Artykuł ten został zgłoszony do umieszczenia na stronie głównej w rubryce „Czy wiesz”.
Pomóż nam go sprawdzić: oceń zgłoszoną nominację.

Ten artykuł został nominowany do wyróżnienia „Dobry Artykuł”.
Weź udział w dyskusji na ten temat.

Rūsiņš (M-08)

„Rūsiņš” w 2018 roku
Klasa	niszczyciel min
Typ	Tripartite (Alkmaar(inne języki))
Historia
Stocznia	Van der Giessen-de Noord(inne języki), Alblasserdam
Położenie stępki	30 stycznia 1979
Wodowanie	18 maja 1982
Koninklijke Marine
Nazwa	Hr.Ms. „Alkmaar” (M850)
Wejście do służby	28 maja 1983
Wycofanie ze służby	12 maja 2000
Łotwa
Nazwa	„Rūsiņš” (M-08)
Wejście do służby	13 lipca 2011
Los okrętu	w służbie (2023)
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	standardowa: 562 tony pełna: 595 ton
Długość	51,5 metra całkowita 47,1 metra między pionami
Szerokość	8,9 metra
Zanurzenie	2,5 metra
Napęd
1 silnik wysokoprężny Brons-Werkspoor A-RUB 215 o mocy 1370 kW (1860 KM) 2 silniki elektryczne o łącznej mocy 179 kW (240 KM) 1 śruba + 2 stery strumieniowe
Prędkość	15 węzłów
Zasięg	3000 Mm przy prędkości 12 węzłów
Sensory
radar, sonar
Uzbrojenie
1 armata automatyczna kal. 20 mm
Wyposażenie
2 pojazdy podwodne PAP-104, trały
Załoga	29–42
Multimedia w Wikimedia Commons

Rūsiņš (M-08), wcześniej Hr.Ms. „Alkmaar” (M850) – holenderski, a następnie łotewski niszczyciel min typu Tripartite (Alkmaar(inne języki)) z lat 80. XX wieku. Okręt ma wyporność pełną 595 ton, a jego napęd stanowi silnik wysokoprężny i dwa silniki elektryczne. Jednostka osiąga prędkość 15 węzłów i zasięg 3000 Mm, a jej główne wyposażenie przeciwminowe stanowią dwa pojazdy podwodne oraz trały.

Okręt został zwodowany 18 maja 1982 roku w stoczni Van der Giessen-de Noord(inne języki) w Alblasserdam, a w skład Koninklijke Marine został wcielony 28 maja 1983 roku. Jednostka została skreślona z listy holenderskiej floty 12 maja 2000 roku, po czym została w 2007 roku sprzedana Łotwie i 13 lipca 2011 roku weszła do służby w Latvijas Jūras spēki. „Rūsiņš” nadal znajduje się w składzie łotewskiej floty (stan na 2023 rok).

Rosnące zagrożenie minowe, spowodowane postępem technicznym w konstrukcji nowych typów min morskich sprawiło, że nastąpiła potrzeba zastąpienia służących do tej pory do ich zwalczania klasycznych trałowców^[1]. Nowa metoda zwalczania min została opracowana w Wielkiej Brytanii w drugiej połowie lat 60. XX wieku: zakładała ona wykrywanie i zlokalizowanie min przez odpowiednie sonary, a następnie ich selektywne niszczenie przy pomocy bezzałogowych pojazdów podwodnych^[1]. Początkowo system ten Brytyjczycy umieścili na kilkunastu zbudowanych w latach 50. trałowcach typu Ton z drewnianymi kadłubami, które po przebudowie dały początek klasie niszczycieli min^[1][2].

Proces zaprojektowania i budowy nowych jednostek tej klasy był bardzo kosztowny, gdyż trzeba było nie tylko wybrać i wykonać odpowiedni małomagnetyczny materiał na kadłub jednostek, ale też wyposażyć je w zaawansowane systemy elektroniczne służące do wykrywania i niszczenia małych obiektów podwodnych^[1][2]. Stworzenie takiego okrętu było jednak dla krajów Europy Zachodniej koniecznością, gdyż na początku lat 70. w służbie flot NATO znajdowały się niemal wyłącznie przestarzałe trałowce (z wyjątkiem sześciu nowoczesnych jednostek typu Circé(inne języki), wprowadzonych do służby w Marine nationale w latach 1969–1973)^[1][2]. Aby rozłożyć koszty projektu nowych okrętów, współpracę nawiązały trzy państwa: Belgia, Francja i Holandia, stąd opracowany wspólnie projekt otrzymał nazwę Tripartite (pol. trójprzymierze)^[1][2]. Projektanci trzech krajów razem stworzyli ogólną koncepcję okrętu oraz projekt jego kadłuba, bazując na rozwiązaniach zastosowanych w typie Circé; dalszy podział obowiązków zakładał opracowanie przez Belgów instalacji elektrycznej i systemu niszczenia min, Francuzi mieli zaprojektować wyposażenie trałowe i systemy elektroniczne, zaś domeną Holendrów była siłownia główna^[1][2].

Niszczyciele min typu Tripartite zostały zaprojektowane w latach 1973–1976^[2]. Łącznie w latach 1977–1995 zbudowanych zostało 40 okrętów tego typu: 10 dla Belgii, 10 dla Francji (określane tam jako typ Éridan(inne języki)), 15 dla Holandii (nazwane typem Alkmaar(inne języki)) oraz trzy jednostki dla Pakistanu i dwie dla Indonezji^[1][2]. Kompleks sonarowy jest w stanie wykrywać miny oraz obiekty minopodobne z odległości do 500 metrów i na głębokości maksymalnie 80 metrów oraz określić ich położenie z dokładnością do 15 metrów (na małej głębokości obiektu) przy stanie morza 5, a także wykonywać tradycyjne zadania trałowania^[3].

Przyszły „Alkmaar”, okręt prototypowy serii holenderskich jednostek typu Tripartite, zbudowany został w stoczni Van der Giessen-de Noord(inne języki) w Alblasserdam pod numerem stoczniowym M850^[4][5] . Aby umożliwić budowę jednostek typu Alkmaar, w stoczni powstała nowa hala montażowa o długości 144 metrów, szerokości 43 metrów i wysokości 23 metrów^[6] [7]. Stępkę okrętu położono 30 stycznia 1979 roku, a zwodowany został 18 maja 1982 roku^[8][7]. Jednostka otrzymała nazwę na cześć jednego z najważniejszych miast holenderskiej wojny o niepodległość w XVI wieku – Alkmaar^[6] . Koszt budowy okrętu wyniósł 75 milionów guldenów^[6] . Próby morskie(inne języki) niszczyciela min trwały od 14 lutego do 14 kwietnia 1983 roku^[6] .

Okręt jest niszczycielem min z kadłubem, pokładem i grodziami wykonanymi z laminatów poliestrowo-szklanych o łącznej masie 180 ton, w tym około 16 km tkaniny z włókna szklanego^[6] [9]. Wewnątrz wyłożonego balsą kadłuba znajduje się szkielet usztywniający konstrukcję, z wzdłużnikami zwiększającymi odporność na podwodne wybuchy^[10]. Jednostka charakteryzuje się uniesionym dziobem i ciągłym pokładem głównym na przeważającej długości kadłuba, przechodzącym uskokiem do niskiej części rufowej^[11]. Na pokładzie znajduje się niska i długa nadbudówka, z pomostem bojowym w przedniej części; za pomostem umieszczony został maszt palowy, a za nim niski, zwężający się ku górze komin o ściętym wierzchołku^[11]. Na końcu nadbudówki zamontowany został drugi maszt z anteną łączności satelitarnej, a na pokładzie rufowym zainstalowano żurawik^[11]. Na rufie przewidziano też miejsce na kontener o masie 5 ton, przeznaczony na dodatkowe wyposażenie^[12][13]. Okręt wyposażony jest w aktywny system stabilizacji przechyłów, który tworzą wyposażone w silniki hydrauliczne zbiorniki paliwa w kształcie litery „V” oraz boczne stabilizatory^[1][3]. Autonomiczność okrętu wynosi 15 dób^[7][14]. Pomieszczenia okrętowe są klimatyzowane, a z udogodnień zainstalowano m.in. chłodnię i pralnię^[6] .

Długość całkowita wynosi 51,5 metra (47,1 metra między pionami), szerokość 8,9 metra i zanurzenie 2,5 metra (kadłuba, z opuszczonym sonarem sięga 3,8 metra)^[5] [12]. Wyporność standardowa wynosi 562 tony, a pełna 595 ton^[12][14][a]. Główny napęd okrętu stanowi jeden silnik wysokoprężny Brons(inne języki)-Werkspoor(inne języki) A-RUB 215X-12 o mocy 1370 kW (1860 KM), napędzający pojedynczą śrubę o zmiennym skoku; na rufie znajdują się dwa stery z napędem elektrycznym^[10][12][b]. Napęd pomocniczy tworzą dwa silniki elektryczne ACEC(inne języki) o łącznej mocy 179 kW (240 KM) oraz dwa aktywne stery strumieniowe Schottel(inne języki)^{[5] [15][c]}. Prędkość maksymalna okrętu wynosi 15 węzłów przy wykorzystaniu napędu głównego i 7 węzłów na silnikach elektrycznych^[8][16]. Zasięg jednostki wynosił 3000 Mm przy prędkości 12 węzłów^[8][12].

Uzbrojenie artyleryjskie okrętu stanowi umieszczona w części dziobowej pojedyncza armata automatyczna kalibru 20 mm Giat 20F2 L/90(inne języki)^[5] [12]. Masa armaty z amunicją wynosi 470 kg, kąt podniesienia lufy od -15° do +60°, szybkostrzelność teoretyczna 720 strz./min, a donośność skuteczna od 1200 do 2000 metrów^[17]. Wyposażenie przeciwminowe stanowią dwa pojazdy podwodne PAP-104(inne języki) oraz trał mechaniczny lekki i trał mechaniczny OD 3 Oropesa^[8][12]. Pojazdy podwodne PAP-104 (fr. Poisson Auto Propuise) mają długość 2,7 metra, szerokość 1,2 metra, wysokość 1,3 metra i masę 700 kg (w tym przenoszony 100-kilogramowy materiał wybuchowy)^[12][18]. Sterowane przewodowo mogą operować w odległości 500 metrów od okrętu na maksymalnej głębokości 300 metrów przy stanie morza 3; napędzane dwoma silnikami elektrycznymi mogą poruszać się z prędkością 5 węzłów i na jednym ładowaniu wykonać pięć trwających 20 minut akcji^[8][12]. Jednostka wyposażona została też w sprzęt do nurkowania, w tym w jednoosobową komorę dekompresyjną; w przypadku choroby dekompresyjnej nurka komora może zostać zabrana z pokładu przy pomocy śmigłowca^[6] .

Wyposażenie radioelektroniczne obejmowało początkowo radar nawigacyjny Racal(inne języki)-Decca(inne języki) 1229C i podkadłubowy sonar Thomson Sintra DUBM 21A, system wyznaczania pozycji Decca HI-FIK-6, system dowodzenia EVEC-20 oraz systemy radionawigacyjne Toran i Syledis^[16][19].

W zależności od wykonywanych zadań załoga okrętu liczyła od 29 do 42 osób^[4][14][d].

Hr.Ms. „Alkmaar” został wcielony w skład Koninklijke Marine 28 maja 1983 roku, otrzymując numer taktyczny M850^[8][7]. Pierwszym dowódcą okrętu został mianowany por. mar. E.H.G. Michelhoff^[6] . Wiosną 1984 roku jednostka odbyła rejs na Morze Śródziemne, promując nowy typ niszczyciela min jako produkt eksportowy^[20] . Głównym rejonem działania jednostki było Morze Północne i Bałtyckie, a oprócz zadań zwalczania zagrożenia minowego okręt realizował także misje patrolowe^[6] . W 1990 roku „Alkmaar” wraz z siostrzanym „Zierikzee”(inne języki) uczestniczył w ćwiczeniach NATO Safe Pass przeprowadzonych u wybrzeży Ameryki^[21]. W 1997 roku dowódcą niszczyciela min została Jeanette Morang(inne języki) – pierwsza kobieta piastująca takie stanowisko w holenderskiej marynarce^[22] . Hr.Ms. „Alkmaar” został wycofany ze służby 12 maja 2000 roku z powodu cięć budżetowych^[6] [23].

We wrześniu 2005 roku Holandia zawarła, opiewający na kwotę 69,4 mln dolarów, kontrakt na sprzedaż Łotwie pięciu wycofanych ze służby niszczycieli min („Alkmaar”, „Delfzijl”, „Dordrecht”, „Harlingen” i „Scheveningen”)^[23]. W 2010 roku, z powodu problemów finansowych Łotwy oraz zgłaszanego przez odbiorcę złego stanu technicznego okrętów i braku ich dokumentacji technicznej, dokonano korekty kontraktu, odraczając spłatę jego części w wysokości 16 mln euro do 2013 roku i opóźniając przejęcie jednostki^[24]. Po przeprowadzeniu remontu i zmianie wyposażenia (m.in. wymianie radarów na modele Furuno(inne języki) FR-2115 i Consilium Selesmar MM 950 oraz dodaniu uzbrojenia w postaci dwóch wkm kalibru 12,7 mm), okręt został wcielony do służby w Latvijas Jūras spēki 13 lipca 2011 roku pod nazwą „Rūsiņš” (numer taktyczny M-08)^{[15][25] [e]}. Etatowa załoga okrętu w służbie łotewskiej liczy 44 osoby^[26] . Na początku września 2013 roku okręt udał się na wody Zatoki Fińskiej w celu umieszczenia tablicy pamiątkowej na wraku pierwszego łotewskiego okrętu „Virsaitis”, który zatonął na minie w 1941 roku^[27] . W dniach 15–16 listopada w Zatoce Ryskiej i Cieśninie Irbe niszczyciele min „Rūsiņš” i „Viesturs” wraz z okrętem wsparcia i dowodzenia „Virsaitis”(inne języki) uczestniczyły w ćwiczeniach marynarki łotewskiej „Flotex 2013”^[28] . 29 marca 2014 roku, w 10. rocznicę przystąpienia Łotwy do Sojuszu Północnoatlantyckiego, „Rūsiņš”, „Viesturs” i „Virsaitis” udostępniono do zwiedzania w Lipawie^[29] . Od 22 do 30 kwietnia 2014 roku na wodach terytorialnych Estonii miały miejsce ćwiczenia powstałego w 1998 roku dywizjonu morskiego państw bałtyckich (BALTRON) pod nazwą „Squadex 2014”, w których flotę łotewską reprezentował „Rūsiņš”^[30] . W dniach od 19 do 30 kwietnia 2015 roku na wodach terytorialnych Litwy odbyły się ćwiczenia BALTRON pod kryptonimem „Squadex 1 2015”, w których oprócz okrętów litewskich („Kuršis”, „Skalvis” i „Žemaitis”) wzięły udział „Rūsiņš” i „Virsaitis”^[31] .

Od 18 do 29 kwietnia 2016 roku „Rūsiņš” i „Imanta” wzięły udział w kolejnych ćwiczeniach BALTRON „Squadex 1 2016”, uczestnicząc też w roku następnym w ich kolejnej edycji (od 3 do 13 kwietnia 2017 roku, w składzie uzupełnionym przez „Tālivaldis”)^[32] [33] . 11 kwietnia 2017 roku, w obecności ministra obrony oraz dowódców sił zbrojnych i marynarki Łotwy, na wodach Zatoki Ryskiej odbyła się uroczysta parada floty z okazji 25. rocznicy odnowienia Marynarki Wojennej, w której uczestniczył m.in. „Rūsiņš”^[34] . W czerwcu okręt wziął udział w 45. edycji międzynarodowych ćwiczeń sił morskich państw NATO BALTOPS 2017^[35] . Od 24 do 28 lipca „Rūsiņš” uczestniczył w międzynarodowych ćwiczeniach wojskowych „Baltic Bikini 2017”, przeprowadzonych w pobliżu Lipawy^[36] . W dniach 18–31 sierpnia „Rūsiņš” wraz z siostrzanym „Imanta” wziął udział w operacji przeciwminowej „Open Spirit 2017”^[37] . Od lipca do grudnia 2018 roku „Rūsiņš” operował w składzie Stałego Zespołu Sił Obrony Przeciwminowej NATO (SNMCMG1), biorąc udział w ćwiczeniach wojskowych (m.in. od 21 października do 5 listopada w przeprowadzonych na wodach Norwegii „Trident Juncture”) i operacjach niszczenia min; w trakcie tej służby okręt zlokalizował i zneutralizował pięć min morskich z czasów I i II wojny światowej^[38] [39] .

W dniach 17–18 listopada z okazji 100. rocznicy niepodległości Łotwy „Rūsiņš”, „Tālivaldis” i „Virsaitis” udostępnione zostały w Rydze do zwiedzania^[40] . W lipcu 2019 roku jednostka została udostępniona do zwiedzania w Lipawie z okazji Święta Morza^[41] . Od 23 do 30 września 2019 roku „Rūsiņš”, „Imanta” i „Viesturs” uczestniczyły w Lipawie w ćwiczeniach łotewskiej marynarki pod kryptonimem „Flotex”^[42] . W dniach 4–14 listopada w Cieśninie Irbe „Rūsiņš”, „Tālivaldis” i „Virsaitis” uczestniczyły w ćwiczeniach sił obrony przeciwminowej „Hod ops” (ang. Historical Ordnance Disposal Operation)^[43] . Od 16 do 18 listopada, w ramach obchodów 101. rocznicy proklamowania Republiki Łotwy i stulecia Armii Łotewskiej, „Rūsiņš” wraz z siostrzanym „Tālivaldis” udostępnione były do zwiedzania w porcie w Rydze^[44] . Między 2011 a 2020 rokiem okrętem dowodzili m.in. kmdr por. Armands Grebežs i kmdr por. Kaspars Miezītis^[45] [46] . W dniach od 4 do 14 maja w Cieśninie Irbe „Rūsiņš”, „Tālivaldis” i „Virsaitis” wzięły udział w operacji przeciwminowej „Open Spirit 2020”^[47] . W 2022 roku rozpoczęła się przeprowadzana przez francuską firmę Exail(inne języki) modernizacja jednostki, dzięki której „Rūsiņš” otrzymał zintegrowane systemy zarządzania walką przeciwminową MINTACS i UMISOFT oraz nowe wyposażenie do zwalczania min: pojazd podwodny A18-M, dwa systemy identyfikacji min SeaScan Mark 2 oraz 10 robotów podwodnych (systemów obrony przeciwminowej) K-STER C^{[48][49] [50]} . 3 grudnia 2023 roku załoga „Rūsiņša” ewakuowała chorego członka załogi ze statku towarowego „Lady Alexandra”, dostarczając go do portu w Windawie^[51] . Okręt nadal znajduje się w składzie łotewskiej floty (stan na 2023 rok)^[51] .

• p
• d
• e

Niszczyciele min typu Tripartite

Belgijska Marynarka Wojenna(inne języki)	„Aster”(inne języki) „Bellis”(inne języki) „Crocus”(inne języki) „Dianthus”(inne języki) „Fuchsia”(inne języki) „Iris”(inne języki) „Lobelia”(inne języki) „Myosotis”(inne języki) „Narcis”(inne języki) „Primula”(inne języki)
Marine nationale	„Andromède”(inne języki) „Capricorne”(inne języki) „Cassiopée”(inne języki) „Céphée”(inne języki) „Croix du Sud”(inne języki) „Éridan”(inne języki) „L’Aigle”(inne języki) „Lyre”(inne języki) „Orion”(inne języki) „Pégase”(inne języki) „Persée”(inne języki) „Sagittaire”(inne języki) „Verseau”(inne języki)
Koninklijke Marine	„Alkmaar” „Delfzijl” „Dordrecht” „Haarlem”(inne języki) „Harlingen” „Hellevoetsluis”(inne języki) „Maassluis”(inne języki) „Makkum”(inne języki) „Middelburg”(inne języki) „Scheveningen” „Schiedam”(inne języki) „Urk”(inne języki) „Vlaardingen”(inne języki) „Willemstad”(inne języki) „Zierikzee”(inne języki)
Siły Morskie Indonezji	„Pulau Rengat”(inne języki) „Pulau Rupat”(inne języki)
MW Bułgarii	„Cibyr”(inne języki) „Mesta”(inne języki) „Struma”(inne języki)
Latvijas Jūras spēki	„Imanta” „Rūsiņš” „Tālivaldis” „Viesturs” „Visvaldis”
Pakistan Navy	„Munsif”(inne języki) „Muhafiz” „Mujahid”