Ten artykuł dotyczy wsi w gminie Chełm. Zobacz też: inne znaczenia tej nazwy.

Zawadówka

wieś
Młyn wodny z 1920 roku
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Powiat	chełmski
Gmina	Chełm
Liczba ludności (2021)	452[2][3]
Strefa numeracyjna	82
Kod pocztowy	22-100[4]
Tablice rejestracyjne	LCH
SIMC	0101847[5]
Położenie na mapie gminy wiejskiej Chełm Zawadówka
Położenie na mapie Polski Zawadówka
Położenie na mapie województwa lubelskiego Zawadówka
Położenie na mapie powiatu chełmskiego Zawadówka
51°07′40″N 23°25′36″E/51,127778 23,426667[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Zawadówka – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie chełmskim, w gminie Chełm^[5][6].

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa chełmskiego. Miejscowość na pograniczu Chełma i Gminy Chełm, zamieszkana w 2000 r. przez 386 osób i złożona z 99 gospodarstw^[7].

Wieś jest sołectwem w gminie Chełm^[8]. Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) liczyła 427 mieszkańców i była dziewiątą co do wielkości miejscowością gminy Chełm^[9].

Główne drogi we wsi są wyasfaltowane, biegnie przez nią linia kolejowa. Do wsi kursują autobusy komunikacji miejskiej (CLA). Przystanek Piwna/pętla 02 obsługuje jedynie linię nr 12. W miejscowości znajdują się: świetlica wiejska, dwa sklepy, dwa place zabaw oraz dwa boiska do gry w piłkę nożną i jedno do siatkówki. Dawniej poszczególne części wsi nazywano: Subowice, Garbki i Kątki^[7]. Miejscowość należy do parafii pw. Rozesłania św. Apostołów w Chełmie. Od zachodu do miejscowości przylega utworzony w 2004 r. rezerwat torfowiskowy Torfowisko Sobowice.

Wieś wymieniana w źródłach historycznych od XVI w., jako folwark związany z parafią pw. Rozesłania Świętych Apostołów w Chełmie. W 1580 r. wieś istniała jako „Zawadowce” (Завадовце). Nazwa w obecnym brzmieniu pojawia się od 1796 r.^[10] W 1653 r. istniał tam stary, okopany dwór, datowany na XIV w., a w budowie był wtedy nowy folwark, który po 1672 r. należał do parafii Rozesłania Apostołów w Chełmie^[7]. W latach 1751–1772 miejscowa ludność unicka należała do parafii pw. św. Mikołaja w Chełmie, a następnie (1797–1855) do chełmskiego soboru katedralnego^[7]. W 1827 r. Zawadówka liczyła 14 domów i 94 mieszkańców. Był to wtedy dalej majątek duchowny^[11]. W 1864 r. powstała na terenie wsi kolonia niemiecka. W źródłach z XIX w. Zawadówkę opisano jako wieś w powiecie chełmskim, gminie Krzywiczki, parafii Chełm. W latach 70. XIX w. wieś przecięła nowa wybudowana Kolej Nadwiślańska. Według ówczesnych obliczeń miejscowość znajdowała się 3 wiorsty od stacji w Chełmie (około 3200 m)^[11].

W 1916 r. Zawadówkę zamieszkiwały 242 osoby, w tym 8 Żydów. Należała ona wtedy do gminy Krzywiczki^[7]. W 1954 r. państwo przejęło na własność 3 ha ziemi po osobach przesiedlonych do ZSRR w 1945 r.^[7]

Urodził się tu Mieczysław Smal – major ludowego Wojska Polskiego.

W Zawadówce zachowały się: murowany młyn wodny z 1920 r. (zbudowany z cegły i kredy), zagroda z drewnianym domem i stodołą z 1927 r., spichlerz drewniany z 1928 r. oraz pięć drewnianych domów, w tym jeden z 1890 r.^[7]

• Barbara Czopek: Nazwy miejscowe dawnej Ziemi Chełmskiej i Bełskiej, (W granicach dzisiejszego państwa polskiego). Wyd. Ossolineum. Wrocław: 1988, s. 206.
• Zawadówka 1(2), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 478 .