Uku (1912)

Uku

Klasa	Statek pasażerski, kanonierka
Historia
Stocznia	A. Alhström, Warkaus, Wielkie Księstwo Finlandii
Wodowanie	1912
Imperium Rosyjskie
Nazwa	Delfin
Wejście do służby	1912
Rosyjska Carska MW
Wejście do służby	sierpień 1915
Eesti merejõud
Nazwa	Uku
Wejście do służby	14 stycznia 1919
Marynarka Wojenna ZSRR
Wycofanie ze służby	lipiec 1941
ZSRR
Nazwa	Turist (ros. турист)
Wycofanie ze służby	1982
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	110 ton
Długość	20,5–20,6 m
Szerokość	5,2–5,3 m
Zanurzenie	1,6–1,8 m
Napęd
2-cylindrowa maszyna parowa (100 KM)
Prędkość	9–10 węzłów
Zasięg	150 mil morskich przy 9 węzłach
Uzbrojenie
1 × działo 75 mm L/50 lub 76 mm 2 × działo 47 mm 1 lub 2 × km Maxim
Załoga	2–3 oficerów, 17–25 marynarzy

Uku – statek pasażersko-towarowy oraz okręt służący w marynarkach wojennych Imperium Rosyjskiego, Estonii i ZSRR. W czasie obu wojen światowych działał na jeziorze Pejpus.

Parowiec został wybudowany w 1912 roku przez stocznię A. Alhström w Warkaus jako statek pasażersko-towarowy. Pod nazwą „Delfin” wykorzystywany był na jeziorze Pejpus przez Liflandzką Kompanię Żeglugową, której był własnością^[1][2].

Wyporność „Delfina” wynosiła 110 ton. Miał 20,5–20,6 metra długości i 5,2–5,3 metra szerokości. Jego zanurzenie wynosiło 1,6^[2] lub 1,8 metra^[1].

Napęd stanowiła sprzężona maszyna parowa o dwóch cylindrach, zasilana przez jeden kocioł opalany drewnem, którego zapas wynosił 25 m³. Moc siłowni wynosiła 100 KM, co pozwalało na osiągnięcie prędkości 9 węzłów. Przy tej prędkości mogła ona pokonać 150 mil morskich^[1].

Po wcieleniu w skład marynarki wojennej zamontowano na nim działo kalibru 75 mm L/50^[1] lub kalibru 75 mm^[2], dwa działa kalibru 47 mm oraz 1 lub 2 karabiny maszynowe Maxim kalibru 7,62 mm^[2][1].

W skład załogi wchodziło w różnym czasie 2 lub 3 oficerów i 17–25 marynarzy^[2][1].

„Delfin” został zmobilizowany w sierpniu 1915 roku. Został uzbrojony i wcielony 9 września do Czudzkiej Flotylli Wojennej. Został zajęty przez wojska estońskie na zamarzniętej rzece Emajõgi w Tartu 14 stycznia 1919 roku. Włączony w skład Dywizjonu Kanonierek Jeziora Pejpus pod nazwą „Uku”. Imię to należało do jednego z bogów estońskiej mitologii. Uku był bogiem–ojcem, władał podziemiami, a jego łukiem była tęcza^[3]. Po zakończeniu wojny o niepodległość Estonii okręt został rozbrojony i oddany Ministerstwu Handlu i Przemysłu^[2][1].

W wyniku zajęcia Estonii przez ZSRR „Uku” został w (sierpniu lub wrześniu^[4]) 1940 roku przejęty przez władze radzieckie. Początkowo przydzielony Kompanii Żeglugowej Jeziora i Rzeki Pejpus, następnie przejęty przez Marynarkę Wojenną ZSRR i włączony w skład Czudzkiej Wojennej Flotylli. W lipcu 1941 roku, ze względu na postępy niemieckiej inwazji na ZSRR, został zatopiony przez własną załogę w Mustvee^[2][1].

Okręt został podniesiony z dna przez Niemców i przekazany Samodzielnej Administracji Estonii, używany był przez Departament Dróg Wodnych. Okręt został prawdopodobnie ponownie zatopiony przez własną załogę we wrześniu 1944 roku w Tartu, krótko przed opuszczeniem miasta przez siły III Rzeszy. Po wojnie, po ponownym podniesieniu, wykorzystywany był pod nazwą „Turist” (ros. турист) jako rzeczny statek pasażerski. W 1982 roku zatonął na płyciźnie. W 1991 roku odzyskany, znalazł się w prywatnych rękach^[2][1].

• Hartmut Ehlers. Marynarka Wojenna i Paramilitarne Siły Morskie Estonii 1918-1940. „Okręty Wojenne”, s. 51–58, 2012. Tarnowskie Góry: Wydawnictwo „Okręty Wojenne”. ISSN 1231-014X. 2/2012 (112). (pol.). 
• Arvo Lennart Vercamer. Pole bitwy: jezioro Pejpus od 5000 lat przed naszą erą do 1945 roku. „Okręty Wojenne”, 2014. Tarnowskie Góry: Wydawnictwo „Okręty Wojenne”. ISSN 1231-014X. 1/2014 (123). (pol.). 
• Tadeusz Zubiński: Mitologia estońska i liwska. Sandomierz: Armoryka, 2011. ISBN 978-83-62661-11-4. (pol.).