Spis treści
Radwan (herb szlachecki)
Herb Radwan | |
Typ herbu | |
---|---|
Alternatywne nazwy |
Wierzbowa, Wierzbowczyk, Wirzbowa, Wirzbowo, Kaja, Chorągwie |
Pierwsza wzmianka |
1407 (zapis) |
Radwan (Radwan I[1]) – polski herb szlachecki.
Opis herbu
[edytuj | edytuj kod]Opis współczesny
[edytuj | edytuj kod]Opis skonstruowany współcześnie brzmi następująco[a]:
Na tarczy w polu czerwonym chorągiew złota kościelna, o trzech polach, z frędzlami u dołu z zaćwieczonym na wierzchu takimż krzyżem kawalerskim.
W klejnocie – nad hełmem w koronie – trzy pióra strusie.
Labry herbowe czerwone, podbite złotem.
Geneza
[edytuj | edytuj kod]Najstarszymi znanymi pieczęciami z wizerunkiem herbu Radwan, są pieczęcie średniowieczne Piotra z Cikowic, podsędka ziemi krakowskiej, pochodzące z 1443 i 1446 roku. Pierwsza znana zapiska sądowa, pochodzi z 1407 roku. Wspomina o tym Franciszek Piekosiński. Proklama zaś Radwan zapisana jest w dokumencie z 1409 roku[2].
Herbowni
[edytuj | edytuj kod]Lista herbownych w artykule sporządzona została na podstawie wiarygodnych źródeł, zwłaszcza klasycznych i współczesnych herbarzy. Należy jednak zwrócić uwagę na częste zjawisko przypisywania rodom szlacheckim niewłaściwych herbów, szczególnie nasilone w czasie legitymacji szlachectwa przed zaborczymi heroldiami, co zostało następnie utrwalone w wydawanych kolejno herbarzach. Identyczność nazwiska nie musi oznaczać przynależności do danego rodu herbowego. Przynależność taką mogą bezspornie ustalić wyłącznie badania genealogiczne.
Pełna lista herbownych nie jest dziś możliwa do odtworzenia, także ze względu na zniszczenie i zaginięcie wielu akt i dokumentów w czasie II wojny światowej (m.in. w czasie powstania warszawskiego w 1944 spłonęło ponad 90% zasobu Archiwum Głównego w Warszawie, gdzie przechowywana była większość dokumentów staropolskich)[3]. Lista nazwisk znajdująca się w artykule pochodzi z Herbarza polskiego, Tadeusza Gajla[4] (519 nazwisk[5]). Występowanie na liście nazwiska nie musi oznaczać, że konkretna rodzina pieczętowała się herbem Radwan. Często te same nazwiska są własnością wielu rodzin reprezentujących wszystkie stany dawnej Rzeczypospolitej, tj. chłopów, mieszczan, szlachtę. Jest to dotychczas najpełniejsza lista herbownych, uzupełniana ciągle przez autora przy kolejnych wydaniach Herbarza. Tadeusz Gajl wymienia następujące nazwiska uprawnionych do używania herbu Radwan[5]:
Tadeusz Gajl, Herbarz Polski
|
Odmiany herbu
[edytuj | edytuj kod]Odmiany herbu Radwan |
Znane nam są również herby Kononowicz oraz herby Radwan oznaczone liczbami rzymskimi II – VIII, będące odmianami herbu Radwan[1][6][7][8][9]:
- Kononowicz w czerwonym polu, pod srebrną chorągwią o dwóch polach ze srebrnym krzyżem na poprzecznym drzewcu, posiada srebrną gwiazdę sześciopromienną oraz trzy pawie pióra w koronie[10][11]
- Radwan II różni się od głównego herbu (Radwan I) srebrnym krzyżem kawalerskim oraz dwoma piórami strusimi czerwonymi z jednym pośrodku,
- Radwan III posiada srebrny krzyż kawalerski umieszczony między dwiema srebrnymi obrączkami oraz pięć piór strusich w koronie,
- Radwan IV posiada złotą obrączkę na wierzchu zamiast krzyża oraz rękę zbrojną z mieczem w koronie,
- Radwan V posiada półstrzałek na wierzchu,
- Radwan VI oraz Radwan VII posiadają na wierzchu krzyż z poprzeczną belką,
- Radwan VIII posiada półksiężyc na polu niewiadomej barwy,
Zgodnie z informacjami zawartymi w herbarzu Juliusza Ostrowskiego, Kononowicz przysługiwał rodzinie Kononowiczów z przydomkiem Siemionowicz zamieszkującej Litwę[11]. Radwan V był używany przez litewskie rodziny Paszkiewiczów oraz Sołokajów, natomiast Radwan VIII przez wybrane rodziny tatarskie, m.in. Ajdarowiczów, Tabusiewiczów oraz Kryczyńskich[1].
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
Radwan w Zamku Grodziec
-
Grobowiec Jakuba Uchańskiego z biskupim herbem Radwan
-
Herb Radwan na rycinie Akademii Kijowsko-Mohylańskiej i jej studentów z XVIII wieku
-
Odmiana herbu Radwan nad wejściem do kościoła w Uchaniach
-
Odmiana herbu rodziny Oświęcimów, w pierwszym polu znajduje się godło herbu Radwan
-
Herby Radwan oraz Nałęcz na posiadłości rodziny Dąbrowskich
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Opis współczesny jest skonstruowany zgodnie z obecnymi zasadami heraldyki. Zobacz: Blazonowanie.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Juliusz Ostrowski, Księga herbowa rodów polskich. Cz. 2, crispa.uw.edu.pl, 1897–1906, s. 151 [dostęp 2022-10-04] .
- ↑ Andrzej Kulikowski: Wielki Herbarz Rodów Polskich. Warszawa: Świat Książki, 2003, s. 282, 283. ISBN 83-7391-523-0.
- ↑ Dzieje zasobu ↓, Linki zewnętrzne.
- ↑ Gajl 2007 ↓, Bibliografia.
- ↑ a b Gajl ↓, Linki zewnętrzne.
- ↑ Nazwiska [online], gajl.wielcy.pl [dostęp 2022-01-13] .
- ↑ Juliusz Ostrowski , Księga herbowa rodów polskich, Gł. skł.: Bolcewicz, 1906, s. 300 [dostęp 2022-01-13] (pol.).
- ↑ Nazwiska [online], gajl.wielcy.pl [dostęp 2022-01-14] .
- ↑ Juliusz Ostrowski , Księga herbowa rodów polskich. Z. 15, 1903, s. 300 [dostęp 2022-01-14] .
- ↑ Dane Herbu [online], gajl.wielcy.pl [dostęp 2022-10-05] .
- ↑ a b Juliusz Ostrowski , Księga herbowa rodów polskich. Cz. 2 [online], crispa.uw.edu.pl, s. 74 [dostęp 2022-10-05] .
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Juliusz Ostrowski, Księga herbowa rodów polskich, cz. II, Gł. skł.: Bolcewicz, 1906, s. 388 .
- Tadeusz Gajl, Herbarz polski od średniowiecza do XX wieku. Ponad 4500 herbów szlacheckich 37 tysięcy nazwisk 55 tysięcy rodów, Gdańsk: L&L, 2007, s. 543, ISBN 978-83-60597-10-1, OCLC 233447252 .
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Tadeusz Gajl: Nazwiska. gajl.wielcy.pl. [dostęp 2021-09-20]. (pol.).
- Dzieje zasobu. agad.gov.pl. [dostęp 2021-09-20]. (pol.).