Lech Janerka podczas koncertu w Poznaniu (2005) | |
Data i miejsce urodzenia |
2 maja 1953 |
---|---|
Instrumenty | |
Typ głosu | |
Gatunki | |
Zawód |
muzyk, wokalista |
Aktywność |
od 1979 |
Wydawnictwo |
Tonpress, Polskie Nagrania Muza, MJM Music, Koch International Poland, Sony BMG Music Entertainment Poland |
Powiązania | |
Zespoły | |
Klaus Mitffoch (1979–1984) | |
Odznaczenia | |
Strona internetowa |
Lech Andrzej Janerka (ur. 2 maja 1953 we Wrocławiu[1]) – polski muzyk rockowy, kompozytor, basista i autor tekstów, mąż Bożeny Janerki[2]. Członek Akademii Fonograficznej Związek Producentów Audio-Video (ZPAV)[3].
Kariera muzyczna
[edytuj | edytuj kod]Pod koniec lat 70. wraz z żoną, Bożeną, występował na festiwalach piosenki studenckiej. W 1979 założył zespół Klaus Mitffoch, z którym nagrał album pt. Klaus Mitffoch), uznawany przez wielu krytyków za jedną z najistotniejszych w historii polskiej muzyki rockowej[4]. Ekspresją album dorównywał ekspresji zespołów punk rockowych, ale charakteryzował się znacznie bardziej rozbudowaną warstwą melodyczną i harmoniczną. Teksty odnosiły się do rzeczywistości Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej lat 80., wiele z nich stanowiła zawoalowana krytyka panującego reżimu, a także wezwanie do walki (np. „Powinność kurdupelka”, „Klus Mitroch”). Klaus Mitffoch zwyciężył w ankiecie „Magazynu Muzycznego” wśród dziennikarzy na album 30-lecia i wśród czytelników magazynu „Tylko Rock” na album lat 80.
Kariera solowa
[edytuj | edytuj kod]Po odejściu z zespołu 1986 wydał solowy album pt.Historia podwodna o znacznie spokojniejszym (muzycznie i tekstowo) charakterze. Płyta została dobrze przyjęta przez krytyków i słuchaczy. Innowacją było zastąpienie gitary przetwarzaną elektronicznie wiolonczelą, na której grała Bożena Janerka. Niemal wszystkie utwory zawarte na Historii podwodnej znalazły się na krajowych listach przebojów (np. „Konstytucje”, „Niewole”, „Ta zabawa nie jest dla dziewczynek”).
W następnych latach wydał kolejne albumy, które nie odniosły sukcesu komercyjnego, niemniej ugruntowały pozycję Janerki na polskim rynku muzycznym. Uchodzi za twórcę niezależnego i oryginalnego, który pozostaje na uboczu sceny rockowej. Często zmieniał charakter muzyczny swoich utworów (np. album Bruhaha pełen był ostrych gitarowych riffów Wojciecha Seweryna, a Ur ze swoimi poszukiwaniami nowego brzmienia był daleki od estetyki rocka).
W 2002 wydał album pt. Fiu fiu…, za który był nominowany do nagrody Fryderyków dla autora roku i za płytę alternatywną roku. Również w 2002 nagrał utwór „Nadzieja o Wrocławiu” stanowiący element kampanii na rzecz przyznania Wrocławiowi organizacji wystawy EXPO w 2010. W nagraniu piosenki wzięła udział elita polityczna i artystyczna Wrocławia, a także m.in. lokalny biskup i komendant policji. Przedsięwzięcie to odbiło się szerokim echem we Wrocławiu, ale wielu fanów twórczości Janerki odebrało je jako niezrozumiałe zerwanie z dotychczasową niezależnością. On sam, zapytany o powody nagrania piosenki, odparł, że może nagrywać to, co mu się żywnie podoba, bo jest już za stary, żeby się przed kimkolwiek krygować.
W 2005 wydał album pt. Plagiaty, który został zdominowany gitarą akustyczną i zawiera kompozycje, które Janerka grał w czasach młodzieńczych, natomiast teksty zostały napisane współcześnie. Krążek spotkał się z uznaniem zarówno publiczności, jak i krytyków. W tym samym roku Janerka za Plagiaty otrzymał nagrodę Superjedynka za płytę alternatywną roku. Pochodzące z albumu utwory „Rower” i „Ramydada” dotarły do czołowych miejsc polskich list przebojów, a teledysk do „Roweru” zdobył grand prix na festiwalu polskich wideoklipów Yach Film. Janerka otrzymał Fryderyka dla kompozytora roku oraz za piosenkę roku („Rower”) i płyta alternatywna (Plagiaty). W tym okresie zawiesił karierę sceniczną wskutek wypadku, w którym doznał urazu kręgosłupa, jednak już w 2007, po ponad dwuletniej przerwie, wrócił do występów, odbywając trasę koncertową po Polsce[5].
W 2023 wydał album studyjny pt. Gipsowy odlew falsyfikatu, który promował singlami: „Zabawawa”[6], „Wanna na Wawelu”[7] i „Dupa jak sofa”[8].
Teksty
[edytuj | edytuj kod]Teksty Lecha Janerki często opisują stan wojny osoby ze światem. Wynika to z postrzegania przez niego świata poza najbliższym otoczeniem jako wrogiego[9]. Na płycie Klaus Mitffoch niemal wszystkie utwory (autorstwa Lecha lub Bożeny Janerków) są interpretowane jako pochwała lub próba uzyskania niezależności oraz krytyka zniewolenia[4]. Jednocześnie Janerka podkreślał, że jego teksty można interpretować na różne sposoby[9].
W warstwie stylistycznej zauważalne są różne środki stylistyczne, np. aliteracje, a przede wszystkim zabawy słowne, np. tworzenie neologizmów (np. figurole), dające w efekcie groteskę, ironię i absurd. Według niektórych interpretacji służyło to zachowaniu wolności w zderzeniu z cenzurą. Z tego względu porównywane są do tekstów Mirona Białoszewskiego[4]. Sam Janerka twierdzi, że jego teksty zwykle są proste, a więcej uwagi poświęca muzyce. Wiąże to z tym, że w muzyce rockowej aranżacja może dodać wartości prostym tekstom, nawet składającym się z jednej frazy[9]. Lech Janerka jest także autorem tomiku bajek dla dzieci pt. Puszka-Cacuszko z ilustracjami Tomasza Brody.
Odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Brązowy Medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis (2005)[10]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski – 2011[11]
Dyskografia
[edytuj | edytuj kod]Albumy studyjne
[edytuj | edytuj kod]Rok | Tytuł | Pozycja na liście | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
POL | |||||||||
1986 | Historia podwodna
|
— | |||||||
1989 | Piosenki
|
94[12] | |||||||
1991 | Ur
|
— | |||||||
1994 | Bruhaha
|
— | |||||||
1997 | Dobranoc
|
— | |||||||
2002 | Fiu fiu…
|
4[13] | |||||||
2005 | Plagiaty
|
2[14] | |||||||
2023 | Gipsowy odlew falsyfikatu[15][16]
|
5[17] | |||||||
"—" pozycja nie była notowana. |
Albumy koncertowe
[edytuj | edytuj kod]Rok | Tytuł | Pozycja na liście | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
POL | |||||||||
1994 | Bez prądu
|
— | |||||||
"—" pozycja nie była notowana. |
Albumy kompilacyjne
[edytuj | edytuj kod]Rok | Tytuł | Pozycja na liście | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
POL | |||||||||
1993 | Co lepsze kawałki
|
— | |||||||
2005 | The Best – Strzeż się tych miejsc
|
— | |||||||
2007 | Gwiazdy polskiej muzyki lat 80.
|
— | |||||||
"—" pozycja nie była notowana. |
DVD
[edytuj | edytuj kod]Rok | Tytuł | Pozycja na liście | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
POL | |||||||||
2010 | Najmniejszy koncert świata
|
— | |||||||
"—" pozycja nie była notowana. |
Single
[edytuj | edytuj kod]Rok | Tytuł | Pozycja na liście | Album | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
LP3[19] | |||||||||
1986 | „Ta zabawa nie jest dla dziewczynek” / „Jest jak w niebie”[20] | 8/10 | Historia podwodna | ||||||
1994 | „Lubią nas” / „Wywiad polityczny” / „Bultarga” | — | Bruhaha | ||||||
2002 | „Nadzieja o Wrocławiu” | — | — | ||||||
"—" pozycja nie była notowana. |
Inne notowane utwory
[edytuj | edytuj kod]Rok | Tytuł | Pozycja na liście | Album | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
LP3[19] | SLiP[21] | ||||||||
1986 | „Lola (chce zmieniać świat)” | 9 | — | Historia podwodna | |||||
1987 | „Niewole” | 19 | — | ||||||
„Reformator” | 20 | — | |||||||
„Historia podwodna” (oraz Małgorzata Ostrowska) | 24 | — | |||||||
1988 | „Paragwaj” | 23 | — | Piosenki | |||||
1993 | „W naturze mamy ciągły ruch” | 31 | — | Co lepsze kawałki | |||||
1997 | „Wyobraź sobie” | 23 | — | Dobranoc | |||||
2002 | „Wieje” | 6 | 30 | Fiu fiu… | |||||
„Wirnik” | 29 | 30 | |||||||
2005 | „Rower” | 1 | 7 | Plagiaty | |||||
„Ramydada” | 1 | — | |||||||
„Paradoksy” | 10 | — | |||||||
2006 | „Konstytucje 2006” (oraz Sidney Polak, Junior Stress) | 1 | 11 | Polski ogień | |||||
„Słoń” | 8 | — | — | ||||||
"—" pozycja nie była notowana. |
Inne
[edytuj | edytuj kod]Rok | Tytuł | Uwagi |
---|---|---|
1992 | Trzy dekady rocka live 2 (kompilacja różnych wykonawców) |
|
1997 | Voo Voo – Flota zjednoczonych sił |
|
2001 | Tomasz Gwinciński & NonLinear Ensamble – Clever Nonsense and Other Outdoor Games |
|
2001 | Świetliki – Złe misie |
|
2004 | Tymon & The Transistors – Wesele |
|
2005 | Voo Voo – XX Cz.1 |
|
2006 | Polski ogień (kompilacja różnych wykonawców) |
|
2009 | T-raperzy znad Wisły – Ekshumacja2 |
|
Gajcy! (kompilacja różnych wykonawców) |
|
Filmografia
[edytuj | edytuj kod]- Chce mi się wyć (muzyka, wykonanie muzyki, 1990, film fabularny, reżyseria: Jacek Skalski)[25]
- Obcy musi fruwać (muzyka, wykonanie muzyki, 1993, film fabularny, reżyseria: Wiesław Saniewski)[26]
- Czyż nie dobija się konia? (muzyka, wykonanie muzyki, 2000, film biograficzny/dokumentalny, reżyseria: Maciej Żurawski)[27]
- Głośniej od bomb (jako ksiądz Wojciech, 2001, film fabularny, reżyseria: Przemysław Wojcieszek)[28]
- Historia polskiego rocka (2008, film dokumentalny, reżyseria: Leszek Gnoiński, Wojciech Słota)[29]
- Beats of Freedom – Zew wolności (2009, film dokumentalny, reżyseria Leszek Gnoiński, Wojciech Słota)[30]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Leszek Gnoiński, Jan Skaradziński, Encyklopedia Polskiego Rocka, Warszawa: Świat Książki, 1997, s. 216, ISBN 83-7129-570-7, OCLC 43868642 .
- ↑ Anna Pawelczyk: Lech i Bożena Janerkowie o dzieciach. „Wstydziły się śpiewać przy nas”. plejada.pl, 2021-01-27. [dostęp 2023-11-22].
- ↑ Członkowie Akademii – FRYDERYK 2024. fryderyki.pl. [dostęp 2010-10-03].
- ↑ a b c Paweł Tański: „Siedzi, a chciałby postać”. O tekstach śpiewanych przez Lecha Janerkę na płycie Klaus Mittfoch. W: Unisono w wielogłosie, 2 : W kręgu nazw i wartości. Radosław Marcinkiewicz (red.). Sosnowiec: GAD Records, 2011, s. 237–246, seria: Materiały konferencyjne – Unisono. ISBN 978-83-61637-10-3.
- ↑ Katarzyna Małysa: Samoporządkująca się forma chaosu. W: Wywiady Bez Kitu. Kowary: Wydawnictwo Narbook, 2010, s. 192. ISBN 978-83-62771-00-4.
- ↑ "Zabawawa": Lech Janerka komentuje rzeczywistość w nowym singlu [online], Onet Kultura, 14 maja 2019 [dostęp 2023-11-26] (pol.).
- ↑ "Wanna na Wawelu": nowy singiel Lecha Janerki [online], Onet Kultura, 6 czerwca 2019 [dostęp 2023-11-26] (pol.).
- ↑ Lech Janerka - pierwszy singiel z albumu "Gipsowy odlew falsyfikatu" już jest! [online], www.eskarock.pl [dostęp 2023-11-26] .
- ↑ a b c Relacja ze spotkania z Lechem Janerką. biuroliterackie.pl, 2013-03-01. [dostęp 2013-03-01].
- ↑ Lista laureatów Medalu Zasłużony Kulturze Gloria Artis. [dostęp 2023-09-21].
- ↑ M.P. z 2011 r. Nr 107, poz. 1077. isap.sejm.gov.pl. [dostęp 2012-07-06].
- ↑ OLiS – oficjalna lista sprzedaży: Albumy (01.11.2024–07.11.2024). olis.pl. [dostęp 2024-11-14]. (pol.).
- ↑ OLiS – sprzedaż w okresie 18.02.2002 – 24.02.2002. olis.onyx.pl. [dostęp 2012-07-06].
- ↑ OLiS – sprzedaż w okresie 04.07.2005 – 10.07.2005. olis.onyx.pl. [dostęp 2012-07-06].
- ↑ Lech Janerka ujawnia szczegóły najnowszego albumu [online], Teraz Muzyka [dostęp 2023-10-20] .
- ↑ Mystic.pl [online], MYSTIC PRODUCTION [dostęp 2023-10-20] (pol.).
- ↑ OLiS – oficjalna lista sprzedaży: Albumy (17.11.2023–23.11.2023). olis.pl. [dostęp 2023-11-30]. (pol.).
- ↑ Lech Janerka – Co lepsze kawałki. muzyka.wp.pl. [dostęp 2012-07-06].
- ↑ a b LP3 – Statystyki dla wykonawcy Lech Janerka. lp3.pl. [dostęp 2012-07-06].
LP3 – Statystyki dla wykonawcy Lech Janerka, Sidney Polak, Junior Stress. lp3.pl. [dostęp 2012-07-06].
LP3 – Statystyki dla wykonawcy Lech Janerka & Małgorzata Ostrowska. lp3.pl. [dostęp 2012-07-06]. - ↑ Lech Janerka – Ta Zabawa Nie Jest Dla Dziewczynek / Jest Jak W Niebie…. discogs.com. [dostęp 2012-07-06]. (ang.).
- ↑ SLiP – Statystyki dla wykonawcy Lech Janerka. radioszczecin.pl. [dostęp 2012-07-06].
- ↑ Świetliki – Złe Misie. discogs.com. [dostęp 2012-07-06]. (ang.).
- ↑ Voo Voo – XX Cz. 1. archiwumrocka.art.pl. [dostęp 2012-07-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
- ↑ Ekshumacja 2 – T-Raperzy Znad Wisły. muzyka.onet.pl. [dostęp 2012-07-06].
- ↑ Chce mi się wyć. filmpolski.pl. [dostęp 2012-07-06].
- ↑ Obcy musi fruwać. filmpolski.pl. [dostęp 2012-07-06].
- ↑ Czyż nie dobija się konia? (2000). filmweb.pl. [dostęp 2012-07-06].
- ↑ Głośniej od bomb (2002). /www.filmweb.pl. [dostęp 2012-07-06].
- ↑ Historia polskiego rocka (2008) miniserial. filmweb.pl. [dostęp 2012-07-06].
- ↑ Beats of Freedom – Zew wolności (2010). filmweb.pl. [dostęp 2012-07-06].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Strona Lecha Janerki. lechjanerka.art.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-03-26)]. (pol.).
- Strona o Lechu Janerce. lechjanerka.info.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-07-24)]. (pol.).