| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | |
| Rozformowanie | |
| Nazwa wyróżniająca | |
| Tradycje | |
| Rodowód | |
| Dowódcy | |
| Pierwszy | |
| Działania zbrojne | |
| kampania wrześniowa | |
| Organizacja | |
| Numer |
kryptonimowy: 18[a] |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość | |
Pułk KOP „Zdołbunów” – oddział piechoty Korpusu Ochrony Pogranicza.
Formowanie i zmiany organizacyjne
[edytuj | edytuj kod]Pułk KOP „Zdołbunów” został sformowany na podstawie rozkazu L. 500/tjn. Og. Org./37 dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza z dnia 23 lutego 1937 w sprawie przeprowadzenia I fazy reorganizacji KOP, która odbywała się pod kryptonimem „R3”.
Oddział został zorganizowany na bazie zlikwidowanej Brygady KOP „Wołyń”. Dowództwo pułku stacjonowało w Zdołbunowie, mieście powiatowym ówczesnego województwa wołyńskiego. Zimą 1937 dowództwo pułku przeniesiono do Równego.
Po przeprowadzonej mobilizacji i odtworzeniu, pułk ochraniał granicę z ZSRR o długości 274,927 km[2].
Walki pułku
[edytuj | edytuj kod]Walki o strażnice:
Na pułk KOP „Zdołbunów”, strzegący siłami trzech batalionów granicznych, dywizjonu i szwadronu kawalerii granicy na Wołyniu, uderzyły jednostki 8 Korpusu Strzeleckiego kombriga Josifa Rubina i 36 Brygady Pancernej kombriga Michaiła Bogomołowa, 2 Korpusu Kawalerii komdiwa Fiodora Kostienki i 24 Brygady Pancernej płk. Fotczenkowa oraz pododdziały 20. i 21. Oddziału Wojsk Pogranicznych NKWD.
Struktura organizacyjna
[edytuj | edytuj kod]Organizacja pokojowa pułku KOP „Zdołbunów” w 1937
- Dowództwo pułku KOP „Zdołbunów”
- batalion KOP „Hoszcza”
- batalion KOP „Ostróg”
- batalion KOP „Dederkały”
- batalion KOP „Żytyń”
- dywizjon kawalerii „Niewirków”
- szwadron kawalerii „Mizocz”
- szwadron kawalerii „Dederkały”
- Kompania Saperów KOP „Hoszcza”
- posterunek meteorologiczny
Struktura pułku KOP „Zdołbunów” po mobilizacji w 1939
- Dowództwo pułku KOP „Zdołbunów”
- batalion KOP „Hoszcza”
- batalion KOP „Ostróg”
- batalion KOP „Dederkały”
- dywizjon kawalerii „Niewirków”
- szwadron kawalerii „Dederkały”
Żołnierze pułku
[edytuj | edytuj kod]
- Dowódcy pułku
- Bolesław Ostrowski (V 1937 – VI 1938)[3]
- ppłk Józef Pecka (VI 1938 –? 1939)[3]
- p.o ppłk Władysław Węgrzyński[b][c]
- Obsada personalna pułku w czerwcu 1939[6]
- dowódca pułku – płk Józef Adam Pecka
- I adiutant – kpt. Zygmunt Barcik[d]
- dowódca łączności – mjr łącz. Franciszek II Chmura
- komendant rejonu PW KOP „Wołyń” – kpt. Eugeniusz Konstanty Dyaczyński
- dowódca kompanii saperów KOP „Hoszcza” – kpt. Tadeusz Henryk Janiczek[e]
- dowódca szwadronu KOP „Dederkały” – rtm. Edward Rudnicki[f]
- dowódca dywizjonu kawalerii „Niewirków” – mjr Wacław Kryński[g]
- dowódca szwadronu młodych koni – rtm. Zbigniew Piotrowski[h]
- dowódca szwadronu liniowego – rtm. Jan Józef Suchcicki[i]
- dowódca szwadronu „Mizocz” – rtm. Jan Maciejowski[j]
- Obsada 303 Rejonu PW „Wołyń” w Równem
Obsada oficerska rejonu PW przy pułku KOP „Zdołbunów” w maju 1939[15][k]:
- komendant rejonu PW „Wołyń” – kpt. adm. (piech.) Eugeniusz Konstanty Dyaczyński
- komendant pasa graniczego PW „Hoszcza” – kpt piech. Kazimierz Skrzydlewski
- komendant powiatowy PW „Zdołbunów” – kpt. piech. Stefan Aleksander Zieliński
- komendant powiatowy PW „Krzemieniec” – kpt piech. Ignacy Gronowski †1940 Charków[17]
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Zarządzenie szefa sztabu KOP ppłk. dypl. Franciszka Węgrzyna w sprawie używania w dowództwie KOP kryptonimów zamiast nazw jednostek KOP[1].
- ↑ Władysław Węgrzyński (ur. 1894), ppłk piech., 1914-1918 żołnierz armii austriackiej. W KOP od 1928. Do mobilizacji dowódca baonu KOP „Hoszcza". We wrześniu 1939 na dotychczasowym stanowisku. Zaginął na Kresach wschodnich po wkroczeniu Armii Czerwonej[4].
- ↑ Prochwicz przyjął, że dowódcą pułku był najstarszy stopniem oficer oddziału[5].
- ↑ Zygmunt Barcik, kpt. piech., w KOP od 1934. Do mobilizacji I adiutant pułku KOP „Zdołbunów”. We wrześniu 1939 dowódca 2 kompanii ckm II batalionu piechoty 98 pułku piechoty[7].
- ↑ Tadeusz Henryk Janiczek, kpt. sap., w KOP od 1938. Dowódca kompanii saperów KOP „Hoszcza". W marcu 1939 wraz z kompanią skierowany do dyspozycji Zgrupowania „Chojnice". Poległ w walkach z Niemcami 11 września 1939 we wsi Lubień koło Łęczycy[8].
- ↑ Edward Rudnicki (1901-1942), rtm., w KOP od 1938. Do mobilizacji dowódca szwadronu kawalerii KOP „Dederkały". W bliżej nieznanych okolicznościach dostał się do obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen, gdzie został zamordowany w 1942[9].
- ↑ Wacław Kryński (1898-1980), mjr kaw., w KOP od 1937. Do mobilizacji dowódca dyonu kawalerii KOP „Niewirków". We wrześniu 1939 na dotychczas zajmowanym stanowisku. Wraz z dyonem brał udział w walkach z oddziałami Armii Czerwonej 27 września 1939 w m. Domaszewo nad Bugiem, a następnie dołączył do Podlaskiej Brygady Kawalerii. W składzie brygady brał udział w walkach z oddziałami Armii Czerwonej w dniach 29-30 września 1939 pod m. Jabłoń. W końcowych walkach SGO „Polesie" brał wraz z dyonem udział w walkach z niemiecką 13 DP Zmot[10].
- ↑ Rotmistrz Zbigniew Piotrowski ur. 12 sierpnia 1903. Odznaczony Krzyżem Walecznych i Srebrnym Krzyżem Zasługi. W 1938 został przeniesiony do KOP. Do mobilizacji był dowódcą szwadronu młodych koni dyonu kawalerii KOP „Niewirków". W kampanii wrześniowej dowodził 2 szwadronem 5 pułku ułanów[11][12].
- ↑ Jan Józef Suchcicki, rtm., w KOP od 1937. Do mobilizacji dowódca szwadronu liniowego dyonu kawalerii KOP „Niewirków". We wrześniu 1939 dowódca 2 szwadronu liniowego dyonu kawalerii KOP „Niewirków"[13].
- ↑ Jan Maciejowski (1904-1944), ppłk (pośmiertnie), w KOP od 1934. Do marca 1939 dowódca szwadronu kawalerii KOP „Mizocz". Po wejściu szwadronu w skład 1 pkaw. KOP dowódca 3 szwadronu liniowego. Po zakończeniu kampanii wrześniowej przedostał się na zachód. 20 sierpnia 1944 jako dowódca pułku rozpoznawczego (10 PSK 1 DPanc. ) zginął od kuli snajpera podczas walk z Niemcami we Francji na wzgórzu 113 pod Chambois[14].
- ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[16].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 425.
- ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 167.
- ↑ a b Wiśniewska i Promińska 2013 ↓, s. 8.
- ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 756.
- ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 168.
- ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 656.
- ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 710.
- ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 721.
- ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 745.
- ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 727.
- ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 741.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 139, 944.
- ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 751.
- ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 731.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 943.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
- ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 150.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
- Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Wybór dokumentów. Warszawa-Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 83-88067-48-8.
- Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Iwona Wiśniewska, Katarzyna Promińska, Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Brygada Korpusu Ochrony Pogranicza «Wołyń»”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2013.
