Pochwiak okazały

Pochwiak okazały
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Gromada	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	drobnołuszczakowate
Rodzaj	Volvopluteus
Gatunek	pochwiak okazały
	Nazwa systematyczna
	Volvopluteus gloiocephalus (DC.) Vizzini, Contu & Justo; Beitr. Kenntn. Pilze Mitteleur. 2: 78 (1986)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Pochwiak okazały Volvopluteus gloiocephalus (DC.) Vizzini, Contu & Justo) – gatunek grzybów należący do rodziny drobnołuszczakowatych (Pluteaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Volvaria, Pluteaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Gatunek ten po raz pierwszy został opisany w 1815 r. przez Augustina Pyramus de Candolle`a jako Agaricus glojocephalus, potem przez różnych mykologów jeszcze wielokrotnie był klasyfikowany pod różnymi nazwami. W 2011 r. Vizzini, Contu & Justo zaklasyfikowali go jako Volvopluteus gloiocephalus^[1].

Obecnie ma około 20 synonimów naukowych. Niektóre z nich^[2]:

Agaricus gloiocephalus DC. 1815
Agaricus speciosus Fr. 1818
Amanita speciosa Fr. 1818
Pluteus speciosus (Fr.) Fr. 1836
Volvaria gloiocephala (Fr.) Gillet 1876
Volvaria speciosa (Fr.) P. Kumm. 1871
Volvaria gloiocephala var. abyssinica Henn. 1891
Volvaria speciosa (Fr.) P. Kumm. 1871 f. speciosa
Volvaria speciosa var. gloiocephala (DC.) R. Heim 1936
Volvariella gloiocephala (DC.) Wasser 1988
Volvaria speciosa (Fr.) P. Kumm. 187) f. speciosa
Volvariella gloiocephala var. speciosa (Fr.) Bon 1993
Volvariella speciosa (Fr.) Singer 1951
Volvariella speciosa f. gloiocephala (DC.) Courtec. 1984
Volvariopsis gloiocephala (DC.) Murrill 1917
Volvariopsis speciosa (Fr.) Murrill 1918

Polską nazwę nadali mu Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1968 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako bedłka wytworna lub bedłka okazała^[3]. Nazwy te nie są obecnie spójne z nazwą naukową.

Morfologia

Kapelusz

Osiąga średnicę 5–12(15) cm. Białawy, barwy kości słoniowej z szarym, szarobrązowawym środkiem. Młody jajowaty, potem rozpostarty z uwypukleniem w centrum. Skórka naga, rzadko z białymi szczątkami osłony, podczas wilgotnej pogody śluzowata^[4]

Trzon

Brudnobiaławy. Równogruby, długi, smukły, głęboko tkwiący w glebie. Bez pierścienia, suchy i gładki. Podstawa ze skórkowatą, białą pochwą^[4].

Blaszki

Białe, z wiekiem łososioworóżowe. Dość szerokie i gęste, wolne^[4].

Miąższ

Biały, miękki. Zapach przypominający rzodkiew, smak łagodny^[4].

Cechy mikroskopowe

Wysyp zarodników łososioworóżowy. Zarodniki o rozmiarach 14–18,5 × 8–10 µm^[4]. Są elipsoidalne lub nieco jajowate i wydłużone. Maczugowate lub wrzecionowate cheilocystydy mają rozmiar 45–150 × 12–15 µm. Czasami posiadają brodawkę na szczycie. Licznie występują pleurocystydy o podobnym kształcie i rozmiarach^[5].

Występowanie i siedlisko

Występuje w rozproszeniu w Europie, a także w wielu miejscach na świecie^[6]. W piśmiennictwie naukowym podano liczne stanowiska tego gatunku na terenie Polski^[3]. Nie jest jednak grzybem często spotykanym^[5].

Owocniki wyrastają zwykle gromadnie, od maja do października, na polach uprawnych, łąkach, w parkach, w ogrodach, na glebie nawożonej. Najłatwiej znaleźć go jesienią w zasiewach oziminy – wystające kapelusze są widoczne z dużej odległości. Saprotrof^[4].

Znaczenie

Saprotrof, grzyb jadalny, jednak ze względu na niebezpieczeństwo pomylenia z trującymi muchomorami mogą go zbierać tylko znawcy^[4].

Gatunki podobne

Gatunek ten, z uwagi na pewne zewnętrzne podobieństwo do białych, śmiertelnie trujących muchomorów (na przykład muchomor jadowity (Amanita virosa)) może być zbierany wyłącznie przez grzybiarzy dobrze znających jego cechy. Pochwiaki odróżniają się różową barwą wysypu zarodników (i dojrzałych blaszek) od muchomorów, które charakteryzują się białym wysypem zarodników i taką samą barwą dojrzałych blaszek. Dodatkowo muchomory mają pierścień, którego brak u pochwiaków^[4].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Index Fungorum. [dostęp 2013-09-15]. (ang.).
↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-09-15]. (ang.).
↑ ^a ^b Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Ewald Gerhardt: Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik. s. 50. ISBN 83-7404-513-2.
↑ ^a ^b Alina Skirgiełło: Grzyby (Mycota), podstawczaki (Basidiomycota), łuskowcowate (Pluteaceae). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 1999. ISBN 83-85444-66-1.
↑ Andreas Gminder: Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej. Warszawa: Weltbild, 2011. ISBN 978-83-258-0588-3.

[if-1] Index Fungorum. [dostęp 2013-09-15]. (ang.).

[sf-2] Species Fungorum. [dostęp 2013-09-15]. (ang.).

[checklist-3] Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.

[Gerhardt-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Ewald Gerhardt: Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik. s. 50. ISBN 83-7404-513-2.

[pluteaceae-5] Alina Skirgiełło: Grzyby (Mycota), podstawczaki (Basidiomycota), łuskowcowate (Pluteaceae). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 1999. ISBN 83-85444-66-1.

[gminder-6] Andreas Gminder: Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej. Warszawa: Weltbild, 2011. ISBN 978-83-258-0588-3.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]