Numer IPA | 180 | |||
---|---|---|---|---|
ǁ | ||||
Jednostka znakowa |
ǁ | |||
Unikod |
U+01c1 | |||
UTF-8 (hex) |
c7 81 | |||
ʖ | ||||
Jednostka znakowa |
ʖ | |||
Unikod |
U+0296 | |||
UTF-8 (hex) |
ca 96 | |||
Inne systemy | ||||
X-SAMPA | \|\| | |||
Kirshenbaum | tl! | |||
IPA Braille↗ | ⠯⠇ | |||
Przykład | ||||
informacje • pomoc | ||||
| ||||
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. |
Mlask boczny dziąsłowy – rodzaj dźwięku spółgłoskowego występujący w językach naturalnych. W międzynarodowej transkrypcji fonetycznej IPA oznaczanej symbolem: [ǁ], ponieważ mlask może mieć różne "podkłady" (różne typy artykulacji tylnojęzykowej), stosuje się wtedy dokładniejszą transkrypcję np. [k͡ǁ] (w dalszym ciągu znak podwójnego miejsca artykulacji (łuczek) jest pomijany).
Artykulacja
[edytuj | edytuj kod]Opis
[edytuj | edytuj kod]W czasie artykulacji podstawowego wariantu [kǁ]:
- modulowany jest prąd powietrza zasysanego powstały w wyniku różnicy ciśnień wytworzonej przy grzbiecie języka wzniesionym do góry, czyli artykulacja tej spółgłoski wymaga inicjacji ustnej i ingresji.
- podniebienie miękkie jest podniesione, mamy do czynienia z artykulacją ustną,
- prąd powietrza w jamie ustnej przepływa ponad całym językiem lub przynajmniej powietrze uchodzi wzdłuż środkowej linii języka
- koniuszek języka i jego brzeżek kontaktuje się z górnymi dziąsłami, tworząc częściowe boczne zwarcie jak przy artykulacji [l]. Równocześnie grzbiet języka wznosi się stromo w kierunku podniebienia miękkiego i języczka, tworząc całkowite drugie zwarcie. W powstałej komorze dochodzi do powstania podciśnienia w wyniku „ssącego” ruchu języka do tyłu. Następuje przerwanie blokady dziąsłowej / bocznej, przy czym równocześnie powietrze jest zasysane do środka, co daje akustycznie charakterystyczny mlask.
Warianty
[edytuj | edytuj kod]W języku kungekoka występuje też spółgłoska o zębowym miejscu artykulacji (laminalna). Opisana artykulacja jest dziąsłowa (apikalna).
Dalsze warianty mlasków ze względu na rodzaj "podkładu":
- artykulacja może też się odbywać przy udziale kanału nosowego, mówimy wtedy o mlasku nosowym: [ŋǁ].
- plozji może towarzyszyć przydechem (aspiracją) spółgłoski tylnojęzykowej: [kǁʰ]
- plozji może towarzyszyć dodatkowym szumem szczelinowym: [kǁˣ]
- spółgłoska może być wymówiona dźwięcznie lub dysząco-dźwięcznie (ang. breathy voice): [ɡǁ], [ɡ̈ǁ]
- spółgłoska może być wymówiona z dodatkowym zwarciem wiązadeł głosowych (glottalizacja): [kǁˀ]
Również dokładne miejsce utworzenia zwarcia tylnojęzykowego może odgrywać rolę kontrastującą.
Zobacz też:
Przykłady
[edytuj | edytuj kod]Przykłady mlasków funkcji fonologicznej znajdujemy w południowoafrykańskich językach khoisan i bantu. Język !Xóõ posiada całą serię spółgłosek mlaskowych, ok. 80, w tym podniebienne. W funkcji ekspresywnej mlaski podniebienne występują w wielu językach.
Pisownia
[edytuj | edytuj kod]W ortografii języka xholo (z grupy języków khojsan) mlask zadziąsłowy jest reprezentowany przez grafem x, mlask przydechowy xh, mlask dyszący gx, mlaski nosowe nx, ngx, nkx.
Terminologia
[edytuj | edytuj kod]Mlask boczny oznacza w istocie spółgłoskę o bocznym i tylnojęzykowym miejscu artykulacji. Mlask lateralny apiko-alweolarny.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Mlaski w języku zulu. hctv.humnet.ucla.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-11)].