Wikipedia:Strona główna

Czy wiesz…

Z nowych i ostatnio rozbudowanych artykułów w Wikipedii:

…ile dni trwa Międzynarodowy Salon Lotniczo-Kosmiczny MAKS? (na zdjęciu)

…który polski chodziarz sportowy umarł z głodu w wieku 30 lat?

…kogo gryzą dziecięce zęby w Dniu przeprowadzki Andersena? (obok ilustracja)

…że Commandant Bory z powodu wybuchu wojny nie ukończył prób morskich?

…do czego Rosjanie wykorzystują irański dron Mohajer-6 podczas konfliktu z Ukrainą?

…z kim o urząd premiera kraju konkurowała pierwsza kobieta na stanowisku ministra sprawiedliwości Timoru Wschodniego?

Wydarzenia

Inwazja Rosji na Ukrainę • wojna Izraela z Hamasem • XIX Konkurs Chopinowski

María Corina Machado

• Nagrodę Banku Szwecji im. Alfreda Nobla w dziedzinie ekonomii przyznano za „wyjaśnienie wzrostu gospodarczego napędzanego innowacjami”. Otrzymali ją: Philippe Aghion i Peter Howitt za „teorię zrównoważonego wzrostu poprzez twórczą destrukcję” oraz Joel Mokyr za „zidentyfikowanie warunków wstępnych dla zrównoważonego wzrostu poprzez postęp technologiczny” (13 października)
• Pokojową Nagrodę Nobla otrzymała María Corina Machado (na zdjęciu) za „niestrudzoną pracę na rzecz praw demokratycznych narodu wenezuelskiego i za jej walkę o sprawiedliwe i pokojowe przejście od dyktatury do demokracji” (10 października)
• Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury otrzymał László Krasznahorkai za „fascynującą i wizjonerską twórczość, która w obliczu apokaliptycznego terroru potwierdza siłę sztuki” (9 października)
• Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii otrzymali Susumu Kitagawa, Richard Robson i Omar M. Yaghi za rozwój szkieletów metalo-organicznych (8 października)
• Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki otrzymali John Clarke, Michel Devoret i John M. Martinis za odkrycie makroskopowego tunelowania kwantowo-mechanicznego i kwantyzacji energii w obwodzie elektrycznym (7 października)
• Nagrodę Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny otrzymali Mary Brunkow, Fred Ramsdell i Shimon Sakaguchi za odkrycia dotyczące obwodowej tolerancji immunologicznej (6 października)

Zmarli: Aleksandr Ditiatin • Diane Keaton • John Lodge • Mirosław Chojecki • Adam Strzembosz • John Gurdon • Munyoro Nyamau • Muhammad Tahir Ajala • Ivan Klíma • Patricia Routledge

Rocznice

15 października: imieniny obchodzą m.in.: Filipa, Roger i Teresa
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:

Chaplin w roli tytułowej w filmie „Dyktator”

Pierre Laval

• 1815 – urodził się organista i kompozytor Moritz Brosig, w latach 1853–1884 kapelmistrz katedry wrocławskiej
• 1940 – premiera satyrycznego filmu Dyktator w reżyserii Charlie Chaplina (na ilustracji kadr z filmu)
• 1945 – rozstrzelany został Pierre Laval (na fotografii), premier rządu Vichy, prowadzący politykę kolaboracji z III Rzeszą, za co po wyzwoleniu został skazany na śmierć
• 1955 – urodziła się polska aktorka teatralna i filmowa Ewa Błaszczyk
• 1975 – z połączenia czterech miast Koźla, Kędzierzyna, Kłodnicy i Sławięcic powstało miasto Kędzierzyn-Koźle
• 1985 – w Strasburgu przyjęto Europejską Kartę Samorządu Lokalnego
• 1990 – premiera polskiego dramatu psychologicznego Ucieczka z kina „Wolność” w reżyserii Wojciecha Marczewskiego
  
  14 października • Kalendarium dzień po dniu • 16 października

Artykuł na medal

Łatwa cnota – brytyjski niemy dramat romantyczno-obyczajowy z 1928 roku w reżyserii Alfreda Hitchcocka i według scenariusza Eliota Stannarda, oparty na sztuce Easy Virtue pióra Noëla Cowarda z 1924 roku. W rolach głównych wystąpili Isabel Jeans oraz Robin Irvine. Akcja koncentruje się na Laricie Filton, której zatajona przeszłość staje się przeszkodą w stworzeniu stabilnego związku z wywodzącym się z wyższych sfer bogatym młodzieńcem Johnem Whittakerem. Film otrzymał w większości negatywne recenzje ze strony krytyków po premierze i był komercyjnym niepowodzeniem. Mieszane, choć bardziej przychylne opinie wyrażali po latach biografowie i historycy, zwracając uwagę m.in. na aspekty wizualne, techniczne umiejętności Hitchcocka oraz nowatorskie zastosowanie przezeń efektów specjalnych. Według Brytyjskiego Instytutu Filmowego pełna wersja Łatwej cnoty – trwająca 94 minuty – nie zachowała się do czasów współczesnych. Czytaj więcej…

Dobry artykuł

Stangeria dziwna – gatunek rośliny z monotypowego rodzaju Stangeria z rodziny zamiowatych z klasy sagowcowych. Odkryty i opisany został pierwotnie jako paproć. Występuje w południowo-wschodniej Afryce. Rośnie zarówno w lasach wilgotnych, jak i na terenach suchych w widnych lasach i formacjach trawiastych. Stangeria uprawiana jest jako roślina ozdobna w gruncie na obszarach o łagodnym klimacie i jako roślina doniczkowa tam, gdzie występują mrozy. Opisywana jest jako łatwa w uprawie. W obrębie naturalnego zasięgu roślina wykorzystywana jest lokalnie jako lecznicza i magiczna. Surowcem zielarskim jest bulwiasty pień oraz korzenie stosowane do leczenia bólu głowy. Gatunek jest zagrożony z powodu niszczenia siedlisk i eksploatacji populacji. Ujęty jest w załączniku do Konwencji CITES. Czytaj więcej…