Sieweczka nowozelandzka
| Anarhynchus obscurus | |||
| (J.F. Gmelin, 1789) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
sieweczka nowozelandzka | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
Sieweczka nowozelandzka[4] (Anarhynchus obscurus) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny sieweczkowatych (Charadriidae). Jest zagrożonym gatunkiem, występuje tylko w niektórych obszarach Nowej Zelandii. Jej nazwy w języku maoryskim: Tūturiwhatu, Pukunui i Kūkuruatu, są związane z podobieństwem tego gatunku do morneli (sieweczek gniadych).
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1789 roku niemiecki przyrodnik Johann Friedrich Gmelin w 13. edycji linneuszowskiego Systema Naturae. Autor nadał gatunkowi nazwę Charadrius obscurus, a jako miejsce typowe wskazał Nową Zelandię[5]. Analizy filogenetyczne, których wyniki opublikowano w 2022 roku, wsparły umieszczenie tego gatunku w rodzaju Anarhynchus[4][6].
Zwykle wyróżnia się dwa podgatunki Anarhynchus obscurus[4][7]:
- A. o. aquilonius (Dowding, 1994) – sieweczka rdzawa – Wyspa Północna
- A. o. obscurus (J. F. Gmelin, 1789) – sieweczka nowozelandzka – południowy kraniec Wyspy Południowej, Wyspa Stewart[8]
Autorzy Handbook of the Birds of the World (a tym samym IUCN) uznają oba te taksony za osobne gatunki[8][3].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała 26–28 cm, rozpiętość skrzydeł 46–50 cm. Masa ciała: podgatunek aquilonius 128–169 g[9], podgatunek obscurus 147–179 g[8].
Środowisko
[edytuj | edytuj kod]Sieweczki nowozelandzkie są to ptaki brzegowe, zwykle można je znaleźć na piaszczystych plażach i wydmach lub kamienistych brzegach w ujściach rzek.
Rozmnażanie
[edytuj | edytuj kod]
Lęgi odbywają się na wiosnę i latem. Rodzice budują gniazda na plażach z dala od wody. Na Wyspie Stewart lęgi odbywają się na wyższych wysokościach – na gołych wzgórzach, bagnach czy łąkach tussock[3]. Samo gniazdo jest tylko płytką dziurą w ziemi bez gałązek jak typowe gniazdo na drzewie. Samica składa zwykle 3 jaja[3]. Pisklęta wykluwają się po około 28 dniach od zniesienia jaj. Pisklęta mogą chodzić i zdobywać pokarm już w dniu wyklucia, a latają w ciągu 6–7 tygodni[10]. Dojrzałość płciową osiągają w drugim roku życia[3].
Status
[edytuj | edytuj kod]IUCN, który uznaje oba podgatunki Anarhynchus obscurus za odrębne gatunki, klasyfikuje A. o. aquilonius jako gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern)[11], a A. o. obscurus jako gatunek krytycznie zagrożony (CR – Critically Endangered)[3]. Największym zagrożeniem są introdukowane drapieżniki: koty, szczury, gronostaje i inne łasicowate, a także jeże. Niektóre rodzime ptaki, a zwłaszcza mewa południowa, stanowią zagrożenie dla jaj i piskląt[3][11].
Liczebność populacji A. o. aquilonius w latach 1989–2011 wzrosła z około 1320 do 2130 osobników, a w 2020 roku szacowano ją na 2600 osobników. Udało się ją zwiększyć dzięki prowadzonym działaniom ochrony czynnej. Tam, gdzie działań takich się nie prowadzi, liczebność spada[11].
Populacja A. o. obscurus w latach 1991–1992 liczyła zaledwie 62 osobniki, jednak dzięki podjętym działaniom ochrony czynnej (polegającym m.in. na tępieniu szczurów i dzikich kotów) udało się ją zwiększyć i od roku 2005 liczyła stabilne 240–290 osobników. Od roku 2012 liczebność z niewyjaśnionych jeszcze przyczyn znów gwałtownie spadła i w 2016 roku szacowano ją na zaledwie 120 osobników (w tym 60–80 dorosłych)[3].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Charadrius obscurus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2022-10-16] (ang.).
- ↑ John E. Dowding. Morphometrics and ecology of the New Zealand Dotterel (Charadrius obscurus), with a description of a new subspecies. „Notornis”. 41 (4), s. 221–233, 1994. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h BirdLife International, Charadrius obscurus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2022-1 [dostęp 2022-10-09] (ang.).
- ↑ a b c Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Charadriinae Leach, 1820 - sieweczki (wersja: 2022-09-26). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-10-09].
- ↑ J.F. Gmelin, Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis, wyd. 13, t. 1 cz. 2, Lipsiae 1789, s. 686–687 (łac.).
- ↑ D. Černý & R. Natale. Comprehensive taxon sampling and vetted fossils help clarify the time tree of shorebirds (Aves, Charadriiformes). „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 177, s. 107620, 2022. DOI: 10.1101/2021.07.15.452585. (ang.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-11-26]. (ang.).
- ↑ a b c Wiersma, P., Kirwan, G.M., Boesman, P. & Sharpe, C.J.: Southern Red-breasted Plover (Charadrius obscurus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [dostęp 2020-04-30].
- ↑ del Hoyo, J., Collar, N., Kirwan, G.M. & Boesman, P.: Northern Red-breasted Plover (Charadrius aquilonius). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [dostęp 2020-04-30].
- ↑ New Zealand dotterels/Tūturiwhatu pukunui – broszura informacyjna. Department of Conservation/Te Papa Atawhai, 2019. [dostęp 2020-05-01]. (ang.).
- ↑ a b c BirdLife International, Charadrius aquilonius, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2022, wersja 2022-2 [dostęp 2023-01-08] (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- New Zealand dotterel. [w:] New Zealand Birds Online [on-line]. [dostęp 2020-04-30]. (ang.).
- New Zealand dotterel/tūturiwhatu. Department of Conservation/Te Papa Atawhai. [dostęp 2020-05-01]. (ang.).
- Species factsheet: Charadrius obscurus. BirdLife International. [dostęp 2020-04-30]. (ang.).
- Species factsheet: Charadrius aquilonius. BirdLife International. [dostęp 2020-05-01]. (ang.).
- J.E. Dowding; A.M. Davis: New Zealand dotterel (Charadrius obscurus) recovery plan, 2004–14. (Threatened Species Recovery Plan 58). Department of Conservation, Wellington, New Zealand, 2007. [dostęp 2007-09-03].
