Wikipedia:Strona główna

Czy wiesz…

Z nowych i ostatnio rozbudowanych artykułów w Wikipedii:

…jakiego modelu drony (na zdjęciu) najprawdopodobniej naruszyły przestrzeń powietrzną Polski we wrześniu tego roku?

…gdzie znajduje się jedyna w krajach bałtyckich geniza?

…która amerykańska ciężarówka wojskowa (na zdjęciu) miała dziesięć wariantów?

…że Aleksander Teliga wykonał rolę Zaccarii w operze Nabucco ponad 836 razy?

…co nazwano na cześć pierwszej kobiety na stanowisku ministry spraw zagranicznych Mozambiku?

…kto w czasie powstania warszawskiego był dowódcą zgrupowania Armii Krajowej „Lasy Chojnowskie”?

Wydarzenia

Inwazja Rosji na Ukrainę • wojna Izraela z Hamasem • XIX Konkurs Chopinowski

María Corina Machado

• Nagrodę Banku Szwecji im. Alfreda Nobla w dziedzinie ekonomii przyznano za „wyjaśnienie wzrostu gospodarczego napędzanego innowacjami”. Otrzymali ją: Philippe Aghion i Peter Howitt za „teorię zrównoważonego wzrostu poprzez twórczą destrukcję” oraz Joel Mokyr za „zidentyfikowanie warunków wstępnych dla zrównoważonego wzrostu poprzez postęp technologiczny” (13 października)
• Pokojową Nagrodę Nobla otrzymała María Corina Machado (na zdjęciu) za „niestrudzoną pracę na rzecz praw demokratycznych narodu wenezuelskiego i za jej walkę o sprawiedliwe i pokojowe przejście od dyktatury do demokracji” (10 października)
• Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury otrzymał László Krasznahorkai za „fascynującą i wizjonerską twórczość, która w obliczu apokaliptycznego terroru potwierdza siłę sztuki” (9 października)
• Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii otrzymali Susumu Kitagawa, Richard Robson i Omar M. Yaghi za rozwój szkieletów metalo-organicznych (8 października)
• Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki otrzymali John Clarke, Michel Devoret i John M. Martinis za odkrycie makroskopowego tunelowania kwantowo-mechanicznego i kwantyzacji energii w obwodzie elektrycznym (7 października)
• Nagrodę Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny otrzymali Mary Brunkow, Fred Ramsdell i Shimon Sakaguchi za odkrycia dotyczące obwodowej tolerancji immunologicznej (6 października)

Zmarli: Aleksandr Ditiatin • Diane Keaton • John Lodge • Mirosław Chojecki • Adam Strzembosz • John Gurdon • Munyoro Nyamau • Muhammad Tahir Ajala • Ivan Klíma • Patricia Routledge

Rocznice

16 października: imieniny obchodzą m.in.: Gaweł, Jadwiga i Małgorzata; Światowy Dzień Żywności
Okrągłe, dziesięcioletnie rocznice:

Angela Lansbury

Christian Krohg

• 1325 – dla przypieczętowania sojuszu polskiego króla Władysława Łokietka z wielkim księciem litewskim Giedyminem zostało zawarte małżeństwo polskiego następcy tronu królewicza Kazimierza z córką Giedymina księżniczką Aldoną
• 1555 – anglikańscy biskupi Hugh Latimer i Nicholas Ridley zostali spaleni na stosie za głoszenie herezji
• 1925 – urodziła się aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna Angela Lansbury (na zdjęciu), popularna za sprawą serialu telewizyjnego Napisała: Morderstwo, w którym wciela się w rolę starszej pani Jessiki Fletcher, rozwiązującej skomplikowane zagadki kryminalne
• 1925 – zmarł norweski malarz, ilustrator, pisarz i dziennikarz Christian Krohg (na fotografii)
• 1935 – urodził się polski związkowiec i polityk Marian Jurczyk, prezydent Szczecina w latach 1998–2000 oraz 2002–2006
• 1945 – w Québecu powołano Organizację Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO)
  
  15 października • Kalendarium dzień po dniu • 17 października

Artykuł na medal

Michał Weichert (ur. 5 maja 1890 w Starymieście, zm. 11 marca 1967 w Tel Awiwie) – polski i żydowski reżyser teatralny, teatrolog, pedagog oraz prawnik. Uznawany za najwybitniejszego reżysera teatru jidyszowego w Polsce. W 1919 roku był kierownikiem artystycznym Trupy Wileńskiej, był twórcą i kierownikiem Żydowskiej Szkoły Dramatycznej, pierwszej na ziemiach polskich żydowskiej szkoły teatralnej. Od 1932 roku był kierownikiem Żydowskiego Studia Eksperymentalnego „Jung Teater”, przemianowanego w 1936 roku na Teatr Eksperymentalny Jung Bine i rok później na Naj Teater. Podczas II wojny światowej pełnił funkcję kierownika Żydowskiej Samopomocy Społecznej oraz Żydowskiego Urzędu Samopomocy. Po wojnie oskarżony o kolaborację. Mimo uniewinniającego wyroku Sądu Specjalnego Karnego, Weichert stał się ofiarą ostracyzmu ze strony społeczności żydowskiej, a żydowski sąd społeczny działający przez CKŻP skazał go na napiętnowanie. Weichert był prawdopodobnie najbardziej znanym Żydem oskarżonym o kolaborację podczas II wojny światowej i sądzonym w Polsce. Czytaj więcej…

Dobry artykuł

Pantera mglista – gatunek ssaka, drapieżnego z podrodziny panter w obrębie rodziny kotowatych, jeden z dwóch w swoim rodzaju obok wydzielonej z niej pantery sundajskiej. Dorównuje wielkością małym lampartom, odróżnia się charakterystycznym umaszczeniem o łatach w kształcie chmur, obrzeżonych czarno od tyłu. Waży od 11 do 23 kg. Zamieszkuje lasy południowo-wschodniej Azji. Odpoczywa na drzewach, poluje zazwyczaj na lądzie, zwykle na ssaki średniej wielkości (kopytne, naczelne). Ciąża trwa około 3 miesięcy, po czym matka rodzi od jednego do pięciu kociąt. W niewoli rozmnażanie często kończyło się niepowodzeniem wobec agresji samca. Zwierzę pada ofiarą polowań celem zdobycia skóry oraz kości, umiera też we wnykach pozostawionych dla innych gatunków. Jest narażona na wyginięcie. IUCN wskazuje trudności w oszacowaniu całkowitej liczebności populacji. Całkowita liczebność gatunku obniża się. Czytaj więcej…