przysiółek wsi | |
Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Rudawie | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Gmina | |
Część miejscowości | |
Wysokość |
610-680[2] m n.p.m. |
Liczba ludności |
22 |
Strefa numeracyjna |
74 |
Kod pocztowy |
57-520[3] |
Tablice rejestracyjne |
DKL |
SIMC |
0851548 |
Położenie na mapie gminy Bystrzyca Kłodzka | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego | |
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego | |
50°14′03″N 16°32′44″E/50,234167 16,545556[1] |
Rudawa (niem. Stuhlseiffen) – przysiółek wsi Poniatów w Polsce położony w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Bystrzyca Kłodzka[4][5].
Położenie
[edytuj | edytuj kod]Podgórska przygraniczna miejscowość położona w Dolinie Orlicy, nad Dziką Orlicą, między Górami Bystrzyckimi a Górami Orlickimi, na południowo-zachodniej granicy polsko-czeskiej, w sąsiedztwie Poniatowa, na wysokości około 610–680 m .n.p.m.[2]
Podział administracyjny
[edytuj | edytuj kod]W latach 1975–1998 przysiółek położony był w województwie wałbrzyskim.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Wzmiankowana po raz pierwszy w 1574 roku jako graniczna osada związana z wydobyciem rud żelaza i miedzi[6]. Rozwój górnictwa zahamowały zniszczenia wojny trzydziestoletniej[6]. Początkowo stanowiła własność królewską, w późniejszym okresie przeszła w ręce Althannów, barona von Stillfrieda, hrabiego von Magnisa, L. Ludwiga oraz Marianny Orańskiej[6]. W XIX wieku zakończono wydobycie rudy, a we wsi zaczęło się prężnie rozwijać tkactwo i pasterstwo[2]. W II połowie XIX wieku znajdowała się tu huta żelaza, fabryka drutu i gwoździ, 3 młyny wodne, 2 olejarnie, tartak, gorzelnia oraz warsztaty tkackie lnu i bawełny[2]. W 1871 wieś zamieszkiwało 647 osób, a w 1885 roku 633 osoby. Zabudowę tworzyło 149 budynków, zajmujących dno doliny na długości około 5,8 km na wysokości 600–660 m n.p.m. Grunty orne stanowiły wówczas blisko 64% powierzchni wsi, a obszary leśne zajmowały obszar 6-krotnie mniejszy niż obecnie. W okresie międzywojennym znajdowała się tu popularna wśród turystów gospoda[2]. Po 1945 roku wieś została ponownie zasiedlona, początkowo dość licznie[2]. W następnych latach rozpoczął się proces wyludniania miejscowości[2]. Obecnie z gęstej zabudowy, typowej dla wsi łańcuchowej i ciągnącej się wzdłuż dna doliny, pozostało tylko kilka budynków z kościołem, znajdujących się w znacznym oddaleniu od siebie. Spis powszechny z 1960 roku wykazywał na terenie wsi 39 mieszkańców zamieszkujących 10 domów, obecnie liczba mieszkańców wynosi 6 osób[7]. Na początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku zbudowano w celach rekreacyjnych zbiornik wodny. Obecnie wieś ma charakter turystyczny, znajdują się w niej trzy ośrodki wypoczynkowe i jeden wyciąg narciarski[2].
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]Do rejestru zabytków wpisane są obiekty[8]:
- barokowy kościół cmentarny, wzniesiony w pierwszej połowie XVIII wieku, gruntownie przebudowany w 1769 roku, wyremontowany w latach osiemdziesiątych XX wieku i ponownie wyświęcony w 2003 roku[6],
- cmentarz przy kościele, z XVI wieku.
Inne zabytki[2]:
- kilka domów z XIX wieku,
- przydrożna figura św. Jana Nepomucena z pierwszej połowy XVIII wieku
- kamienna, przydrożna Grupa Ukrzyżowania z początku XIX wieku,
- ruiny młyna oraz resztki kanału młyńskiego u wylotu doliny Rowiny.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 117842
- ↑ a b c d e f g h i Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 14: Góry Bystrzyckie i Orlickie. Warszawa; Kraków: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1992, s. 213-215. ISBN 83-7005-340-8.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 953 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ a b c d Waldemar Brygier, Tomasz Dudziak: Ziemia Kłodzka. Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Rewasz", 2010, s. 430. ISBN 978-83-89188-95-3.
- ↑ Agnieszka Latocha Śladami dawnego osadnictwa w Sudetach. Rudawa (Stuhlseiffen), „Sudety” nr 5/2013
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 60. [dostęp 2012-08-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Słownik geografii turystycznej Sudetów. Marek Staffa (redakcja). T. 14: Góry Bystrzyckie i Orlickie. Warszawa; Kraków: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1992, ISBN 83-7005-340-8.
- Waldemar Brygier, Tomasz Dudziak, Iwona Chomiak , Ziemia Kłodzka, Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Rewasz", 2010, ISBN 978-83-89188-95-3, OCLC 751422625 .
- M. Gałowski; Przewodnik turystyczny: "Góry Bystrzyckie i Orlickie"; Ofic. Wydawnicza "Brama"; Kłodzko 2007 r.; ISBN 978-83-60549-04-9.
- S. Namysł; mapa turystyczna; "Góry Bystrzyckie i Orlickie"; skala 1:40 000; Wyd. "Plan"; Wrocław 2004r.; ISBN 8388049705.