithofauna of the USSR). „Comptes Rendus (Doklady) de l’Academie des Sciences de l"USSR”. 26 (2), s. 197, 1940. (ros.).
↑ ^a ^b D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette: Cormorants and Shags (Phalacrocoracidae), version 1.0. W: S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (red.): Birds of the World. Ithaca, NY: Cornell Lab of Ornithology, 2020. DOI: 10.2173/bow.phalac1.01. [dostęp 2020-05-22]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Phalacrocoracidae Reichenbach, 1849-50 – kormorany – Cormorants (wersja: 2023-07-29). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-10-16].

Bibliografia

K. Lambrecht: Handbuch der Palaeornithologie. Berlin: Gebrüder Bomtraeger, 1933, s. 1–1024. (niem.).

[22] Podgatunek Ph. carbo.

[itis-1] Phalacrocorax, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Brisson1-2] M.J. Brisson: Ornithologie, ou, Méthode contenant la division des oiseaux en ordres, sections, genres, especes & leurs variétés, a laquelle on a joint une description exacte de chaque espece, avec les citations des auteurs qui en ont traité, les noms quils leur ont donnés, ceux que leur ont donnés les différentes nations, & les noms vulgaires. T. 1. Parisiis: Ad Ripam Augustinorum, apud Cl. Joannem-Baptistam Bauche, bibliopolam, ad Insigne S. Genovesae, & S. Joannis in Deserto, 1760, s. 60. (fr. • łac.).

[Brisson2-3] M.J. Brisson: Ornithologie, ou, Méthode contenant la division des oiseaux en ordres, sections, genres, especes & leurs variétés, a laquelle on a joint une description exacte de chaque espece, avec les citations des auteurs qui en ont traité, les noms quils leur ont donnés, ceux que leur ont donnés les différentes nations, & les noms vulgaires. T. 6. Parisiis: Ad Ripam Augustinorum, apud Cl. Joannem-Baptistam Bauche, bibliopolam, ad Insigne S. Genovesae, & S. Joannis in Deserto, 1760, s. 511. (fr. • łac.).

[Lacépède-4] B.G. de Lacépède: Discours d’ouverture et de clôture du cours d’histoire naturelle, donné dans le Muséum national d’Histoire naturelle, l’an VII de la République, et tableaux méthodiques des mammifères et des oiseaux. Paris: Plassan, 1799, s. 15. (fr.).

[Illiger-5] J.K.W. Illiger: Prodromus systematis mammalium et avium: additis terminis zoographicis utriusque classis, eorumque versione germanica. Berolini: Sumptibus C. Salfeld, 1811, s. 279. (łac.).

[Rafinesque-6] C.S. Rafinesque: Analyse de la nature, or, Tableau de l’univers et des corps organisés. Palerme: Aux dépens de l’auteur, 1815, s. 72. (fr.).

[Vieillot-7] L.J.P. Vieillot: Analyse d’une nouvelle ornithologie élémentaire. Paris: Deteville, libraire, rue Hautefeuille, 1816, s. 63. (fr.).

[Baillon-8] L.A.F. Baillon. Catalogue des Mammifères, Oiseaux , Reptiles, Poissons et Mollusques testacés marins, observés dans l’arrondissement d’Ahbeville. „Memoires de la Société Royale d’Emulation d’Abbeville”. 1, s. 76, 1833. (fr.).

[Gray1841-9] G.R. Gray: A list of the genera of birds: with their synonyma an indication of the typical species of each genus. Wyd. 2. London: R. and J.E. Taylor, 1841, s. 101. (ang.).

[Gistel-10] J.von N.F.X. Gistel: Naturgeschichte des Thierreichs für höhere Schulen. Stuttgart: Hoffmann, 1848, s. ix. (niem.).

[Reichenbach-11] H.G.L. Reichenbach: Avium systema naturale. Das natürliche system der vögel mit hundert tafeln grösstentheils original-abbildungen der bis jetzt entdecken fast zwölfhundert typischen formen. Vorlaüfer einer iconographie der arten der vögel aller welttheile. Dresden und Leipzig: Expedition der vollständigsten naturgeschichte, 1850, s. vii. (niem.).

[Bonaparte1855a-12] Ch.-L. Bonaparte. Note sur les Oiseaux des îles Marquises, et particulièrement sur le genre nouveau Serresius. „Comptes rendus hebdomadaires de l’Académie des Sciences”. 41, s. 1115, 1855. (fr.).

[Heine&Reichenow-13] F. Heine & A. Reichenow: Nomenclator Musei Heineani Ornithologici; Verzeichniss der Vogel-Sammlung des Kgl. Oberamtmanns Ferdinand Heine. Berlin: R. Friedländer & Sohn, 1882–1890, s. 353. (niem.).

[Mathews&Iredale-14] G.M. Mathews & T. Iredale. A Reference List of the Birds of New Zealand. Part II. „Ibis”. Tenth series. 1 (3), s. 415, 1913. (ang.).

[Ammon-15] L. von Ammon. Tertiäre Vogelreste von Regensburg und die jungmiocäne Vogelwelt. „Abhandlungen des Naturwissenschaftlichen Vereins (früher Zoologisch-Mineralogischen Vereins) in Regensburg”. 12, s. 32, 1918. (niem.).

[Roberts-16] A. Roberts. Review of the nomenclature of South African birds. „Annals of the Transvaal Museum”. 8 (4), s. 205, 1922. (ang.).

[CITEREFLambrecht1933290-17] Lambrecht 1933 ↓, s. 290.

[CITEREFLambrecht1933292-18] Lambrecht 1933 ↓, s. 292.

[Tugarinov-19] A.J. Tugarinov. (New data concerning the Tertiary ornithofauna of the USSR). „Comptes Rendus (Doklady) de l’Academie des Sciences de l"USSR”. 26 (2), s. 197, 1940. (ros.).

[Winkler&inni-20] D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette: Cormorants and Shags (Phalacrocoracidae), version 1.0. W: S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (red.): Birds of the World. Ithaca, NY: Cornell Lab of Ornithology, 2020. DOI: 10.2173/bow.phalac1.01. [dostęp 2020-05-22]. (ang.).

[Jobling-21] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-23] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Phalacrocoracidae Reichenbach, 1849-50 – kormorany – Cormorants (wersja: 2023-07-29). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-10-16].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[a]

[22]