Bohdan Lachert

Bohdan Kazimierz Lachert

Bohdan Kazimierz Lachert de Peselin

Data i miejsce urodzenia	13 czerwca 1900 Moskwa
Data i miejsce śmierci	8 stycznia 1987 Warszawa
Narodowość	polska
Alma Mater	Politechnika Warszawska
Dziedzina sztuki	architektura
Epoka	modernizm
Ważne dzieła
dwór w Ciechankach willa Szyllera w Warszawie dom własny w Warszawie
Odznaczenia
Nagrody
Nagroda Państwowa
Multimedia w Wikimedia Commons

Bohdan Kazimierz Lachert (ur. 13 czerwca 1900 w Moskwie, zm. 8 stycznia 1987 w Warszawie) – polski architekt, przedstawiciel modernizmu.

Urodził się w Moskwie, w rodzinie Wacława Wiktora Lacherta, zarządcy koncernu, do którego należały fabryki tekstylne, kopalnie węgla i antracytu oraz szyby naftowe, i Wandy z Lipskich h. Grabie. Miał czworo rodzeństwa: Marię (ur. 1901), Zygmunta (1904–1988), Czesława (ur. 1906) i Annę (ur. 1908). W 1918 z powodu panującej rewolucji w Rosji, rodzina Lachertów w tajemnicy opuściła Moskwę na zawsze i udała się do Ciechanek, swego majątku na Lubelszczyźnie^[1]. Bohdan Lachert w 1919 rozpoczął studia na Wydziale Prawa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, po roku przerwał je, wstąpił do 2. Pułku Ułanów i wyjechał na front. Podczas wojny polsko-bolszewickiej trafił do niewoli, aresztowany przez CzeKa został osadzony w więzieniu z niezatwierdzonym wyrokiem śmierci. Wykupiony z niewoli przez ojca wrócił do Kraju w październiku 1921^[2]. W listopadzie rozpoczął studia na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej, gdzie poznał Józefa Szanajcę, z którym później współpracował^[3]. W 1926 obronił dyplom i założył z Szanajcą autorską pracownię architektoniczną. Był współtwórcą Stowarzyszenia Architektów Polskich (potem Stowarzyszenia Architektów Rzeczypospolitej Polskiej) oraz współtwórcą i członkiem grupy architektonicznej Praesens^[4]. Dzieła Lacherta zaliczane są do awangardy architektonicznej II Rzeczypospolitej. Poza architekturą projektował wnętrza, meble, kominki, obwoluty książek, neony, plakaty, fotomontaże oraz założenia pomnikowe^[4][5]. W 1937 za pawilon gospodarczy na paryskiej wystawie „Sztuka i technika w życiu współczesnym” otrzymał nagrodę grand prix^[4]. Wykładał na Politechnice Warszawskiej, jednak w 1937 stracił etat w związku ze swoim sprzeciwem wobec getta ławkowego^[6].

W okresie okupacji niemieckiej uczył architektury na tajnych kompletach, brał udział w przygotowywaniu teoretycznych studiów odbudowy Warszawy w ramach „Piątki konspiracyjnej” (1941)^[4]. Prowadził z żoną punkt konspiracyjny, ratował Żydów z warszawskiego getta m.in. sześcioro dzieci^[7]. Jednym z nich był syn Maksymiliana Goldberga^[8].

W 1944 roku rozpoczął pracę w Biurze Planowania i Odbudowy przy PKWN w Lublinie^[8]. Został powołany przez Główną Komisję Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce na stanowisko biegłego do oceny zniszczeń stolicy. W latach 1945–1948 pracował jako kierownik Wydziału Architektury i Inżynierii w Biurze Odbudowy Stolicy, opracował architektoniczno-urbanistyczną koncepcję Muranowa Południowego. Pełnił także rolę konsultanta w Biurze Studiów i Projektów Typowych Budownictwa Miejskiego w Warszawie oraz Biurze Projektów Miastoprojekt Bydgoszcz^[4]. W latach 1947–1948 był członkiem Polskiej Partii Robotniczej, od 1948 roku należał do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej^[9]. Od 1948 był profesorem Politechniki Warszawskiej. Związany z Wydziałem Architektury PW jako dziekan (1950–1954), kierownik Katedry Projektowania Architektury Przemysłowej (1945–1960) oraz Katedry Projektowania Zespołów Mieszkaniowych (1960–1970). Profesor nadzwyczajny (1948) i zwyczajny (1966). Był promotorem blisko 100 prac dyplomowych^[4].

Publikował m.in. w „Architekturze”, „Kamenie” i „Przeglądzie Artystycznym”^[4].

Pełnił funkcję prezesa Oddziału Warszawskiego oraz wiceprezesa Zarządu Głównego SARP^[4].

Od września 1922 był mężem Ireny z Nowakowskich^[2] (1899−1949), z którą miał dwóch synów: Krzysztofa (1923−2012) i Rudolfa Jana (1926−2018).

Zmarł w Warszawie, pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera B23-10-12)^[10].

 Zobacz też kategorię: Budynki projektu Bohdana Lacherta.

• Projekt konkursowy na siedzibę Ligi Narodów w Genewie, 1927^[a]
• Dom trójrodzinny w Warszawie, 1928^[a]
• Willa Szyllera w Warszawie, 1928^[a] (zburzona w 2002)
• Dom własny w Warszawie przy ul. Katowickiej (Saska Kępa), 1928–1929^[a]
• Pawilon Centrocementu na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu, 1929^[a]
• Budynek mieszkalny wielorodzinny, ul. Francuska 12 (1934, z Józefem Szanajcą, 2010 nadbudowany za zgodą Konserwatora Zabytków)
• Kamienica Państwowego Zakładu Ubezpieczeń Wzajemnych Pracowników Umysłowych, ul. Mickiewicza 17/19 (z Józefem Szanajcą, 1935)
• Kamienica Funduszu Emerytalnego Banku Gospodarstwa Krajowego, ul. Frascati 3, 1936
• Kamienica braci Ordowskich, ul. Berezyńska 28 (1936)
• Pawilon Polski na Wystawie Światowej w Paryżu (1937, m.in. z Bohdanem Pniewskim, Stanisławem Brukalskim i Józefem Szanajcą)
• Budynki na osiedlu Żoliborz, lata 30. XX wieku^[a]
• Kamienica dochodowa w Warszawie ul. Okolska 3 (z Józefem Szanajcą, 1938)
• Rzeźba portretowa Józefa Szanajcy (w okresie wojennym, ku czci poległego przyjaciela)
• Poczta przy ul. Targowej 73 w Warszawie, 1946 (realizacja przedwojennego projektu)
• Budynek Chmielna 2 róg Nowego Światu (z Julianem Putermanem-Sadłowskim) 1948–1949
• Gmach PKO w Warszawie, 1948
• Osiedle Muranów Południowy w Warszawie wraz z kinem „Muranów”, 1948−1956
• Cmentarz Mauzoleum Żołnierzy Radzieckich w Warszawie, 1949–1950^[b]
• Budynki mieszkalne i przedszkole, ul. Nowolipie 14/15 (1951)
• Dom mieszkalny, ul. Piękna 16a (1957)

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1966)^[4]
• Złoty Krzyż Zasługi^[11]
• Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955)^[12]
• Złota Odznaka Odbudowy Warszawy^[11]
• Krzyż Oficerski Orderu Legii Honorowej (Francja, 1939)^[4][9]

• Państwowa Nagroda Artystyczna I stopnia w dziale architektury za projekt cmentarza Żołnierzy Radzieckich w Warszawie (1950)^[13]
• Honorowa Nagroda SARP za całokształt działalności (1984)

• W 2015 nakładem wydawnictwa Czarne ukazała się biografia Bohdana Lacherta (wspólnie z Józefem Szanajcą) autorstwa Beaty Chomątowskiej pt. Lachert i Szanajca. Architekci awangardy^[14].
• W 2016 z inicjatywy Stowarzyszenia ŁADna Kępa ustanowiona została Nagroda im. Bohdana Lacherta i Józefa Szanajcy Najlepsza architektura Saskiej Kępy^[15].
• W 2019 jego imieniem nazwano skwer znajdujący się po północnej stronie al. „Solidarności”, w pobliżu skrzyżowania z ul. Żelazną^[16].

• Ewa Lachert-Stryjkowska: Bohdan Lachert – Garść wspomnień. lachert.com. [dostęp 2014-10-10].